رفتار مطهری هیچ توجیهی ندارد

محمدحسین فرهنگی می‌گوید: «تجمع در مقابل‌ تریبون وقتی شکل گرفت که آن لفظ نامناسب درباره یوم الله 9دی بیان شد که بسیاری از همکاران آن را توهین به ملت و کیان نظام و در نقطه مقابل سوگندی که نمایندگان یاد می‌کنند برداشت کردند و جمعی از نمایندگان جلوی ‌تریبون حاضر شدند.» این روایت عضو هیات رئیسه مجلس از تحولات روز یکشنبه مجلس است. او که منتقد رفتار علی مطهری است بر این باور است که نباید مسائلی که در اولویت نیست در صدر قرار گیرد. با او در مورد اتفاقات صحن علنی هنگام نطق علی مطهری گفت‌وگو کردیم.

درباره اتفاقاتی که روز یکشنبه 21 دی هنگام نطق آقای علی مطهری افتاد بفرمایید نظر شما چیست؟ چه ارزیابی از آن وقایع دارید؟

رفتار آقای مطهری را نه تنها در آن مورد بلکه در بسیاری از موارد دیگر قبول ندارم. بالاخره ما نمایندگان در ابتدای دوره نمایندگی ‏ مجلس براساس اصل 67 قانون اساسی در برابر قرآن سوگند خوردیم که‏ با تکیه‏ بر شرف‏ انسانی‏ خویش‏ تعهد کنیم که‏ پاسدار حریم‏ اسلام‏ و نگاهبان‏ دستاوردهای‏ انقلاب‏ اسلامی، ملت‏ ایران‏ و مبانی‏ جمهوری‏ اسلامی باشیم تا ودیعه‏ای‏ را که‏ ملت‏ به‏ ما سپرده‏ به‌عنوان‏ امینی‏ عادل‏ پاسداری‏ کنیم‏ و در انجام‏ وظایف‏ وکالت‏، امانت‏ و تقوی‏ را رعایت‏ نماییم‏ و همواره‏ به‏ استقلال‏ و اعتلای‏ کشور و حفظ حقوق‏ ملت‏ و خدمت‏ به‏ مردم‏ پایبند باشیم‏، از قانون‌اساسی‏ دفاع‏ کنیم‏ و در گفته‏ها و نوشته‏ها و اظهارنظرها، استقلال‏ کشور و آزادی‏ مردم‏ و تأمین‏ مصالح‏ آنها را مدنظر داشته‏ باشیم، بنابراین وقتی کسی بدون توجه به ارزش‌های پذیرفته ملت به هر دلیل یا هر عنوانی کاری کرد، ما موظف به حفظ اصول و ارزش‌ها هستیم. من از آن توصیفی که آقای مطهری درباره یوم‌الله 9دی بیان کرد واقعا در مقابل و پیشگاه شهدا و روح بلند امام و روح استاد بزرگ شهید مطهری سرافکنده شدم که با چه عشق و علاقه‌ای آثار و کتاب‌ها و مطالب ایشان را خواندم و تعقیب می‌کنم، طبعا وقتی چنین ‌بی‌توجهی را از یادگار و فرزند آن بزرگوار می‌بینم غیر از احساس ناراحتی و تاسف چیز دیگری در وجودم شکل نمی‌گیرد. نمایندگانی هم که معترض بودند ابتدا از تکرار برخی مطالب غیر‌حقوقی و غیر‌منطبق با قانون اساسی در نطق آقای مطهری عکس‌العمل خاصی نشان ندادند، ولی وقتی صحبت به جایی رسید که درباره حرکت 9 دی بود بعضی از نمایندگان دیگر نتوانستند تحمل کنند. در واقع آنها خواستند به‌نوعی ناراحتی خودشان را بیان کنند البته در آیین‌نامه داخلی مجلس پیش‌بینی شده وقتی تشنجی در مجلس شکل می‌گیرد رئیس جلسه وظایفی برعهده دارد و این را قانونگذار پیش‌بینی کرده است. اگر ‌بی‌نظمی‌ در جلسه اتفاق افتاد و تشنجی در مجلس شکل گرفت رئیس جلسه وظیفه دارد که اول نمایندگان را دعوت به نظم و انضباط و همراهی کند و در صورتی که باز هم به این دعوت ‌بی‌توجهی شد، اعلام تنفس کند، کاری که وفق آیین‌نامه در روز یکشنبه 21 دی آقای ابوترابی‌فرد انجام داد. البته بعد از زمان کمی در همان چارچوبی که آیین‌نامه پیش‌بینی کرده اوضاع آرام شد و جلسه برای ادامه مشروح مذاکرات به روال عادی برگشت و دکتر مرندی و جهانگیرزاده ضمن بیان نطق، انتقاد عمیق و قلبی خود را نسبت به موضوع اتفاق افتاده اظهار و اعلام کردند به هر حال جلسه خوبی نبود. درست است از جهتی بیانگر آزادی و آزادگی در جلسه نمایندگان مردم به حساب می‌آمد اما در عین حال چندان جالب نبود، مطالب نادرستی هم در برخی رسانه‌ها منعکس شد که برخی مانع نطق آقای مطهری شدند و جلوگیری کردند. ما از نزدیک شاهد بودیم صحنه‌های عکس و خلاف آن را می‌دیدیم حتی بعضا تعجب می‌کردیم از میزان تاملی که همکاران ناراحت از خود نشان می‌دادند که البته بیان جزئیات وقایع آن روز خیلی زیبنده کشور و مجلس شورای اسلامی نیست.

