-
يكشنبه, ۱۳ مهر ۱۳۹۳، ۱۰:۱۲ ب.ظ
-
۲۹۱
این گزارش نگاهی دارد به سابقه جنجال بر سر هدایای دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد.
محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور سابق پس از بازدید از پروژه توسعه حرم مطهر حضرت امام خمینی(ره) و فضای موزه آستان حضرت امام خمینی(ره) طی نامه ای به حجت الاسلام سید حسن خمینی نوه محترم حضرت امام و تولیت آستان امام راحل، مجموعه هدایای دوران ریاست جمهوری خود را به این موزه و آستان اهدا کرد.
احمدی‌نژاد در بخشی از این نامه با اشاره به این که « امروز نیز همچنان در همه جای جهان نام مبارک امام خمینی(ره) گرمای حقیقت و شور زندگی و حرکت آرمانی را بر دل و جان و اندیشه و عمل همگان می‌تاباند و روح آزادگی را در جوامع می گستراند»؛ نوشته است: «مطمئنا مجموعه کم نظیر مرقد منور امام راحل عظیم‌الشأن که با مساعی جنابعالی مراحل پایانی ساخت خود را می‌گذراند برای همیشه ملجأ توده‌های مردم و میعادگاه همه عاشقان حق و حقیقت بوده و اندیشه‌های الهی و متعالی آن عزیز مشعل فروزانی فرا راه همه موحدان و عدالت‌طلبان و آزادی‌خواهان جهان خواهد بود».
رییس جمهور سابق که در هفته اول مهر ماه 1393 به همراه حجت‌الاسلام سید حسن خمینی از مجموعه آستان مقدس حضرت امام و موزه آستان حضرت امام خمینی(ره) بازدید در بخشی دیگر از این نامه با درخواست «تنظیم چیدمان و برنامه‌ریزی و نحوه کارکرد این بخش از موزه و نهایتا انتقال هدایا» از «اختصاص فضای مناسب در این موزه برای استقرار هدایای گروه‌های مردمی و دولت‌ها و شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی و اجتماعی داخلی و بین‌المللی در دوره خدمتگزاری خود در ریاست‌جمهوری» تشکر و قدردانی کرده است.
بر اساس این گزارش هدایای دو دوره ریاست‌جمهوری احمدی نژاد مجموعه ای نفیس و ارزشمند از آثار و هدایای متنوع است که بعضا از ارزش مادی قابل توجه و ارزش معنوی بالایی برخوردارند و اکنون همه آن ها پس از اختصاص فضای مناسب در موزه آستان مقدس امام راحل به این موزه اهدا شده است.
آرشیو چه می گوید ؟
تاسیس موزه‌های یادمان ریاست جمهوری سابقه‌ای ۳۰ ساله دارد. در سال ۱۳۶۲ بود که از سوی آیت‌الله خامنه‌ای، رئیس‌جمهوری وقت دستوری مبنی بر ایجاد موزه هدایای ریاست جمهوری صادر شد. این موزه سه سال بعد آغاز به کار کرد و تا پایان دوران ریاست جمهوری ایشان در مجموع ۴۴۶ هدیه مردمی و خارجی را در خود جای داد. امروز هدایای دوران ریاست جمهوری مقام معظم رهبری در کنار سایر هدایای اهدایی به ایشان در مجموعه موزه‌های آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود و در معرض دید عموم قرار دارد.
این موضوع در دوره‌های بعدی ریاست جمهوری هم ادامه یافت، چنانکه در سال ۷۶ به استناد بند پنجم قانون تأسیس سازمان اسناد ملی، یادمان ریاست جمهوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی تأسیس و راه‌اندازی شد و اسناد و هدایای دو دوره ریاست جمهوری‌اش با صلاحدید او و زیر نظر سازمان اسناد ملی ایران به محلی که در زادگاهش رفسنجان بنا شده بود انتقال یافت و محسن هاشمی به پیشنهاد رئیس‌جمهور وقت و با حکم رئیس سازمان اسناد ملی به عنوان رئیس این یادمان منصوب شد. یادمان ریاست جمهوری حجت‌الاسلام سید محمد خاتمی، رئیس دولت‌های هفتم و هشتم هم به همین ترتیب در سال ۸۳ تأسیس شد و اسناد و هدایای دو دوره ریاست جمهوری او تحت نظر سازمان اسناد و کتابخانه ملی و با مصوبۀ هیات وزیران در ساختمان شماره ۲۴۰ مجموعه فرهنگی و تاریخی سعدآباد، از خرداد تا مرداد ۸۴ در معرض دید عموم قرار گرفت. مهندس سید علی خاتمی هم به ترتیب پیشین با حکم رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی به عنوان رئیس این یادمان منصوب شد.
