-
يكشنبه, ۲۸ دی ۱۳۹۳، ۰۶:۱۹ ب.ظ
-
۱۱۴
خیز رسمی اصولگرایان و اصلاح‌طلبان برای انتخابات مجلس دهم آغاز شده است. هر هفته، همایشی از جناحین یا کنگره‌ای از سوی یکی از احزاب اصولگرا یا اصلاح‌طلب، برگزار می‌شود که نشان‌دهنده آغاز رسمی ماراتن اسفند 94 است. حال و روز هر یک از جناحین را می‌توان در همایش‌هایشان دید.
"محمد سلامتی" فعال سیاسی اصلاح‌طلب و وزیر کشاورزی در دولت‌های شهیدان رجایی و باهنر، مهدوی‌کنی و دولت اول میرحسین موسوی در این زمینه معتقد است که سراسیمگی از سر و روی گردهمایی‌های اصولگرایان می‌بارد و آنها نمی‌توانند به این راحتی‌ها به وحدت برسند. او در عین حال تأکید دارد که اصلاح‌طلبان مشکلی در وحدت ندارند چراکه طعم شیرین وحدت را در خرداد 92 چشیده‌اند. سلامتی می‌گوید بخشی از اصولگرایان دنبال جدا کردن سفره خود از کسانی هستند که بیشترین تقصیرها را در مسائل هشت سال گذشته دارند و با جدا کردن این سفره به دنبال رأی می‌گردند.
فکر می‌کنید چرا عده‌ای به تولد احزاب و فعالیت آنها حساسیت دارند و موانع شکل‌گیری احزاب در کشور ما چیست؟
سلامتی: این واکنش‌ها عمدتا از طرف کسانی است که هنوز نتوانسته‌اند گرایش حزبی پیدا کنند و روحیه باندی دارند و آنها در قالب باند فقط می‌توانند فعالیت کنند. باندها معمولا کارشان را با نزدیک شدن به مراکز قدرت از طریق اعمال نفوذ انجام می‌دهند اما هیچ مسئولیتی هم نمی‌پذیرند. باندها اغلب آشکار نیستند که مسئولیتی بپذیرند. آنها در خفا کار را انجام می‌دهند. مثلا در انتخابات مختلف حضور دارند و جهت را مشخص می‌کنند اما خودشان را نشان نمی‌دهند. آنها چون منافعی خاص را دنبال می‌کنند، نمی‌خواهند کارشان شفاف باشد. در نتیجه اگر تحزب حاکم شود منافع آنها از بین می‌رود. آنها نقش‌آفرینی پشت پرده خود را دارند و تحزب این نقش‌آفرینی را از بین می‌برد.البته بعضی جریانات هم از زاویه انحصار طلبی مخالف ظهور احزاب رقیب می باشند.
مزایای نظام حزبی چیست؟
سلامتی: وقتی تحزب وجود دارد، هر حزبی که قدرت را در اختیار می‌گیرد، برنامه‌اش مشخص است و آن را اعمال می‌کند. این حزب در ارتباط با اجرای برنامه‌اش نیز مسئولیت می‌پذیرد و چون اعضایش آموزش دیده‌اند، از هر لحاظ بهتر می‌توانند کار را انجام دهند. از طرفی برای جامعه هم برنامه‌اش شفاف است و بنابراین اگر مفسده‌ای ایجاد شود می‌توان آن را پیگیری کرد. ولی وقتی باند فعالیت می‌کند برنامه و عوامل اصلی پیدا نیستند.