واقعا آقای علی مطهری ضرب و شتم شد؟

برعکس آن را شاهد بودیم. او گاهی تعرض می‌کرد به‌کسانی که نزدیکش بودند و انتقاد داشتند. اتفاقا کسانی که هیچ از آنها انتظار نمی‌رفت خویشتنداری کنند در مقابل آن صحنه‌ها خویشتنداری می‌کردند و من خودم متعجب بودم با اینکه او ضرباتی به صورت و بدن برخی همکاران وارد می‌کرد، برخی دوستان برخلاف آن روحیات شخصی‌شان عکس‌العمل نشان ندادند. در مجموع اعتراض از طرف برخی نمایندگان بود، ولی حرکت دیگری غیر از اعتراض وجود نداشت.

تحلیل شما درباره ادبیات مطهری پیرامون 9 دی چه بود؟

خیر، از نظر من آن ادبیات هیچ توجیهی نداشت. 9‌دی در مقابل تحرکاتی که با هدایت و حمایت بیگانگان و دشمنان قسم‌خورده کشور پیگیری می‌شد نقطه پایان و فصل‌الخطاب بود، بنابراین این روز را نباید با آن الفاظ نامناسب توضیح داد. به نظر من 9 دی روز وحدت است نه تفرقه، اما خوب کسی می‌تواند نظرش را هر چند خلاف واقعیت باشد بیان کند. قانون‌اساسی هم این حق را محفوظ داشته اما اهانت به ملت و اهانت به یک روز بزرگ خدا قطعا برای هیچ کس قابل توجیه نیست.

 

آقای مطهری مباحث مختلفی را از جمله تقدیر از راهنمایی و رانندگی و جشنواره فیلم عمار، انتقاد به دولت برای نپذیرفتن اشتباه برداشت 1/4 میلیارد دلاری از صندوق توسعه ملی و پاسخ خواستن از وزیر راه و شهرسازی درباره شرکت ایرلاین صهیونیستی- اوکراین در نطق خود مطرح کرد، بهتر نبود نمایندگان معترض دو دقیقه صبر می‌کردند تا نطق تمام شود و بعد از طریق چارچوب‌های قانونی به مباحث طرح شده اعتراض می‌کردند؟

آقای مطهری درباره حصر هم اظهارنظر کرد باز هم مجلس واکنشی متعارف همانی که در شرایط عادی متعارف است، نشان داد. اما تجمع در مقابل‌ تریبون وقتی شکل گرفت که آن لفظ نامناسب درباره یوم الله 9دی بیان شد که بسیاری از همکاران آن را توهین به ملت و کیان نظام و در نقطه مقابل سوگندی که نمایندگان یاد می‌کنند برداشت کردند و جمعی از نمایندگان جلوی ‌تریبون حاضر شدند، شاید من هم صلاح بهتر را در این می‌دانستم که به جای تجمع مقابل ‌تریبون، سخنرانان بعدی در بیانات خود موضوع را روشن کنند ولی همه دارای یک روحیه و شیوه در رفتارشان نیستند.

