ملک عبدالله ؛ دشمن محافظه کار ایران

آسوشیتدپرس، لی کیت و عبدالله الشهری : 

جهان خارج اقدامات عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه عربستان را بسیار ناچیز می داند اما در کشور پادشاهی که روحانیون فوق محافظه کار مدتهاست بر تمام امور جامعه تسلط دارند اصلاحات ملک عبدالله بازتاب بسیار گسترده ای داشته است.

هنگامیکه ملک عبدالله در اقدامی غیرمنتظره دانشگاهی را تاسیس کرد که در آن زنان و مردان در کنار یکدیگر در کلاس های درس حضور دارند ، با انتقاد تندروهایی مواجه شد که رکن اصلی نظام قدرتمند مذهبی عربستان را تشکیل می دهند.

این اقدام بخشی از تلاش هایی بود که ملک عبدالله برای اجرای اصلاحات در عربستان آغاز کرده بود. 

یکی از شیوخ این کشور آشکارا اعلام کرد حضور زنان و مردان در دانشگاه معصیت و گناهی کبیره است. 

این سخنان واکنش شدید پادشاه عربستان را در پی داشت و عبدالله وی را از نهاد روحانیون که تنها نهاد مجاز صدور فتوا در این کشور است اخراج کرد.

عربستان به عنوان بزرگترین کشور صادرکننده نفت در جهان ، با آداب و رسوم قبیله ای و سختگیرانه ترین تعابیر و برداشت ها از اسلام اداره می شود. 

خاندان سلطنتی در عربستان ترجیح می دهد بی سرو صدا پشت پرده عمل کند ، از رویارویی مستقیم پرهیز و از به خطر افتادن جایگاه خود جلوگیری کند. این خاندان ترجیح می دهد اصلاحات در کشور به آرامی صورت گیرد. 

اما ملک عبدالله که روز جمعه در سن 90 سالگی پس از در اختیار داشتن نزدیک به دو دهه قدرت در عربستان درگذشت ، گهگاه متوسل به زور می شد. نتیجه این اقدامات در داخل کشور اصلاحاتی همچون فراهم کردن زمینه پیشرفت زنان بود که در کشوری مانند عربستان غیرمنتظره به نظر می رسید. 

این در حالی بود که جهان خارج اقدامات وی را تلاشی برای اعمال نفوذ عربستان در خاورمیانه قلمداد می کرد. 

ملک عبدالله با حمایت متحد اصلی خود ، آمریکا ، در تلاش برآمد تا در برابر قدرت رو به گسترش رقیب اصلی خود ، ایران ، سد دفاعی تشکیل دهد که موجب شکل گیری دو جبهه در جهان عرب یکی علیه ایران و دیگری حامی این کشور شد. 

اسناد و مدارک فاش شده نشان می دهد عبدالله سال 2008 میلادی از واشنگتن خواسته بود با حمله به ایران بر سر برنامه هسته ای این کشور سر مار را قطع کند. سند دیگر حکایت از آن دارد که چگونه عبدالله در دیداری محرمانه به وزیر امور خارجه ایران درباره اینکه ایرانی ها حق ندارند در امور اعراب مداخله کنند اعتراض کرده است. 

وی کشورهای عرب متحد خود در خلیج فارس را به افزایش موضعگیری های لفظی در برابر ایران و تلاش برای منزوی ساختن سوریه به سبب اتحاد این کشور با تهران ترغیب کرد. 

در ارتباط با سوریه ، عبدالله به طور مستقیم در جنگ داخلی که پس از اعتراضات سال2011 آغاز شد مداخله نکرد. وی مخالفان را که برای براندازی رژیم بشار اسد رئیس جمهور مبارزه می کردند حمایت و مسلح کرد و از دولت باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا خواست همانند وی عمل کند. 

حزب الله و شبه نظامیان شیعه عراقی به عنوان متحدان ایران درصدد حمایت از اسد برآمدند و نتیجه خشونت ها در این کشور صدها هزار کشته و بی خانمانی میلیون ها سوری بود. 

جنگ سوریه به ظهور گروه تروریستی داعش کمک کرد ؛ گروهی که بخش های گسترده ای از عراق و سوریه را تحت کنترل خود گرفته است. 

افزایش حملات این گروه موجب شد تا ملک عبدالله نیز به ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا بپیوندد. 

از دیدگاه دیگر کشورها ، عبدالله مدافع سرسخت وضعیت موجود بود و در برابر اعتراضات خیابانی برای تغییر نظام استبدادی پادشاهی که بر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس حاکم شده است مقاومت می کرد. 

وی همچنین درصدد حمایت از دولت نظامی مصر به هنگام سرنگونی حکومت محمد مرسی رئیس جمهور اسلامگرای این کشور برآمد.

ملک عبدالله ماه مارس سال 2011 نظامیان سعودی را راهی بحرین کرد تا خاندان سلطنتی این کشور را در سرکوب شیعیان معترض همراهی کنند. 

وی در داخل کشور دو رویکرد اعطای مزایای اجتماعی و ارعاب را برای سرکوب درخواست ها برای تغییردر پیش گرفته بود. 

ملک عبدالله اوایل سال 2011 بسته ای به ارزش بیش از 90 میلیار دلار را برای اعطای امتیازات ، خدمات اجتماعی و اشتغالزایی در کشور اختصاص داد و از سوی دیگر نیروهای پلیس ضد شورش را برای سرکوب اعتراضات خیابانی به ویژه اقلیت شیعه در شرق این کشور مستقر کرد. 

