تا بحران سوریه حل نشود، داعش هم وجود دارد

 رونمایی از جدیدترین وحشی‌گری گروه موسوم به داعش جهان را در بهت و خشم مضاعف قرار داد. پدیده «داعش» که از حروف اول کلمات «دوله الاسلامیه عراق- شام» تشکیل می‌شود و اخیرا به «الدوله الاسلامیه» تغییر نام داده است را شاید بتوان از پیچیده‌ترین رخدادهای چندساله اخیر جهان دانست، زیرا به زعم بسیاری از تحلیلگران، بررسی تفکر حاکم بر این پدیده روز به روز پیچیده‌تر می‌شود! 


بسیاری از سیاسیون غربی، اسلامی و منطقه‌ای بر این گمان بودند که این پدیده شوم صرفا با بمباران و جنگ، به پایان می‌رسد اما واقعیات میدانی چندساله اخیر، چنین چیزی را نشان نمی‌دهد. اینکه هزاران جوان از کشورهای مختلف جهان به راحتی و با انگیزه جهادی! فوج فوج به این گروه ملحق شوند و در راه آرمان!! خود آماده مرگ باشند و در این راه به هر کاری از سربریدن، تجاوز (تحت نام اسارت و بردگی زنان کفار!)، سنگسار، پرتاب از ساختمان چندطبقه (تحت عنوان پرتاب از بلندی) و در تازه‌ترین نوعش زنده‌زنده سوزندان یک اسیر جنگی «آن هم به استناد فتاوی شرعی!!» دست می‌زنند، امری بسیار پیچیده است که حتی نوع برخورد و سرکوب آن نیز دشوار و سخت خواهد بود.

پیچیدگی موضوع آنجاست که حتی اگر نگاه صرفا نظامی هم به این بحران داشته باشیم، به دلیل اینکه مرکز ثقل داعش کشوری است (سوریه) که هیچ‌کدام از قدرت‌های منطقه‌ای (به جز ایران و روسیه) و جهانی اصلا حاضر نیستند با دولت تضعیف شده آن که فقط حدود یک سوم خاک کشورش را در تسلط دارد، کمترین همکاری و تعاون نظامی داشته باشند، دورنمای امیدوار کننده و مطلوبی نمی‌توان (حداقل با شرایط کنونی)، از نابودی داعش متصور بود. آسمان سوریه در حال حاضر و شبانه روز در اشغال هواپیماهای غربی و ائتلاف است بدون اینکه دولت سوریه کمترین توان و اختیاری در مدیریت آنها داشته باشد. 

در روی زمین نیز هر بخش و استان سوریه در اختیار یک گروه مسلح قرار دارد، شمال شرق آن در اختیار داعش است، شمال غرب آن در اختیار کردها، شهرهای درعا، حمص، حما ، حلب و ... نیز هر گروه مسلحی بخش‌هایی از آنان را تحت تسلط دارند و جنگ به طور مرتب بین همه آنها و همچنین ارتش حکومتی در جریان است. ظاهر شهرها به ویرانه  مبدل شده، میلیون ها سوری در داخل و خارج آواره شده و...!

*‌ داعش چگونه به وجود آمد؟!
این تشکیلات پس از حمله نظامی آمریکا و ائتلاف همسو با غرب به عراق که به سرنگونی حکومت صدام حسین منجر گردید، در مناطق سنی‌نشین عراق شکل گرفت و از همان زمان چهره خشن خود را در سربریدن برخی نظامیان اسیر شده غربی و همچنین شهروندان شیعه، کرد و در برخی موارد اهل سنت نشان داد اما به دلیل حضور نیروی زمینی غرب و خصوصا آمریکایی‌ها در عراق، رشد و نمو این گروه با سرعت توام نبود تا اینکه اتفاقات بهار عربی به سوریه رسید و این کشور در پی تظاهرات مردمی، صحنه سرکوب شدید شد تا بخشی از نیروهای ارتش و نظامی سوریه به جمع مخالفان و معترضان پیوسته و عملا یک هسته نظامی را در بسیاری از شهرهای سوریه شکل دادند. این موضوع عملا به یک جنگ خونین 4ساله که حاصل آن بالغ بر 200 هزار کشته و 7 تا 9 میلیون آواره و همچنین نابودی کامل زیرساخت‌های اکثر شهرهای این کشور بوده مبدل شد که همچنان و با شدت ادامه دارد.