منتقدان آقای مطهری می‌گویند کسانی از جریان سیاسی خارج از مجلس این نطق هدفمند را برای او نوشتند. به نظر شما که دو دوره با آقای مطهری در خانه ملت همکار بودید چقدر این ادعا می‌تواند صحت داشته باشد؟

خیر، بعید می‌دانم ولی اطلاعاتی هم ندارم که اظهارنظر کنم.

بهتر نبود باتوجه به انعکاسی که این اتفاق در رسانه‌های خارجی داشت نمایندگان معترض تحمل می‌کردند و فضای مجلس به جنجال نمی‌کشید؟

شخصا این را بهتر می‌دانم و تعداد زیادی از نمایندگان مجلس نیز همین نظر را داشتند اما همه در مقابل اظهارات هنجار‌شکنانه دارای یک روحیه و شیوه نیستند. نظر شخصی من این است که بهتر بود نمایندگان دیگری در نطق خود به این اظهارات جواب می‌دادند اما در کل از اعتراض نمی‌شود جلوگیری کرد همانطور که از بیان نطق نمی‌شود جلوگیری کرد.

چه کاری باید انجام شود که این اتفاق روال نشود که هر کس مخالف دیگری بود در صحن مجلس جنجال‌آفرینی کند؟

این در آیین‌نامه داخلی پیش‌بینی شده. آنچه باعث تنفس شد ‌بی‌نظمی‌ بود. در ماده 108 آیین‌نامه داخلی مجلس آمده؛ «در صورتى که در مجلس بى‏نظمى و تشنج به وجود آید که مانع ادامه کار مجلس باشد و رئیس نتواند از آن جلوگیرى کند، در جاى خود قیام مى‏نماید. هرگاه برخاستن رئیس موجب آرامش نشود جلسه را به مدت پانزده دقیقه به‌عنوان تنفس تعطیل مى‏کند و نمایندگان از جلسه خارج مى‏شوند و پس از انقضاى پانزده دقیقه مجددا جلسه تشکیل مى‏شود. هرگاه بى‏نظمى و تشنج تجدید شود رئیس، جلسه را ختم و آن را به روز دیگرى موکول مى‏نماید.» بنابراین روز یکشنبه 21 دی طبق آیین نامه عمل شد و آقای ابوترابی‌فرد رئیس جلسه آن روز چاره دیگری نداشت. البته بعد از آن 15 دقیقه مجموع نمایندگان حتی خود آقای مطهری با ماده 108 همراهی کردند و نظم برقرار شد و این جزو نکات مثبت جلسه علنی روز یکشنبه بود اما به‌طور کلی قانون اساسی نمایندگان را آزاد گذاشته اما آیا این آزادی به معنای اعمال مجرمانه هم می‌تواند باشد؟ آیا کسی می‌تواند از‌ تریبون یک نسبت ناپسند را به کسی نسبت بدهد؟ روی این موضوع حقوقدان‌ها نظرات مختلفی دارند. در هیات‌رئیسه چند بار این موضوع را بررسی کردیم. جمع‌بندی این بود که آن آزادی که در اصل 86 قانون اساسی (نمایندگان‏ مجلس‏ در مقام‏ ایفای‏ وظایف‏ نمایندگی‏ در اظهارنظر و رای‏ خود کاملا آزادند و نمی‏توان‏ آنها را به‏سبب‏ نظراتی‏ که‏ در مجلس‏ اظهار کرده‏اند یا آرائی‏ که‏ در مقام‏ ایفای‏ وظایف‏ نمایندگی‏ خود داده‏اند تعقیب‏ یا توقیف‏ کرد.) و اصل 84 (هر نماینده‏ در برابر تمام‏ ملت‏ مسئول‏ است‏ و حق‏ دارد در همه‏ مسائل‏ داخلی‏ و خارجی‏ کشور اظهارنظر نماید.) برای نمایندگان قائل شده به‌عنوان مجوزی برای اعمال مجرمانه نیست و حق پیگیری برای مراجع ذی ربط محفوظ است بنابراین اگر نماینده مسئول است و حق دارد درباره همه مسائل داخلی و خارجی کشور اظهارنظر کند یا در مقام ایفای وظایف نمایندگی آزاد است و نباید آنها را به سبب نظراتشان در مجلس تحت تعقیب قرار داد، این به معنای نادیده گرفتن اصول دیگر قانون اساسی نیست مانند اصلی که می‌گوید «کسی نمی‌تواند اعمال حق خود را وسیله و ابزاری برای تضییع حقوق دیگران قرار دهد» یا «رعایت شرع را در تمامی‌امور کشور لازم دانسته» یا «رعایت چارچوب قانون را برای تمامی‌ مسائل کشور الزام کرده است.» در واقع اصول دیگری در قانون اساسی وجود دارد که این اصول در کنار هم قانون اساسی را تشکیل می‌دهد بنابراین من مثل اکثر حقوقدانان معتقد نیستم که این دو اصل مجوزی برای اعمال مجرمانه است. صرف اظهارنظر را همه باید تحمل کنند اما اظهارنظری که در چارچوب قانون باشد نه خارج از آن.