احسان احراری تحلیلگر مسائل سیاسی حوزه خاورمیانه می گوید می توان ملک عبدالله را پادشاهی نامید که مخالف بهار عربی بود. 

عبدالله در نهایت ائتلاف عربستان با آمریکا را در چارچوب همکاری نزدیک علیه القاعده و ایران تقویت کرد و به هنگام بروز اختلافات سیاسی با آمریکا ، آنها را آشکار می ساخت. 

وی در برابر فشار واشنگتن برای مناسبات دوستانه با نوری مالکی نخست وزیر شیعه عراق و مورد حمایت آمریکا مقاومت می کرد و وی را دست نشانده ایران می دانست. 

ملک عبدالله پس از ناتوانی آمریکا در پیشبرد روند صلح اعراب و اسرائیل به ویژه پس از حمایت اعراب از طرح گسترده وی دچار یاس و ناامیدی شد. 

در این طرح پیشنهاد صلح اسرائیل با همه کشورهای عربی درصورت عقب نشینی این رژیم از سرزمین های اشغالی در سال 1967 مطرح شده بود. 

در گزارشی که سفارت آمریکا سال 2010 در اختیار هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه وقت این کشور قرار داد آمده است هنگامیکه پادشاه عربستان به همتای خود بی اعتماد شود ، این بی اعتمادی می تواند مانعی جدی در مسیر مناسبات دوجانبه باشد. 

ملک عبدالله سال 1924 در ریاض متولد شد و همانند دیگر فرزندان عبدالعزیز ال سعود بنیانگذار عربستان تحصیلات ابتدایی داشت. 

وی هنگامیکه فهد بن عبدالعزیز برادرش به پادشاهی رسید در سال 1982 ولیعد عربستان شد اما در سال 1995 زمانیکه ملک فهد بر اثر سکته مغزی دچار ضعف جسمانی شد عملا اداره امور کشور را بر عهده گرفت. 

در آن زمان وی هدایت گفتگوهای ملی را بر عهده داشت و در جریان آن جناح ها ، قبایل و فرقه های مختلف گردهم آمدند تا درباره مطالبات و درخواست هایشان گفتگو شود.

وی سال 2005 به دنبال درگذشت فهد به طور رسمی پادشاه عربستان شد.

به دنبال مرگ ملک عبدالله ، سلمان عبدالله برادر وی پادشاه عربستان شد. وی که 79 سال دارد از سال 2011 ، وزیر دفاع این کشور بود. 

مقرن که جوانترین فرزند عبدالعزیز است و 69 سال دارد ولیعهد عربستان شده است. 

شورای مشورتی عربستان احتمالا در آینده با این پرسش مواجه خواهد شد که چگونه قدرت را از فرزندان سالخورده ملک عبدالعزیز به نسل بعد ، نوه های وی ، انتقال دهد. 

این در حالی است که نرخ بیکاری میان جمعیت زیر بیست و پنج سال عربستان که حدود نیمی از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند همچنان بالاست. شبکه های اینترنتی و ماهواره ای که در عربستان سانسور شده است مملو از انتقادات و اعتراضات به وضعیت کنونی این کشور است. 

اقدامات ملک عبدالله موجب شد تا محدودیت های زنان در این کشور کاهش یابد و در زمان پادشاهی وی بود که زنان برای نخستین بار به شورای مشورتی راه یافتند ؛ شورایی غیرمتخب که به پادشاه و دولت مشورت می دهد. 

وی وعده داده بود زنان بتوانند در انتخابات شورای شهر که سال 2015 برگزار خواهد شد شرکت کنند. 

در دوره وی دو زن ورزشکار سعودی برای نخستین بار در سال 2012 میلادی در مسابقات المپیک شرکت کردند و تعدادی از زنان مجوز فعالیت به عنوان وکیل را دریافت کردند. 

این در حالی بود که با توجه به ارتباط تنگاتنگ خاندان سلطنتی با رهبران مذهبی ، وی با محدودیت هایی مواجه بود و به عنوان مثال ، در برابر درخواست ها برای موافقت با رانندگی زنان هیچگونه واکنشی نشان نداد و در مقابل در سال 2011 حکم ده ضربه شلاق برای زنی که این قانون را نقض کرده بود تغییر داد. 

به دنبال حملات یازده سپتامبر در آمریکا ، مناسبات آمریکا و عربستان رو به تیرگی گذاشت و آن هنگامی بود که بسیاری انگشت اتهام را به سوی عربستان نشانه گرفتند. 

اما هنگامیکه القاعده در سال 2003 میلادی حملات خود را در عربستان با هدف براندازی رژیم این کشور آغاز کرد ، عبدالله اقدام به سرکوب این گروه نمود. 

شبه نظامیان به مدت سه سال محل سکونت اتباع خارجی ، تاسیسات نفتی و دیگر اماکن را هدف حمله قرار دادند تا اینکه نیروهای امنیتی توانستند بسیاری از آنها را مجبور به فرار به کشور همسایه یمن کردند . 

این رویکرد سختگیرانه موجب شد تا کاخ سفید در مناسبات با عربستان تجدید نظر کند. ملک عبدالله در زمان ریاست جمهوری جرج بوش در سال های 2002 و 2005 دو بار به آمریکا سفر کرد. 

برخی منابع ثروت ملک عبدالله را بیش از 21 میلیارد دلار تخمین می زنند که وی را یکی از ثروتمندترین پادشاهان جهان تبدیل کرده است.