معصوم از سفر عربستان دست پر برگشت

«فؤاد معصوم» رئیس جمهور عراق -که دوم مرداد گذشته به قدرت رسید- چهارماه پس از تکیه بر صندلی ریاست عراق، روز سه‌شنبه به عربستان رفت تا در سفری دو روزه، روابط بغداد-ریاض را که نزدیک به 10 سال است دچار رخوت بود، سامان ببخشد و گره‌های سیاسی و امنیتی را باز کند.

معصوم چهارشنبه شب در حالی سفرش به عربستان را به پایان رساند که سعود الفیصل وزیر خارجه عربستان از بازگشایی قریب‌الوقوع سفارت این کشور در بغداد خبر داد. سعود الفیصل در کنفرانس خبری اعلام کرد: زودتر از آنچه برخی تصورش را می‌کنند سفارت عربستان در بغداد باز خواهد شد.

بلافاصله هوشیار زیباری وزیر خارجه سابق و وزیر دارایی کنونی دولت عراق، اعلام کرد که بزودی هیئتی امنیتی از عربستان برای ارزیابی وضعیت امنیتی به عراق سفر می‌کند تا مقدمات بازگشایی سفارت سعودی را فراهم کند.

معصوم قبل از سفر به عربستان، تأیید مراجع دینی در نجف اشرف را با خود به «جده» و دیدار با «عبدالله بن عبدالعزیز» برد. او با آیت‌الله علی سیستانی و بشیر النجفی و دو مرجع دیگر دیدار کرد. خبرنگار روزنامه سعودی الشرق الاوسط گفت که در گفت‌وگویی که با معصوم در هواپیما در راه جده داشته است، معصوم تأکید کرده است که مراجع به وی توصیه کرده‌اند که عراق باید با همسایگان خود از جمله عربستان روابط خوبی داشته باشد.

معصوم در گفت‌وگو با روزنامه الریاض عربستان نیز همین را تأیید کرد. معصوم گفت: راهبرد وضعیت جدید در عراق و تقویت روابط با همسایگان بر اساس منافع مشترک است... مثلا ما با عربستان مرز مشترک داریم و باید مرز مشترک کنترل شود تا تروریست‌هایی که ایجاد خطر می‌کنند، تحت تعقیب قرار بگیرند و هماهنگی میان دو کشور ضروری است. همچنین هماهنگی در خصوص نفت نیز که عربستان وزن سنگینی در اوپک دارد لازم است.

او ایران را در این سفر بسیار مهم و تأثیرگذار در تحولات آتی عراق، فراموش نکرد و با دفاع از روابط با تهران گفت: نباید به دلیل اظهارنظر برخی افراد، روابط کشورها دچار تنش شود... مثلا در خصوص ایران، باید بگویم که ما روابط خوبی با ایران داریم اما این روابط به ضرر رابطه ما با عربستان و کشورهای [عربی] خلیج [فارس] یا ترکیه نیست.

معصوم در این سفر حرف‌ها و دغدغه‌های عراق را به عربستان منتقل کرد؛ دغدغه‌هایی سیاسی و امنیتی مانند ناامنی در مرز مشترک 850 کیلومتری، حمایت برخی اعراب از تروریست‌ها در عراق به بهانه حمایت از اهل سنت و فشار بر دولت «حیدر العبادی» و دغدغه حکم اعدام برای علامه شیخ «باقر نمر النمر»؛ اما در عین حال، تلاش کرد تنشی که در سالهای اخیر میان ریاض و بغداد بود، برطرف کند؛ بخصوص پس از آنکه این تنش در چند ماه اخیر به اوج خود رسید و نوری المالکی نخست‌وزیر پیشین اعلام کرد که بغداد، عربستان را مسئول حمایت مالی و معنوی گروه‌های مسلح در عراق می‌داند که در شمال و غرب این کشور فعال شدند.

در مقابل، استقبال و مواضع سران سعودی نشان می‌دهد که معصوم، پس از ادای عمره ، عربستان را با دست پر ترک کرد. عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه عربستان در دیدار با معصوم از مواضع آیت الله سیستانی که برخی متحدان ریاض او را در مسئله داعش و صدور فتوا، متهم به مذهبی کردن جنگ کردند، ستود و آن را «مواضع حکیمانه» نامید.

این موضع شاه سعودی از آنجا مهم است که یک منبع دیلماتیک عراقی گفت که مراجع نجف از معصوم خواسته‌اند موضوع شیخ نمر را با شاه سعودی مطرح کند. این منبع گفت، «نباید انتظار داشت بلافاصله عربستان حکم عفو را صادر کند و این مسئله به گذشت زمان نیاز دارد».

حتی اگر توافق برای هماهنگی‌های امنیتی دوجانبه و همچنین بازگشایی قریب‌الوقوع سفارت عربستان را که دستاورد بزرگی برای اولین سفر معصوم به عربستان است، فعلا در حد وعده عملی نشده بدانیم، تمجید شاه سعودی از مواضع آیت‌الله سیستانی در دیدار با معصوم، دستاوردی است که برای موفق ارزیابی کردن این سفر کاملا کفایت می‌کند چرا که امید می‌رود با چنین موضعی، و در سایه اتفاقات و شیعه‌کشی در الاحساء در شرق عربستان و ایجاد حس همگرایی میان شیعه وسنی در عربستان، حکم اعدام علامه شیخ «نمر باقر النمر»، تحت شعاع قرار بگیرد و متوقف شود؛ امری که سابقا آیت الله سیستانی درباره آن به مقامات سعودی هشدار داده بود و از نخست‌وزیر عراق خواسته بود که در این خصوص با همتایان سعودی فتح گفت‌وگو کند.

از طرفی دیگر، کارشناسانی که وبگاه خبری الجزیره از آنان به نام ناظران سیاسی یاد کرد، تأیید کردند که این سفر موفق است و دو کشور در زمینه امنیتی و سیاسی توافقهای خوبی کردند. الجزیره تاکید کرد که این سفر برای باز گردن گره‌های میان ریاض و بغداد بود.

مواضعی که عربستان در سفر معصوم از خود نشان داد، گذشته از اینکه نشان می‌دهد رئیس جمهوری عراق دست پر به کشورش بازگشت، بر این امر دلالت می‌کند که وضعیت شکننده عربستان در منطقه اجازه نمی‌دهد، ریاض بیش از این در عراق به سمت رویارویی برود چرا که شاه سعودی این روزها به اندازه کافی نگران ناامنی داخلی به دلیل تکفیری‌ها و نگرانی یمن از دست رفته را دارد و از طرفی دیگر، عراق سیاست حسن‌همجواری جدیدی را آغاز کرده که سفرهای اخیر نخست‌وزیر و وزیر خارجه عراق به چند کشور از جمله کویت، امارات و ترکیه بیانگر آن است.