با آغاز به کار دولت نهم اما این سنت حسنه با موانعی مواجه شد.علیرضا تابش، مدیر وقت هماهنگی امور یادمان‌های روسای جمهوری در سازمان اسناد و کتابخانه ملی در این بارهگفته بود : «با روی کار آمدن دولت نهم برخی از مصوبه‌های دولت قبلی مورد بازنگری قرار گرفت و تغییر یافت و یا باطل شد، یا عملاً موضوعات کاری آن مصوبه‌ها را تغییر دادند. از جمله مصوباتی که در دولت آقای احمدی‌نژاد تغییر کرد همان بود که در دولت آقای خاتمی راجع به ساختمان ۲۴۰ سعدآباد به تصویب هیات وزیران رسیده بود و کاربری آن از سازمان میراث فرهنگی به سازمان اسناد و کتابخانه ملی منتقل شده بود تا موزه یادمان ریاست جمهوری آقای خاتمی را در خود جای دهد. در آغاز کار دولت نهم بنا به پیشنهاد آقای مشایی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، هیات وزیران تصویب کرد کاربری ساختمان این موزه دوباره به سازمان میراث فرهنگی واگذار شود. طبق این مصوبه دولت، سازمان اسناد و کتابخانه ملی از این ساختمان خلع ید شد و سرنوشت جدید و متفاوتی برای موزه تازه تاسیس و هدایا و اسناد داخل آن رقم خورد.»
کارکنان سازمان اسناد ملی را به یادمان سعدآباد راه ندادند
اینچنین بود که با لغو مصوبه دولت سابق، داستان تعطیلی یادمان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی رقم خورد و مصوبه تازۀ دولت احمدی‌نژاد بدون آنکه نظر کار‌شناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی به عنوان مسئول یادمان و بهره‌بردار ساختمان مذکور کسب شود، تصویب و ابلاغ شد. این اما پایان کار نبود. مصوبۀ دولت بهانه‌ای شد تا کارمندان موزۀ یادمان ریاست جمهوری رئیس دولت‌های هفتم و هشتم که کارمندان سازمان اسناد و کتابخانه ملی هستند، اجازه حضور در ساختمان یادمان را از دست بدهند.
تابش در این باره گفته بود: «دولت نهم، به این بهانه دسترسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی که وظیفه‌اش نگهداری هدایا و اسناد ریاست جمهوری آقای خاتمی بود را محدود کرد و از آن پس ما و همکارانمان را به موزه‌ای که مسئولیت اداره آن را داشتیم راه ندادند. این موضوع مربوط به مهر ۱۳۸۴ است یعنی کمتر از دو ماه از آغاز به کار دولت نهم گذشته بود که با تدبیر و تصمیم آقای مشایی، همکاران ما دیگر نتوانستند در آن ساختمان حاضر شوند و اسناد و اشیا همانجا باقی ماند. اسناد این موزه شامل مجموعه‌ای از لوح‌های تقدیر، سفرنامه‌ها، آلبوم‌های عکس، ویدئوها، اسناد تصویری و مکتوب سفرهای آقای خاتمی و حدود ۲۰۰۰ قلم هدایایی که به ایشان تقدیم شده بود، همان جا ماند و کارمندان موزه هم بالاجبار دستشان کوتاه شد.»
