انبیاء و تمدن سازی زندگی بشر( اقتصاد)

تمدن سازی چیست؟

تمدن سازی یعنی برنامه های راهبردی برای نظام سازی سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی برای بنیان مدنیت مدرن است که فعالیت عمده ی انبیاء در حیطه ی تمدن سازی بوده است.

برای تبیین بهتر این موضوع به سراغ حکومتهای اقتصادی پیامبران پیشین می رویم.

بهترین نمونه در نظام اقتصادی پیامبران را می توان حکومت حضرت یوسف علیه السلام دانست اما این دو سوال مطرح می شود:

1- روند تمدن سازی و خصوصیات حضرت یوسف علیه السلام در راستای اصلاح اقتصاد و برقراری عدالت اجتماعی چه بودکه باعث پیشرفت و موفقیت آن حضرت در این زمینه گردید؟

2- راهبردهای مهم اقتصادی حضرت یوسف به عنوان یک حکومت الهی چیست؟

برای رسیدن به پاسخ این سوالات ابتدا باید سه نکته رابیان کنیم که این سه نکته باعث رسیدن حضرت یوسف علیه السلام به این اهداف فوق شد.حضرت یوسف برای رسیدن به نظام اقتصادی پایدار و موفق میبایست چند سیاست را دنبال میکرد و پرورش میداد.

1-سیاست نَفس(خودسازی):

اگر نفس ساخته شود و مدیریت شود دیگر شاهد اختلاس و دزدی در نظام اقتصادی یک جامعه نیستیم. این سیاست را در خانه ی عزیز مصر پرورش داد .او آنجا ماند تا آنکه آزمونی سخت و دشوار را بگذراند.

(متفکران قرن نوزدهم یکی از مزایای دموکراسی را کنترل قدرت و جلوگیری از فساد حاکمان می دانستند).

او از این آزمون سخت گذشت تا خدا به او حکمت  و حکومت داد. این علت، علت ویژه ی حبس طولانی وی بود.

2-سیاست منزل(کادر سازی):

حضرت یوسف مدت هفت تا چهارده سال در زندان بود، بدون جرم و در این مدت به تربیت و هدایت زندانیان پرداخت. از تعبیر خواب خود دو تن از زندانیان را بهره مند ساخت و خواب آنها را تعبیر کرد. با تعبیر خواب این دو نفر مقدمات مهمی را مثل توحید، معاد، نبودت و ایمان را مطرح ساخت.

در واقع هرکسی باید محیط خود را از آلودگی فکری نجات دهد به این صورت که تمام امور مادی را به وحی و عوامل روحانی وصل نمودو خط زمین به آسمان را پیوند داد.

3-سیاست مُدُن:

حضرت یوسف با تعبیر خواب پادشاه به دربار راه یافت و مقام صدر اعظمی یا نخست وزیری را به دست آورد و پیشنهاد داد تا او را وزیر خزانه داری کند، که مدیریت سرشار او در مدت هفت سال قحطی و پرباری روشن است؛یعنی مدیری عالم و آگاه و دانا و کاردان.

با این سه روش و سیاست بود که حضرت یوسف به آن دو هدف مهم دست یافت.

البته ناگفته نماند که چند عامل دیگر هم تاثیر بسزایی در این امر داشتند:

1- انتخاب کارگزاران فعال و کارآمد: آنها را شناسایی می کرد و بعد به کار می گمارد.البته بسیاری از کارگزاران حضرت از میان همان زندانیانی بودند که آنها را در زندان تربیت کرده بود.

2-پذیرش مسئولیت( احساس مسئولیت کردن از طرف کارگزاران انتخاب شده و مورد اعتماد که دارای چند شاخصه بودند.

الف) مکنت و توانایی

ب) امانت داری: مهم ترین شاخصه ی یک مسئول امانت داری او است.

ج) پاسداری و تعهد: حضرت در هنگام پذیرش صدارت به این موضوع مهم اشاره می کند.

د) آگاهی و تخصص: حکومت نیازمند افراد متخصص و آگاه است.

اما برنامه ی اقتصادی حضرت یوسف علیه السلام شاخصه هایی داشت که به صورت خلاصه به آن اشاره می شود:

1- امنیت روانی لازمه ی امنیت اقتصادی

حضرت از سوی پادشاه مصر به لقب امین معرفی شد(آیه ی 54 یوسف)

منظور از این واژه، امانت داری و ایمن بودن است. چیزی که در خانه ی عزیز مصر به وضوح آن را به نمایش گذاشت و باعث شد اعتماد بلند ترین مقام حکومت را جلب کند.

برای کنترل قدرت علاوه بر عوامل بیرونی مانند قانون، رسانه ، مردم و... لازم است تضمین های اجرایی دقیق نیز در خود حاکم و مسئول شکل بگیرد. این امر محقق نمی شود مگر با امنیت نفس، چیزی که در آیه ی 53 سوره ی یوسف خدا می فرماید:همانا نفس، امر به کارهای ناپسند می کند مگر آنکه مشمول لطف خدا شود.

بنابراین قدرت و اختیارات تصرف، امری است که در آن احتمال خیانت و خطرات نفسانی وجود دارد و امنیت نفس در برابر آن لازم است.سید قطب ج2 ص2005.

2-ضرورت پژوهش برای توازن اقتصادی جامعه

حضرت یوسف در برابر پیشنهاد شاه مصر خود را این گونه معرفی میکند: انی حفیظ علیم(یوسف 55) زیرا من نگهدار و دانا هستم.

نکته: حفیظ کسی است که در نگهداری نهایت سعی را به کار می برد و این مقام برای همیشه است.

این نکته دو پیام دارد:

الف) نگهداری ضرورت حفظ نظام اقتصادی یک جامعه است.

ب) این حفاظت باید همیشگی باشد. همان چیزی که امروزه از آن به عنوان پشتوانه ی پژوهش یاد می شود.

علیم بودن یوسف نیز به ضرورت دانایی رو به رشد یک مسئول حکومتی اشاره دارد.

ممکن است اشاره به تخصص حضرت در این زمینه باشد(دیباجی ص 71 و72)

اما برنامه های اقتصادی یوسف علیه السلام

1-آینده نگری

2- تعهد در کارها و خدمات

3- کوتاه کردن دست ثروتمندان از هر گونه حرکت مخرب اقتصادی

4- جذب و حفظ سرمایه

ادامه دارد....