جایگاه حزب در نظام جمهوری اسلامی چیست و چقدر در کشور ظرفیت استفاده از تحزب وجود دارد؟
سلامتی: متأسفانه جایگاه احزاب در قانون اساسی ما آن طور که باید مشخص نشده است؛ البته این به معنی بی‌توجهی نظام جمهوری اسلامی به تحزب نیست و همچنین به این معنی نیست که "باید" به تحزب بی‌توجه باشد. اوایل انقلاب، امام خمینی(ره) اجازه تشکیل حزب جمهوری اسلامی را دادند و همچنین با تشکیل سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی نظر مخالف نداشتند. این مشخص می‌کرد که امام چه نگاهی به تحزب داشتند. از آن به بعد باید مسئولان و دست‌اندرکاران، تمام هم‌شان این می‌بود که ساختار تحزب را در نظام جمهوری اسلامی تقویت کنند چراکه عصر فعلی این اقتضائات را دارد. ما الان جزو کشورهای عقب افتاده از لحاظ تحزب هستیم و این برای نظام ما یک نقطه ضعف است. لذا دست‌اندرکاران باید به این موضوع بیشتر اهمیت می‌دادند.
در دوره‌های مختلف پس از جنگ، چه نگاهی به احزاب وجود داشته است؟
سلامتی: در دولت سازندگی محور اصلی اقتصاد بود و ترمیم خرابی‌های جنگ؛ لذا تقریبا به تحزب بهای واقعی داده نمی‌شد؛ اما مانع رشد آنها نبود ولی در دولت اصلاحات که محور، توسعه سیاسی بود، دولت با تحزب میانه خوبی داشت و در این دوره، احزاب و گروه‌ها با سرعت رشد کردند و تعداد قابل ملاحظه‌ای از گروه‌ها بعد از اینکه آقای خاتمی بر مصدر کار نشست، به وجود آمدند و توانستند به عنوان یک ظرفیت مناسب، انتخابات‌های مختلف را پرشور کنند. هرچند اکثر احزاب جوان بودند و باید تجربه کسب می‌کردند و کارشان با اشکال روبه‌رو بود اما باید به آنها میدان می‌دادند تا اینکه ارتقاء پیدا کنند. این کار با کمک‌های مختلف مادی و معنوی به احزاب صورت گرفت. اما متأسفانه در دولت نهم و دهم آن روند تقویت احزاب در دولت اصلاحات متوقف شد چون اساساً دولت نهم و دهم به تحزب اعتقادی نداشت.
به نظر شما این تعدد احزاب در آن مقطع خودش لطمه به آن حرکت رو به جلو نزد؟
سلامتی: وقتی یک فضای باز سیاسی به وجود می‌آید، ممکن است در اوایل با اشکالاتی روبه‌رو باشد ولی بعدا کار آن روی غلتک می‌افتد. اوایل، چندین حزب به وجود می‌آیند ولی اگر حفظ و تقویت شوند به تدریج در هم ادغام می‌شوند و شاید در میان‌مدت یا درازمدت به حزبی واحد تبدیل شوند.
عملکرد دولت آقای روحانی را در قبال احزاب چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا دولت یازدهم توانسته بستر لازم برای فعالیت احزاب را فراهم کند و وعده‌های خود را در مورد کمک به فعالیت احزاب، عملی کند یا خیر؟
سلامتی: شخص آقای روحانی نسبت به احزاب و گروه‌ها نظر مساعدی دارد. ایشان حتی موقعی هم که رئیس جمهور نشده بود به احزاب و گروه‌ها علاقه‌مند بود و با آنها نشست و برخاست داشت و در حال حاضر نیز تلاش می‌کند طبق وعده‌ها، احزاب و گروه‌ها تقویت شوند. اما هنوز ابزارهای لازم که می‌توانست در اختیار داشته باشد در اختیار خودش قرار نداده است؛ یعنی مسئولان سیاست داخلی که باید ابزار کار دولت در عرصه تقویت احزاب باشند عناصری نیستند که در این وادی به نحو مطلوب عمل کنند. این عناصر یا باید در کارشان تجدیدنظر کنند یا تغییر کنند که بتواند منویات آقای روحانی تأمین شود. آقای روحانی هم باید به این قضیه اهمیت خاصی بدهد و نباید بیشتر از این صبر کند.