موزه‌ای نادر که نادیده ماند
بعد از این واقعه تلاش‌ها برای بازگرداندن مدیریت موزه به سازمان اسناد و کتابخانه ملی یا دست‌کم خارج کردن هدایا و انتقال آن به ساختمانی دیگر برای راه‌اندازی موزه و یادمان خاتمی آغاز شد. مدیر هماهنگی امور یادمان‌های روسای جمهوری دربارۀ این تلاش‌ها می‌گوید: «در دورۀ ریاست آقای اشعری در سازمان اسناد و کتابخانه ملی از ۸۴ تا زمستان ۸۹ انصاف این است که به رغم اینکه ایشان گرایش‌های اصولگرایی داشت، اما به سبب مسئولیت سازمانی که نسبت به همۀ یادمان‌های ریاست جمهوری احساس می‌کرد، چندین بار با آقای مشایی و رئیس‌جمهوری وقت، در این باره مذاکره کرد. خواستۀ آقای اشعری هم این بود که خوب، اگر شما به این ساختمان نیاز دارید حداقل کاری کنید که ما بتوانیم هدایا را از اینجا ببریم، این موضوع را رئیس وقت سازمان اسناد و کتابخانه ملی مکرراً نوشت و پیگیری کرد، اما متاسفانه به نتیجه‌ای نرسید، خود ما حتی درخواست جلسه کردیم، با مسئولان مختلفی وارد مذاکره شدیم که این مشکل را حل کنیم. حرفمان هم این بود که به هر حال این‌ها سرمایۀ ملی است و متعلق به مردم ایران، بیاییم با کمک هم در درون دولت موزه‌ای که این همه برای آن زحمت کشیده شده و قریب ۲۰۰۰ هدیۀ آقای خاتمی و حدود نزدیک به ۲۰۰ هدیۀ دوران ریاست جمهوری مقام معظم رهبری در آن قرار دارد و مردم می‌توانستند بیایند و ببینند را بازگشایی کنیم.»
تابش با توصیف بخش‌های مختلف موزۀ یادمان ریاست جمهوری خاتمی می‌گوید: «این یادمان در ساختمان ۲۴۰ سعدآباد یک مجموعۀ سه طبقه است. در طبقه همکف این موزه حدود ۲۰۰ قطعه از اشیا و هدایای دوران ریاست جمهوری مقام معظم رهبری به اذن و اجازه معظم‌له نگهداری می‌شود. این هدایا در ویترین‌ها چیده شده‌اند و روی دیوار این تالار هم که اسمش «تالار جمهوری» است، سیر کرونولوژی دولت‌های جمهوری اسلامی از دولت موقت تا دولت هشتم، تصویر شده است. این تابلوها مشخصات عمومی دولت‌ها مثل زندگینامه روسای جمهور، میزان رای رئیس‌جمهور، اعضای کابینه و... را نشان می‌دهد که روی پنل‌هایی بر اساس ترتیب تاریخی دولت‌ها، طراحی شده است. در طبقات بالای این مجموعه هم حدود ۲۰۰۰ قلم هدیه دو دوره ریاست جمهوری سید محمد خاتمی به نمایش گذاشته شده بود اما به سبب سلیقه‌گرایی که در دولت نهم اعمال شد، از یک طرف اقشار مختلف مردم از دیدن بخشی از میراث ملی خودشان محروم شدند و از طرفی پژوهشگران نتوانستند از این مجموعه استفاده و بهره ببرند. موزه ریاست جمهوری آقای خاتمی کمتر از سه ماه در معرض دید عموم بود. برنامه‌های متنوعی برای این موزه طراحی شده بود اما عملاً این موزه در آغاز کار، جوانمرگ شد و نتوانست به حیات طبیعی خود ادامه دهد.»