«داعشی‌ها» که عرصه را در عراق تنگ می‌دیدند از چهار سال پیش سوریه را که با عراق مرز طولانی هم دارد بهترین مکان برای رشد و نمو مناسب‌تر دیده و از این طریق پایگاه اصلی خود را از غرب عراق به سوریه منتقل کردند. در واقع هسته اصلی داعش، گرچه عراقی‌ها هستند اما حوادث سوریه این گروه را به تشکیلاتی «فراعراقی» تبدیل کرد که ابتدا با نیروهای داوطلب «عراقی» تاسیس شد، سپس با جذب برخی مخالفان «سوری» به «دولت اسلامی عراق- شام(داعش)» تبدیل شد وهنگامی که ابوبکر البغدادی (رهبر این گروه) چند شهر سوریه و عراق را به تصرف درآورد، خصوصا هنگامی که جوانان عمدتا مسلمان از دیگر کشورها و خصوصا غرب را جذب کرد عنوان «خلافت اسلامی» بر خود نهاد و مدعی شد در تلاش است مناطق گسترده‌ای از جهان را تحت خلافت خود درآورد!

در حال حاضر مهمترین شهرهای تحت کنترل «داعش»، موصل و تکریت، فلوجه در عراق و «الرقه» و «دیرالزور» و بخش‌هایی از شهر بزرگ «حلب» در سوریه می‌باشند. نکته جالب اینکه اینکه داعش در سوریه همزمان با نیروهای مسلح مخالف حکومت اسد (همچون ارتش آزاد و حتی جبهه النصره (شاخعه القاعده در سوریه) هم در حال جنگ است و آنها را نیز مرتد می‌داند!

داعش از سال گذشته با تقویت و کادرسازی خود در سوریه مجددا به فکر بازگشت به خاستگاه اولیه اش یعنی عراق افتاد و تصرف شهرهای بزرگی چون موصل و تکریت در عراق در سال 2014 و به غنیمت گرفتن بسیاری از پادگان‌های نظامی، این گروه مخوف را عملا به یک گروه شبه دولتی نظامی مبدل کرد. گروهی که پول دارد، سلاح دارد و به طور مرتب از نظر نیروهای داوطلب از جای‌جای دنیا نیروهای جنگی خود را تامین می‌کند. 

یک نگاه گذرا به میزان کشته‌های این گروه طی 4 ساله اخیر نشان می‌دهد حداقل بالای 20هزار نفر از عناصرش در اثر بمباران‌ها و حملات پیشگیرانه نیروهای دولتی و مردمی در عراق و سوریه به قتل رسیده‌اند. جایگزین کردن فوری نیروهای جنگی کار یک گروه ساده و مبتدی نیست لذا به خوبی می‌توان دریافت که در حال حاضر داعش را صرفا نباید یک گروه تروریستی محسوب کرد. این گروه تواما هم گروهی تروریستی است، هم یک دولت، هم ارتش تقریبا منسجم و از نظر مالی و امکانات، مجهز!

در کنار همه اینها باید به ایدئولوژی حاکم بر داعش نگاه ویژه‌ای داشت که شاید به جرات بتوان گفت رمز ماندگاری و این همه مقاومت‌شان در مقابل بمباران‌ها و عملیات ارتش‌های منسجمی چون ارتش عراق، سوریه بمباران نیروهای غرب موسوم به ائتلاف و همچنین در مصاف با مخالفان مسلح دیگر سوری، ریشه در ایدئولوژی و نگاه خاص افراطی، ارتجاعی و انحرافی به ایجاد حکومت مذهبی دارد. 

