یمن؛ زمینه جدید همکاری ایران و آمریکا

قدرت گرفتن حوثی ها در یمن که احتمالا تحت حمایت ایران هستند، آمریکا و متحدانش را در خاورمیانه نگران کرده و در عین حال، احتمال همکاری های آمریکا را با ایران در جبهه جنگی جدید افزایش داده است.

در عراق، ایران و آمریکا منافعی یکسان را دنبال می کنند. واشنگتن برای کمک به دولت بغداد و نیروهای کرد در مبارزه علیه داعش، حملات هوایی گسترده ای علیه این گروه تروریستی آغاز و همچنین 2600 نیرو به علاوه نیروهای عملیات ویژه به عراق اعزام کرده است. از سوی دیگر، نیروهای عملیاتی سپاه پاسداران ایران، نیروهای حزب الله و گروه های شبه نظامی شیعه در عراق که همه کم و بیش از گروه های تحت حمایت ایران هستند، علیه داعش مبارزه می کنند.

در سوریه نیز حزب الله (گروه تحت حمایت ایران)، نیروهای ویژه عملیاتی و نیروهای اطلاعاتی ایران از دولت بشار اسد حمایت و در مقابل داعش و جبهه النصره، شاخه القاعده در سوریه، مبارزه می کنند. با این حال، فعالیت آمریکا در سوریه کاهش یافته و به عملیات پنهانی و آموزش و مسلح سازی شبه نظامیان میانه رو سنی محدود شده است.

آمریکا در هر دو جبهه جنگ علیه داعش (در عراق و سوریه) به طور غیرمستقیم و از طریق حملات هوایی از نیروهای ایرانی و گروه های وابسته به این کشور حمایت می کند. جت های جنگی آمریکایی تاکنون حدود 2300 حمله هوایی علیه مواضع داعش انجام داده اند. امارات متحده عربی یکی از اعضای کلیدی ائتلاف علیه داعش، در پی ربایش خلبان اردنی پس از سقوط هواپیمای وی در سوریه، از مشارکت بیشتر در درگیری ها خودداری کرد؛ اما با انتشار تصاویر ویدیویی سوزانده شدن این خلبان، حملات علیه داعش را از سر گرفت.

در یمن، آمریکا در واکنش به قدرت گرفتن حوثی ها سفارت خود در صنعا را تعطیل کرد؛ اما به گفته یک مقام ارشد وزارت دفاع آمریکا، واحد عملیات ویژه این کشور همچنان برای کمک به مبارزه علیه القاعده در شبه جزیره عرب، از یمن خارج نشده اند. آمریکا، القاعده در شبه جزیره عرب در یمن را به دلیل مهارت های این گروه در ساخت بمب، جدی ترین تهدید برای امنیت خود می داند.

با اینکه حوثی ها بخشی از پیروزی خود را در یمن مدیون حمایت های ایران هستند، اما با این حال آمریکا نیروهای ویژه عملیاتی خود را برای کمک به مبارزه با القاعده از این کشور خارج نکرد که این مساله نشان دهنده پیچیدگی فزاینده واکنش آمریکا به افزایش قدرت و نفوذ ایران در منطقه خاورمیانه است. حامیان حوثی ها در راهپیمایی در خیابان های صنعا شعار «مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل، لعنت بر یهودیان» سر دادند؛ اما پشت پرده، رهبران حوثی روابطی عادی با آمریکا را خواستار شدند. تمایل بالقوه حوثی ها برای همکاری با واشنگتن یک دلیل ساده دارد: حوثی ها نیز همانند دیگر گروه های تحت حمایت ایران در خاورمیانه، از القاعده تنفر و وحشت دارند و به اندازه آمریکا برای مبارزه با این گروه افراطی مصمم هستند.

کریس هارمر دریادار بازنشسته و یکی از تحلیلگران موسسه مطالعات جنگ در این باره گفت: «آمریکا در منطقه درگیر شده است، اما باید به شدت مراقب قدم های خود باشد. در برخی مناطق آمریکا متحد بالقوه و حتی بالفعل ایران محسوب می شود و در مواردی دیگر، با ایران مخالف است و همه این موارد با یکدیگر ارتباطی تنگاتنگ دارند.»

هارمر در ادامه تصریح کرد در حالی که آمریکا در عراق و یمن در جبهه ای مشترک با ایران و متحدان این کشور مبارزه می کند، اما از سوی دیگر نیروهای دریایی آمریکا در تلاش هستند تا از ارسال تسلیحات از ایران برای حزب الله در لبنان که کشور همسایه اسرائیل است، جلوگیری کنند.

به طور کلی، در مورد کمک ایران و گروه های تحت حمایت این کشور به حوثی ها در یمن شک و تردیدهای بسیاری وجود دارد. درک هاروی سرهنگ بازنشسته ارتش آمریکا و یکی از مشاوران ارشد اطلاعاتی ژنرال دیوید پترائوس در این باره گفت ایران مربیانی را برای کمک به حوثی ها فرستاده، اما ماهیت واقعی نقش ایران در حمایت از حوثی ها نامشخص است.

هاروی تصریح کرد میزان همکاری میان آمریکا و گروه های تحت حمایت ایران در عراق و سوریه نیز مشخص نیست. در ظاهر، آمریکا در حملات هوایی خود با ایران و یا نیروهای متحد با این کشور همکاری و هماهنگی نمی کند؛ اما در عراق، سطوحی از هماهنگی صورت گرفته است. مسئله قابل توجه این است که همکاری میان نیروهای تحت حمایت ایران و آمریکا در عراق و سوریه برای مدت زمانی در آینده ادامه خواهد داشت.

به گفته هاروی، حضور آمریکا در عراق و یمن به شدت کاهش یافته است و از این رو، نمی تواند اطلاعات جامعی از فعالیت های ایران در این کشورها داشته باشد. در عراق، سازمان های اطلاعاتی آمریکا بیشتر روی داعش تمرکز کرده اند و در یمن، تصمیم آمریکا برای تعطیل کردن سفارت در صنعا به معنای خارج کردن بسیاری از نیروهای سازمان سیا است.

افزایش نفوذ ایران در یمن در بلند مدت چالش راهبردی جدی برای عربستان سعودی و کشورهای حاشیه خلیج فارس محسوب خواهد شد و این در حالی است که این کشورها سعی دارند برای بی تاثیر کردن نفوذ و سلطه ایران بر تنگه هرمز، بیشتر صادرات نفتی را به راه های آبی دریای سرخ منتقل کنند. به گفته هاروی، ایران احتمالا از افزایش نفوذ خود در یمن برای اعمال نفوذ بر مسیرهای جدید حمل و نقل صادرات نفتی در دریای سرخ استفاده خواهد کرد.

طبق اسناد فاش شده، بن رادز مشاور امنیتی کاخ سفید در ماه ژانویه از اهمیت حصول توافق هسته ای سخن گفته است: «این توافق احتمالا بزرگترین دستاورد دوره دوم ریاست جمهوری باراک اوباما در زمینه سیاست خارجی خواهد بود.»

هاروی تصریح کرد یمن مسئله چندان مهمی در خاورمیانه نیست، اما پارانویای نگرانی از بی تفاوتی آمریکا به افزایش نفوذ ایران را در منطقه تشدید خواهد کرد و این مسئله به ویژه برای کشورهای عرب سنی دردآور خواهد بود.