اخیرا برخی با نام حزب "اتحاد ملت ایران اسلامی" برای اعلام موجودیت رسمی اقدام کرده‌اند که البته با واکنش‌های منفی بسیاری از سوی جریان مقابل اصلاحات مواجه شده است. فکر می‌کنید علت این واکنش‌ها چیست؟
سلامتی: آنهایی که واکنش منفی نشان می‌دهند انحصارطلب هستند و از طرفی هم نسبت به جناح مقابل تحمل ندارند و در دنیای 200 سال پیش زندگی می‌کنند و طبیعی هم هست که آنها در مورد منافع خودشان و قدرت گرفتن تحزب در جناح مقابل حساسیت به خرج بدهند. از سوی دیگر کسانی که در جبهه اصلاحات قرار دارند و به دنبال تشکیلات جدید می‌روند کار درست و خوبی می‌کنند و به این ترتیب خلأ وجود حزب قوی و احزابی که جلوی فعالیت‌شان گرفته شده را پر می‌کنند. احتمالا آنها بسیاری از اعضای احزاب سابق را می‌توانند جذب کنند. کسانی که جلوی فعالیت احزاب جدید می‌ایستند، معلوم است که منافع خاص خود را تعقیب می‌کنند. ظاهراً این جریان‌ها سود کلانی را از خلأ احزاب می‌توانند به دست بیاورند.
آیا در جریان تشکیل حزب اتحاد ملت ایران اسلامی هستید؟
سلامتی: تا جایی که اطلاع دارم اینها تازه هیئت مؤسس را معرفی کرده‌اند و هنوز نظر کمیسیون ماده 10 احزاب مشخص نشده است. بعد از مشخص شدن نظر کمیسیون، کارهای دیگر انجام می‌شود از جمله جذب افراد مختلف.
فکر می کنید واکنش کمیسیون ماده 10 احزاب چه خواهد بود؟
سلامتی: البته بافت کمیسیون ماده 10 احزاب به گونه‌ای نیست که خیلی به نفع جبهه اصلاحات عمل کند منتها باید بهانه‌ای در اختیار داشته باشند که به نفع عمل نکنند و نظر رد بدهند. ظاهراً فعلا بهانه‌ای در اختیارشان نیست یعنی کسانی که معرفی شده‌اند واجد شرایط لازم هستند.
درخصوص تشکیلات «ندای ایرانیان»، دیدگاه شما چیست؟ اخیرا آقای صادق خرازی مصاحبه‌ای با روزنامه شرق داشته که از سوی برخی چهره‌های شناخته شده اصلاحات با واکنش مواجه شد و هرگونه اصلاحات‌سازی جدید را مردود خواندند. محمدرضا خاتمی گفته است "اصلاحات‌سازی مُرد، زنده‌باد اصلاحات اصیل" و تأکید کرده که باید مواظب و هوشیار بود تحت عَلَم اصلاحات یک عده ناآگاه و یا احیانا قدرت‌طلب ممکن است بخواهند با فرصت‌طلبی در زمینی که برای ذبح اصلاحات آماده شده است، در پس مفاهیمی مانند «نقد اصلاحات» ماجراجویی کنند." دیدگاه شما در این زمینه چیست؟
سلامتی: اگر از زاویه تقویت تحزب موضوع را ببینیم، به نظر من باید کمک کرد تا آنها بتوانند تشکیلات‌شان را راه بیندازند. اما اگر از زاویه دید اصلاح‌طلبان به موضوع نگاه کنیم، چون آنها تابه حال مواضع متفاوتی را منعکس کرده‌اند، باید منتظر ماند و دید در نهایت موضع شفاف آنها چیست و چگونه عمل می‌کنند.