از نظر داعش، حکومت به اصطلاح مذهبی یعنی سربریدن، هر کسی مخالف ماست از شهروند عادی به خاطر شیعه یا ایزدی یا کردبودن تا خبرنگار ژاپنی و... خانه‌نشینی محض و کامل زنان و «برقعه بستن» زنان در خیابان (متاهل‌ها با پوشیه مشکی و مجردها با پوشیه سفید!)، جهاد نکاح، حرام بودن بسیاری از تفریحات و حتی ورزش‌ها! و... از همه مهمتر نگاه ضدغربی(فرهنگ غربی).

همین مورد آخر (ضدیت با فرهنگ غرب) باعث گرایش شدید بسیاری از جوانان مهاجر (یا از خانواده‌های مهاجر مسلمان آفریقایی و عربی) مقیم اروپا به داعش شده به نحوی که در حال حاضر بسیاری از نیروهای جنگجو و همچنین حوزه‌های مختلف تکنولوژی مورد نیاز (کامپیوتر، اینترنت، مخابرات و...) از این نیروها تشکیل می‌شوند. 

نگاه غرب و حتی بسیاری از مسلمانان میانه‌رو نسبت به پدیده داعش، سطحی به نظر می‌رسد و می‌پندارند با بمباران‌های متوالی، می‌توان از شر آنها خلاصی یافت اما در عمل اینگونه نیست و نحوه بازپس‌گیری «کوبانی» گواهی بر صحت ادعای پیش گفته شده است. ماجرای کوبانی نشان داد فقط مبارزه و مقاومتی «بومی» آن هم روی زمین در مقابل این جماعت مرتجع و متوحش، می‌تواند نتیجه بخش باشد.

داعش به دلیل اینکه از یک ایدئولوژی ترکیبی از افراط، نفرت، مرگ و خشونت با نهایت عقب‌افتادگی و جمود تشکیل شده باید در روی زمین به مبارزه طبیده شود همان طوری که در «کوبانی» توسط کردها و همچنین برخی شهرهای عراق شاهد هزیمت آنها بوده‌ایم؛ اما خلاصی از شر این جماعت و این پدیده نحس به مجموعه عوامل دیگری نیز نیازمند است. یکی از اصلی ترین پیش نیازها، بحران سوریه است.

حالا عمده رهبران منطقه و جهان به این نتیجه رسیده اند که تا اوضاع کشور سوریه به شکل کنونی باشد، (شهرها زیر بمباران مستمر و بالغ بر نیمی از جمعیت کشور در آوارگی!) بستر فعالیت داعش همچنان فراهم است، دیروز در خبرها آمده بود که رییس‌جمهور فرانسه از انفعال کشور در قبال بحران سوریه سخت پشیمان است، (اینجا) . به زبان ساده اغلب سیاسیون جهان به این نتیجه رسیده‌اند که سرزمین سوریه می‌تواند از یک طرف نقطه بقا و حتی تقویت و رشد این پدیده وحشی و ضدبشری (داعش) باشد و از سوی دیگر نقطه عطفی برای اضمحلال و فروپاشی خلافت این عقب‌ماندگان؛ البته اگر عزمی جدی در عرصه منطقه و بین‌الملل بوجود آید!

این عزم و اراده باید توسط همه کشورهای تاثیرگذار در بحران سوریه در منطقه و جهان، ایجاد شود در غیر این صورت متاسفانه هر روز تداوم و تحکیم سلطه شوم داعش بیش از پیش به نگاه جهانی به ادیان الهی و خصوصا دین مبین اسلام صدمات جدی و جبران‌ناپذیری وارد خواهد آورد که آخرین موردش را فاجعه آتش زدن یک اسیر جنگی توسط این جانیان شاهد بودیم که جهان را تکان داد.