نگرانی آمریکا از افزایش نفوذ منطقه‌ای ایران در پی مرگ ملک عبدالله

طی روزهای اخیر تحولات بسیار مهمی در منطقه خاورمیانه اتفاق افتاده که می تواند تأثیرات بسیار مهمی بر سرنوشت منطقه در بلندمدت داشته باشد. سقوط دولت یمن از یک سو و مرگ پادشاه عربستان از سوی دیگر، مهمترین تحولات در این زمینه به شمار می روند. یک رسانه آمریکایی در تحلیلی به بررسی تأثیرات این روند بر منافع آمریکا در منطقه از یک سو و نفوذ ایران از سوی دیگر پرداخته است.

در پی درگذشت پادشاه عربستان سعودی، سایت شبکه خبری «فاکس نیوز» در مطلبی به بررسی  چشم انداز منافع آمریکا در منطقه پرداخته و می نویسد این واقعه، دوره ای از عدم اطمینان را برای مقامات آمریکایی پدید آورده که در آن، واشنگتن باید در کنار دیگر چالش های موجود، نگران توسعه نفوذ ایران در خاورمیانه نیز باشد.

یک دیپلمات سابق آمریکایی که به خاندان آل سعود نزدیک است گفته درگذشت پادشاه 90 ساله سعودی و همچنین سقوط دولت مورد حمایت آمریکا در یمن، از دید واشنگتن «بدترین سناریو» بوده؛ زیرا مانع دیگری را از سر راه توسعه نفوذ منطقه ای ایران برداشته است. به گفته وی، اکنون می توان نفوذ ایران را آشکارا در چهار پایتخت عربی مشاهده کرد: صنعا، بغداد، دمشق و بیروت.

فاکس نیوز اشاره می کند که پادشاه عربستان، یکی از مهمترین اولویت های خود را مقابله با نفوذ ایران در منطقه قرار داده بود و در همین زمینه، گروه های سنی را در مقابل گروه های شیعه مورد حمایت ایران در کشورهای مختلف تقویت می کرد. البته این سیاست به عنوان مثال در لبنان نتوانسته بود موفق باشد و جلوی قدرت گیری حزب الله را بگیرد. از سوی دیگر، همین سیاست عربستان سعودی خود به افزایش افراط گرایی در منطقه منجر شد. 

دنیس راس، دیپلمات سابق آمریکایی می گوید اکنون و با مرگ عبدالله، سیاستمداران سعودی احتمالاً با احتیاط بیشتری با مسائل مربوط به ایران و همچنین سوریه برخورد خواهند کرد. در این زمینه به ویژه باید توجه داشت که گفته می شود عبدالله در سال های آخیر حیات خود به واسطه مجموعه ای از عوامل، از جمله خودداری دولت آمریکا از حمله به سوریه و برانداختن دولت اسد، با واشنگتن اختلافاتی پیدا کرده بود. از سوی دیگر، وی نظر بدبینانه ای نسبت به مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 داشت و بر این باور بود که آمریکا می خواهد پشت عربستان را خالی کند.

افزون بر این موارد، مرگ عبدالله می تواند سبب ایجاد خلأ قدرتی در ریاض شود که بزرگتر از چیزی است که پیش از این تصور می شد. سلمان، جانشین وی، از مدتی پیش مسئولیت های اداره کشور را بر عهده گرفته بود، اما مقامات آمریکایی وی را به عنوان یک رهبر قوی و قابل اتکا در نظر نمی گیرند و همین امر، این احتمال را پدید آورده که افراد دیگری از خاندان سلطنتی بتوانند فرصت قدرت یابی پیدا کنند.

در حال حاضر، یکی از نخستین و مهمترین مسائل پیش روی پادشاه جدید عربستان، نحوه برخورد با وقایع جاری در یمن است؛ یعنی جایی که قدرت یابی روزافزون حوثی ها، به استعفای رئیس جمهور و دولت منجر شد. یکی دیگر از مسائل، نحوه تعامل با ائتلاف بین المللی تحت رهبری آمریکا برای مبارزه با داعش در عراق و سوریه است. 

مسئله دیگری که پیش روی سلمان قرار ارد، این است که آیا سیاست فعلی سعودی ها مبنی بر افزایش میزان تولید نفت ادامه پیدا خواهد کرد یا خیر. این افزایش در حالی اتفاق افتاده که طی ماه های اخیر، قیمت های جهانی نفت به طور فزاینده ای در حال کاهش بوده است. 

به هر حال، مجموعه این عوامل، به عنوان چالش هایی در نظر گرفته می شود که از یک سو دشواری هایی جدی را در مقابل پادشاه جدید عربستان سعودی قرار داده و از سوی دیگر، با زمینه سازی برای افزایش نفوذ ایران در منطقه، آمریکا را نسبت به چشم انداز تأمین منافع خود در منطقه خاورمیانه نگران ساخته است.