آیا با انحلال ساختار یک حزب، تفکر سیاسی آن هم از بین می‌رود؟
سلامتی: احزاب قارچ نیستند که یکباره سبز شوند. حزبی که تشکیل می‌شود پشتوانه یک قشری از جامعه را دارد، یعنی احزاب سخنگوی قشرهای مختلف جامعه هستند و حزب که از بین برود آن قشر می‌ماند و آن قشر، یک حزب دیگر را جایگزین می‌کند. در واقع نگاه به نظام و جامعه از سوی یک قشر در حزب متبلور می‌شود. اگر این حزب نباشد حزب بعدی شکل می‌گیرد. برای همین است که در هر جایی که یک حزبی منحل می‌شود و از بین می‌رود یک حزبی شبیه به آن جایگزین می‌شود، چون آن حزب نمایندگی یک قشر از جامعه را دارد. فرض کنید که کارگران حزبی دارند اگر این حزب از بین برود، کارگران و فکر کارگری که از بین نمی‌رود. کارفرمایان که حزبی دارند اگر آن حزب از بین برود حزبی دیگر می‌آید و همان معیارها را با اسم جدید تعقیب می‌کند. اسم مهم نیست بلکه طرز تفکر اهمیت دارد ولی آنهایی که ضد تحزب هستند این نوع قضایا را درک نمی‌کنند.
حذف ظاهری یک تفکر چه آسیب‌هایی می‌تواند به کلیت جامعه وارد کند؟
سلامتی: اگر تفکرات موجود در جامعه به وسیله احزاب چارچوب قانونی به خود نگیرند هرج و مرج می‌شود. وقتی یک قشری از جامعه ببیند که منافعش در خطر است و کسی به آنها توجه نمی‌کند، به دنبال کانال‌های غیرقانونی می‌رود؛ چون انتظار دارد منافعش در جامعه مورد توجه باشد. توجه کردن مسئولان به هریک از اقشار جامعه وقتی به شکل منطقی و امروزی خود تحقق پیدا می‌کند که آنها نمایندگان آن اقشار را در قالب تحزب بپذیرند.
این روزها شاهدیم که اصولگرایان فعالیت‌های متعددی در جهت انتخابات مجلس دهم دارند. آرایش اصولگرایان را برای انتخابات مجلس دهم چطور ارزیابی می‌کنید؟
سلامتی: بله، مدتی است که اصولگراها به جنب و جوش بسیاری افتاده‌اند. به نظر می‌رسد که این امر بیشتر به خاطر تفرقه‌ای است که بین‌شان وجود دارد. از این جهت، دچار سردرگمی شده و ناچار باید هرچه سریع‌تر سروسامانی به خود بدهند. بخشی از اصولگراها دریافته‌اند که بخشی دیگر از این مجموعه، به دنبال سوء استفاده هستند و منافع شخصی و باندی خود را دنبال می‌کنند. همه اصولگرایان حاضر نیستند تاوان هزینه‌هایی را که عده‌ای در هشت سال دولت قبل برای جامعه به وجود آوردند بپردازند و می‌خواهند بگویند که ما مقصر نبودیم. بخشی از اصولگرایان دنبال جدا کردن سفره خود از کسانی هستند که بیشترین تقصیرها را در مسائل هشت سال گذشته دارند و با جدا کردن این سفره به دنبال رأی می‌گردند.
صرفا برای همین رأی مردم است که سعی دارند خود را جدا از دولت‌های نهم و دهم معرفی کنند. این وضیعت یک حالت سراسیمگی برای اصولگرایان ایجاد کرده که از سر و روی فعالیت‌هایشان می‌بارد. از طرفی هر گروه نمی‌تواند به تنهایی کاری انجام دهد و از طرف دیگر جمعی که دارند متجانس نیست. بنابراین افزایش فعالیت‌های اصولگرایان و چگونگی حضورشان در همایش‌های اخیر و اظهاراتی که داشته‌اند، برای سرو سامان دادن به این نابسامانی است.