تبدیل ساختمان موزه به انبار هدایا
با وجود نامه‌نگاری‌های متعدد و تلاش‌های ریاست وقت سازمان اسناد و کتابخانه ملی و مجموعۀ کارشناسان این سازمان، دولت نهم و دهم حاضر نشد گشایشی در کار یادمان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی ایجاد کند تا اینکه اسفندیار رحیم مشایی به سمت ریاست دفتر محمود احمدی‌نژاد منصوب شد. مشایی مدیریت ساختمان ۲۴۰ را به تشریفات ریاست جمهوری سپرد، در این دوره موزه یادمان عملا به مخزنی برای نگهداری هدایای دولت تازه تبدیل شد. مدیر وقت این بخش می گوید : «یکی از مجموعه‌های تحت نظر دفتر رئیس‌جمهور، معاونت تشریفات است. از قدیم در ساختار اداری تشریفات ریاست جمهوری اداره موزه و هدایا وجود دارد. در شرح وظایف این اداره آمده است که از یک طرف وظیفه دارد هدایایی که توسط آقای رئیس‌جمهور به مهمانان خارجی اهداء شود را تهیه و تامین کند و بالعکس؛ هدایایی که مقامات خارجی یا اقشار مردم به رئیس‌جمهور کشورمان اهدا می‌کنند را هم باید تحویل بگیرد، نگهداری و ساماندهی کند تا در موقعیت مناسب در موزه رئیس‌جمهور نمایش داده شود. اینچنین بود که معاونت تشریفات ریاست جمهوری با حکم آقای مشایی عملا مسئولیت موزه آقای خاتمی را برعهده گرفت در حالی که این در حیطۀ شرح وظایف اداری سازمان اسناد و کتابخانه ملی بود. علاوه بر این در اوایل دوره مسئولیت آقای مشایی در دفتر رئیس‌جمهور، به تشریفات ریاست جمهوری دستور داده شد هدایایی که به آقای احمدی‌نژاد داده شده را هم از دفتر پاستور به موزه هدایا در سعدآباد بیاورند. شما می‌دانید وقتی در طراحی یک موزه تعداد مشخصی ویترین جانمایی شده، هرچقدر هم بخواهیم بصورت فشرده هدایا را جانمایی کنیم، بالاخره باید نکات فنی و محدودیت‌هایی مثل مسیر عبور و مرور بازدیدکنندگان و مسائل دیگر هم در نظر گرفته شود تا طراحی استاندارد باشد. اما در زمان دولت‌های نهم و دهم نه تنها دسترسی مردم به این موزه قطع شد بلکه عملاً موزۀ آقای خاتمی که ۲۰۰۰ هدیۀ ریاست جمهوری ایشان و ۲۰۰ هدیۀ دوره ریاست جمهوری آیت‌الله خامنه‌ای مقام معظم رهبری در آن نگهداری می‌شد، تبدیل به انبار متراکم هدایای آقای احمدی‌نژاد شد که روز به روز هم بر تعداد هدایا افزوده می‌شد.»
احمدی‌نژاد پاسخی به پیشنهاد تاسیس یادمانش نداد
با اجرای تصمیم تازۀ مشایی رئیس وقت دفتر رئیس‌جمهور، حالا علاوه بر معضل ادارۀ یادمان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، موضوع تازه‌ای هم مطرح بود؛ موزه ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد. در دولت دوم احمدی‌نژاد و دوران ریاست دفتری مشایی از یک طرف روند افزایش موجودی هدایای ساختمان ۲۴۰ به شدت ادامه یافت و هدایای محمود احمدی‌نژاد روی اسناد و هدایای پیشین سنگینی کرد و از طرف دیگر سازمان اسناد و کتابخانه ملی هم به خاطر وظایف ذاتی که بر عهده‌اش بود، هم در دورۀ ریاست اشعری و هم در آغاز ریاست اسحاق صلاحی در قالب نامه‌نگاری‌هایی با احمدی‌نژاد و مذاکره با وی پیشنهاد داد بر اساس وظیفه قانونی این سازمان، یادمان ریاست جمهوری او در هر کجا که تعیین می‌کند راه‌اندازی شود.
هم آقای اشعری و هم آقای صلاحی در نامه‌هایی به آقای احمدی‌نژاد پیشنهاد دادند شما هم چون روسای جمهور سابق نماینده‌ای معرفی کنید تا این سازمان دولتی این کار را برایتان انجام دهد. اما متاسفانه هر دو نامه بی‌پاسخ ماند و ارجاعی که به طور رسمی مشخص کند ایشان چه برنامه‌ای برای هدایایشان دارند، صورت نگرفت.
این روند پیگیری بی‌نتیجه تا زمستان ۱۳۸۹ ادامه یافت. دی‌ماه همین سال بود که سرانجام اسفندیار رحیم مشایی رئیس دفتر رئیس‌جمهور دستور داد اسنادی که در یادمان ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی نگهداری می‌شد به کتابخانه ملی تحویل شود، ولی هدایا همچنان در سعدآباد بماند. اما همین دستور کتبی هم تمام و کمال اجرایی نشد.