برخی نمایندگان منتقد دولت یا منتقد خانواده آقای هاشمی هنگام نطق برخی اتهاماتی را نسبت می‌دهند حال آنکه هنوز هیچ دادگاهی به آن اتهامات رسیدگی نکرده است، درباره این مسائل چطور؟

اینها اظهارنظر است، اشکال ندارد.

تعبیری که آقای مطهری درباره 9دی به کار برد جزو موارد مجرمانه است؟

این جزو مواردی بود که اکثریت حاضرین در جلسه علنی آن را تحمل نکردند، این تعبیر را من مغایر سوگند نمایندگی می‌دانم که در اصل 67 قانون اساسی آمده است. آزادی که در اصول 84 و 86 قانون اساسی تصریح شده به معنای مجوزی برای انجام هر کاری نیست.

این مساله باید کجا پیگیری شود؟ آیا هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان ورود می‌کند؟

جمعی از نمایندگان چنین درخواستی از هیأت نظارت کردند و این هیأت در چارچوب قانون مصوب سال 91 می‌تواند اقداماتی را پیگیری کند منتها خود همان قانون نظارت بر رفتار نمایندگان ‌طوری تنظیم نشده که بتواند حقوق نمایندگان را مانع شود و جلوگیری کند اما تمهیدات نظارتی در آن پیش‌بینی شده است.

هیات‌رئیسه تصمیمی ‌درباره آقای مطهری نداشته است؟

قانون نظارت بر رفتار نمایندگان، هیات‌رئیسه را مسئول نکرده است هر کسی می‌تواند - چه عضو هیات‌رئیسه باشد چه نباشد- برای حفظ شأن نمایندگان به این هیأت در قالب اطلاعات یا گزارشاتی که دارد شکایت ارسال کند هیأت هم رسیدگی می‌کند و هر تصمیمی گرفت در چارچوب قانون قابل پیگیری است اما خود هیات‌رئیسه تصمیم نگرفته است.

در ماده 79 آیین نامه داخلی مجلس آمده است اگر در جلسه رسمی ضمن نطق یا مذاکره صریحا یا تلویحا نسبت سوئى به یکى از نمایندگان داده شود یا عقیده و اظهار او را بر‌خلاف جلوه دهند و نماینده مذکور براى رد آن نسبت به رفع اشتباه در همان جلسه یا در جلسه بعد اجازه نطق بخواهد بدون رعایت نوبت تا پنج‌دقیقه اجازه نطق داده مى‏شود، چرا روز دوشنبه 22 دی به آقای علی مطهری اجازه تذکر در چارچوب ماده 79 آیین‌‌نامه داخلی مجلس داده نشد؟

من در جریان نیستم.