شما به عنوان یک ناظر سیاسی، فکر می‌کنید اصولگرایان چقدر در این تلاش برای وحدت موفق خواهند بود؟
سلامتی: وحدت بین اصولگرایان صرفا با یک سمینار ممکن نخواهد بود؛ آن هم با سمینارها و گردهمایی‌هایی که می‌بینیم تنها با حضور بخشی از آنها برگزار می‌شود و نمایندگان بخش مهمی از آنها حضور ندارند. البته آنها در یک جلسه گردهم می‌آیند شاید برای همان جلسه وحدت داشته باشند ولی در میان‌مدت و درازمدت نمی‌توانند به لیست واحد برسند؛ چراکه هرکدام دنبال منافع خودشان هستند و هر کدام طرز تفکر خودشان را دارند و صحبت‌های ظاهری آنها تلاش بیهوده‌ای است برای وحدت. به نظر من اینها نمی‌توانند به وحدت برسند چون هزینه‌های زیادی را روی دست مردم گذاشتند و اگر بخواهند رأی مردم را داشته باشند حتما باید یکسری تسویه حساب هایی با هم انجام دهند. اینکه سعی می‌کنند همدیگر را داشته باشند قطعا بالاجبار و از روی همان سراسیمگی است که عرض کردم که به سرانجام هم نمی‌رسد.
در جبهه اصلاحات وضعیت به چه شکل است؟
سلامتی: در جبهه اصلاحات هنوز آثار انتخابات 92 حاکم است. اصلاح‌طلبان احساس کردند که باید این وحدت را تقویت و حفظ کنند؛ البته جبهه اصلاحات هم جلسه‌هایی دارد ولی جلسات برای ترمیم نابسامانی‌ها نیست و سراسیمگی هم ندارند. جلسات خیلی با تفاهم برگزار می‌شود و اصلاح‌طلبان سعی می‌کنند انسجام خود را بیشتر از گذشته در سطوح مختلف تقویت کنند.
با توجه به اهمیت انتخابات مجلس دهم، و با وجود فیلتری به نام شورای نگهبان، به نظر شما اصلاحات می‌تواند مردان شماره یک خود را وارد مجلس کند؟
سلامتی: برای اصلاح‌طلبان مهم ترکیب مجلس دهم است؛ ترکیبی که بتواند به دولت در جهت برنامه‌هایش یاری رساند. لذا مهم نیست که آنطور که شما می‌نامید مردان شماره یک یا دو یا سه و حتی اصولگرایان معتدل وارد مجلس شوند. اما به هرحال اصلاح‌طلبان با توجه به رد صلاحیت‌ها انتظار ندارند که تعداد زیادی از اکثریت مجلس آینده را در اختیار داشته باشند. اما اگر شرایط مساعد شود قطعا اصلاح‌طلبان اکثریت قریب به اتفاق مجلس آینده را در اختیار خواهند داشت. منظور از شرایط مساعد، نگاه مساوی به دو جناح است یعنی شورای نگهبان و دیگر مسئولان دست‌اندرکار انتخابات، یک روند مساوی و عادلانه با تمام جناح‌ها در پیش بگیرند و ردصلاحیت‌ها گسترده نباشد و در چارچوب نظام و قانون عمل شود.
از الان می‌بینیم که برخی از اعضای شورای نگهبان می‌گویند ما به آنهایی که در سال 88 قانون‌شکنی کردند اجازه ورود به مجلس دهم را نمی‌دهیم با این حال فکر می‌کنید وضعیت چگونه خواهد بود؟
سلامتی: خود همین عبارت، کشدار و مبهم است. استفاده از عبارت‌های کشدار بر زبان متصدیان نظارت بر امر انتخابات، مشکلی را حل نمی‌کند بلکه فضا را با ابهام روبه‌رو می‌کند. قانوناً کسی که محکوم شده باشد و در محکومیتش محرومیت اجتماعی هم لحاظ شده باشد، می‌تواند دلیلی برای رد صلاحیت داشته باشد.