آقای مطهری می‌توانست در قالب 79 تذکر دهد؟

تشخیص اینکه آیین‌نامه چه می‌گوید با هیات‌رئیسه نیست با رئیس‌جلسه است.

چون آقای لاریجانی تذکر به آقای مطهری نداد؟

اجازه تذکر ندادن دو نوع است؛ یکی تفاهمی‌است به این معنا که خیلی وقت‌ها کسی تذکری دارد رئیس جلسه از او خواهش می‌کند بیاید در جایگاه هیات‌رئیسه آن تذکر را بدهد و او هم می‌پذیرد یا اینکه کسی اعلام تذکر می‌کند اما رئیس آن را مصداق تذکر و اخطار نمی‌داند این را باید از اداره کننده جلسه سوال کرد که چرا به آقای مطهری آن روز اجازه تذکر نداد.

 

آقای نعمتی سخنگوی هیات‌رئیسه گفت آقای مطهری درخواست تذکر داشت اما آقای لاریجانی درخواست او را قبول نکرد؟

اطلاعی ندارم.

نماینده‌ای که نطقش ناتمام مانده می‌تواند ادامه نطقش را فردا پشت ‌تریبون مطرح کند؟

وقت نطق آقای مطهری تمام شده بود. آقای مهندس بذرپاش زمان را کنترل می‌کند، او گفت وقت تمام شده است.

به نظر شما بازخورد این اتفاق در رسانه‌های خارجی چطور بود؟ توصیه شما به همکارانتان چیست که در موارد مشابه سعه‌صدر نشان دهند؟

متفاوت است. رسانه‌هایی که با ما دشمنی دارند، اساسا به‌دنبال واقع‌نمایی نیستند و دنبال صدمه زدن به نظام هستند بنابراین ارزش ندارد که ما به آنها وقت اختصاص دهیم اما اینکه چه مصلحت است حداقل در آستانه دور جدید مذاکرات و با عنایت به مسائل و مشکلات سیاسی، اقتصادی و امنیتی کشور هر‌گونه ایجاد التهاب و ابهام طبعا مناسب شرایط عمومی کشور نیست. با مبنایی که آقای مطهری در تحلیل مسائل سال 88 دارد اگر بخواهیم بحث کنیم می‌توانیم بگوییم این حادثه شاید از هر دو طرف مقصرانی داشته باشد، اما اینها را نباید یک‌کاسه کرد و یک اندازه دانست، طبیعتا شروع کننده و کسی که واکنش نشان می‌دهد همسنگ نیستند بنابراین تایید نمی‌کنم کاری را که آقای مطهری انجام داد.

چه کار باید کرد که به فرموده مقام‌معظم‌رهبری درباره حفظ آرامش کشور توجه شود؟

زمانی که سوگند نمایندگی خوردیم، موظف به مراعات مصالح عمومی هستیم، ما پیرو مقتدایی هستیم که می‌فرماید «من 25 سال استخوان در گلو خار در چشم آن شرایط ناهنجار را تحمل کردم» بنابراین حتی اگر حقی هم وجود داشته باشد بهترین روش، روش مولای متقیان علی‌(ع) است و بالا بردن سطح تحمل و رعایت مصالح کشور که برای آن سوگند یاد کردیم.

مطهری که ممنوع‌‌النطق نیست؟

خیر، هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان نیز اختیار دادن چنین حکمی‌را ندارد.

هیأت ‌نظارت بر رفتار نمایندگان در این حد است که دوباره اعتبارنامه مطهری را در صحن به رای بگذارد؟

خیر این مساله را شورای نگهبان تایید نکرد. در طرح اولیه بود ولی شورای نگهبان آن را تایید نکرد.