نظر شورای هماهنگی اصلاحات نسبت به آقای عارف چیست؟ برخی این را مطرح می‌کنند که آقای عارف برای انتخابات مجلس دهم، از اصلاح طلبان انتظاراتی دارد؟
سلامتی: آقای عارف جزو اصلاح‌طلبان است و انسان صادق و سالمی‌ست و تشکیلات خاص خودش را به وجود آورده که کار خوبی هم کرده است. ایشان در جبهه اصلاحات فعالیت می‌کند و کار ایشان هم در ارتباط با اصلاح‌طلبان کار جدایی نیست و کاملا هماهنگ است. آقای عارف در برهه‌های مختلف نشان داده که به آرمان اصلاحات معتقد است. اینکه برخی مطرح می‌کنند که آقای عارف انتظاراتی درباره انتخابات مجلس دهم دارد، من از خود ایشان تاکنون چیزی نشنیده‌ام. بیشتر این سخن‌پراکنی‌ها از سوی رسانه‌هایی صورت می‌گیرد که به نمایندگی از جناح مقابل، برای تفرقه و اختلاف در درون اصلاحات پیگیری می‌شود. ضمن اینکه هنوز زود است از افراد صحبت کنیم و در شرایط حاضر، نفس حضور یکپارچه در انتخابات مهم است.
نگاه شورای هماهنگی مجموعه اصلاحات به آقای ناطق نوری در صورت حضور در انتخابات چگونه است؟ اخباری در روزهای اخیر منتشر شد مبنی بر اینکه از آقای ناطق نوری برای حضور در همایش سراسر اصلاح‌طلبان دعوت شده بوده که البته با واکنش‌هایی هم مواجه شد.
سلامتی: جمع‌بندی در شورای هماهنگی یا در جای دیگری صورت نگرفته است. ولی آقای ناطق‌نوری از این لحاظ که اصولگرای معتدلی است برای اصلاح‌طلبان قابل احترام است و آنها هم علاقه‌مند هستند که به امثال ناطق نوری و کسانی که این شیوه تفکر را دارند نزدیک شوند.
علی مطهری، این روزها در زمینه رفع حصر، بسیار سخن می‌گوید و واکنش‌های منفی بسیاری را دریافت کرده است. نوع نگاه‌تان به عملکرد وی در این زمینه چیست؟
سلامتی: طبق اصل هشتاد و چهارم قانون اساسی، هر نماینده در برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه مسائل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر نماید. به نظر من ایشان در همین چارچوب نظرات خود را مطرح می‌کند و نباید کسی مانع وی شود.
شما تجربه حضور در مجلس را دارید، به نظرتان، نوع عملکرد نمایندگان در جلسه علنی یکشنبه 21 دی ماه در قبال نطق علی مطهری چقدر قانونی بود؟
سلامتی: به نظر من برخی حرکات خلاف قانون، اخلاق اسلامی و شأن نمایندگان بود. اگر نمایندگان نتوانند از خود الگوی مناسبی برای رفتار اجتماعی ارائه دهند، بسیاری ممکن است دنبال الگوهای انحرافی بروند.
آقای روحانی یکی از وعده‌هایی که داشت همین حل مسئله حصر بود. عملکرد وی را در این زمینه چطور ارزیابی می‌کنید؟
سلامتی: اینکه این وعده آقای روحانی بوده، درست است؛ اما به نظرم ایشان به سهم خودش پیگیری لازم را داشته منتها همه چیز در اختیار ایشان نیست و نباید آقای روحانی را مذمت کرد که کاری انجام نداده است. من با کسانی که می‌گویند آقای روحانی در این زمینه تلاش خودش را نکرده است، موافق نیستم. معتقدم آقای روحانی از روز اول تلاش خود را انجام داده و هنوز هم انجام می‌دهد و امیدوار است که این قضیه یک جوری حل شود.
