"توافق" در بهمن یا فروردین؟

در پی تهدیدهای باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا به وتوی هرگونه طرح تحریمی کنگره علیه ایران، سنای آمریکا از تصمیم خود عقب نشینی کرد؛ البته یک گام.

سنای آمریکا قرار است طرحی را در دستور کار و بررسی قرار دهد که بر اساس آن اگر ایران و 1+5 تا روز اول ژوئیه (10 تیرماه 1394) به توافق نهایی نرسند، تحریم‌های تازه‌ به تدریج علیه ایران اعمال شود.

این طرح را مارک کرک جمهوری خواه و رابرت منندز دموکرات، دو سناتوری که از لایحه‌های پیشین تحریم هم حمایت کرده‌اند به سنا پیشنهاد داده‌اند.

این طرح قرار بود پنجشنبه هفته جاری مورد بررسی قرار گیرد، اما منابع خبری اعلام کردند که کمیسیون بانکداری مجلس سنا آمریکا سه شنبه هفته آینده آن را در دستور کار قرار خواهد داد.

هفته گذشته باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا سه بار و در سه نشست متفاوت به کنگره هشدار داده بود که طرح تحریمی علیه ایرانتصویب نکند.

این هشدارها نخستین بار در نشست مشترک دولت با برخی سناتورها در کاخ سفید مطرح شد. دومین هشدار، پنجشنبه گذشته در نشست دوجانبه باراک اوباما و سناتور دموکرات رابرت منندز درهتل هیلتون واقع در بالتیمور مطرح شد.

شدیدترین هشدار اما در کنفرانس خبری مشترک اوباما با دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا، مطرح شد. اوباما، جمعه گذشته به کنگره هشدار داد که هرگونه تحریم تازه علیه ایران، مذاکرات اتمی را از مسیر صلح‌آمیز خارج می‌کند بر همین اساس از سناتورهای آمریکایی خواست تا از وضع تحریم‌های تازه علیه بپرهیزند که در غیر این صورت این طرح ها را وتو خواهد کرد.

سناتور منندز، در واکنش به این اظهارات اوباما گفت که «نمایندگان گفته اند با وجود هشدار اوباما به برنامه خود عمل خواهند کرد».

با این حال سناتورها همچنان نگران وتو طرحشان توسط اوباما هستند از این رو به دنبال ارایه طرحی هستند که بتوانند 67 رای مورد نظر برای بی اثر کردن وتو اوباما را کسب کنند. از این رو سناتورهای حامی اعمال تحریم های تازه به ناچار در طرح خود تغییرات و تعدیلاتی داده اند و تصویب تحریم های جدید علیه ایران را به پایان ضرب الاجل 7 ماه و 7 روزه برای رسیدن ایران و 1+5 به توافق جامع موکول کرده اند.

این در حالی است که چنین طرحی نیز می تواند تهدیدی علیه مذاکرات هسته ای ایران و آمریکا باشد و مسیر این مذاکرات را که تا رسیدن به مقصد راه زیادی ندارد منحرف کند. موضوعی که کاخ سفید هم به آن اذعان دارد.

در همین حال «ماری هارف» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هفته گذشته برای اولین بار تصریح کرد که حتی اگر تحریم‌های کنگره علیه ایران، در قالب «اجرای مشروط» تصویب شود، باز هم نقض توافق موقت هسته‌ای با ایران موسوم به برنامه اقدام مشترک محسوب می شود.

بر این اساس کاخ سفید همچنان نگران ارایه طرح اخیر سنا که به هر حال نسبت به سایر طرح های آماده به ارایه ملایم تر و به نوعی یک عقب نشینی محسوب می شود، است.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی «هیل» وابسته به کنگره آمریکا، کاخ سفید احتمالاً زمانیکه این لایحه برای رأی‌ گیری به سنا فرستاده شود، به دموکرات‌های سنا فشار آورد تا از رأی‌ دادن به آن خودداری کنند.

با این حال، اگر تمامی 54 جمهوری‌خواه سنا به این لایحه رأی‌ دهند، تنها به 13 رأی دموکرات‌ها برای جلوگیری از حق وتو اوباما نیاز هست.

هر چند هیل گزارش کرد که هنوز مشخص نیست که لایحه تحریم‌ها بتواند حمایت به اتفاق آراء جمهوری‌خواهان را به دست آورد. که در این صورت وتوی اوباما موثر واقع خواهد شد و مذاکرات ایران و 1+5 در فضایی کنونی می تواند ادامه پیدا کند.

امکان توافق فروردین نه بهمن

فضایی که فرصت دستیابی به توافق به گفته محمد جواد ظریف حتی در بهمن ماه وجود دارد.سخنانی که امروز مورد توجه بسیاری از روزنامه قرار گرفته و به اتفاق از «امکان توافق در بهمن ماه» استقبال کردند.

دیروز ظریف که به بهانه روز هوای پاک با مترو به محل کار خود رفت در جمع خبرنگاران درباره‌ احتمال به ‌نتیجه ‌رسیدن مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ١+٥ تا پایان سال‌جاری، گفته بود: «پیش‌بینی این‌کار سخت است، اما اطمینان دارم جمهوری‌اسلامی‌ایران با هدف به‌ نتیجه‌ رسیدن در مذاکرات و حفظ دستاوردهای علمی همزمان با تامین منافع ملی، وارد کار شده است. بنابراین اگر طرف مقابل آمادگی این کار را داشته باشد ما هم کاملا آماده‌ایم تا در بهمن‌ماه و در سالگرد پیروزی انقلاب‌اسلامی به نتیجه برسیم.»

آنچه ظریف دیروز بیان کرد، به نوعی خواست و آروزی او و تیم مذاکراه کننده اش بود. چرا که بر اساس برنامه ریزی های انجام گرفته در مذاکرات سوم آذر در «وین8»، ایران و 1+5 تا پیش از حصول توافق سیاسی امکان رسیدن به توافق جامع و نهایی را ندارد و آخرین دور مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 که ابتدای هفته جاری در ژنو برگزار شد نشان داد که دو طرف تا رسیدن به توافق سیاسی هم هنوز فاصله دارند.

در مذاکرات اخیر اگر چه هیات های مذاکره کننده ایران و آمریکا در مذاکرات دو جانبه، وارد مرحله تدوین متن اصول توافقی شدند که این خود مقدمه ای برای رسیدن به توافق سیاسی محسوب می شود اما آنها از نگارش نهایی آن و ارایه به نشست معاونان ایران و 1+5 در روز یکشنبه باز ماندند.

بر این اساس تنها دستاورد آخرین دور مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 با حضور فعال وزرای خارجه ایران و آمریکا، عبور از کلیات و ورود جدی تر به جزییات بود. هر چند به گفته «سرگئی ریابکوف» مذاکره‌کننده روسیه در گروه 1+5 «با وجود ارتباطات اخیر میان مقامات کشورهای مذاکره‌کننده شامل وزرای امور خارجه، اختلافات اساسی برسر مسایل کلیدی هنوز به قوت خود باقی است.»

مسائل کلیدی یا اختلافات اساسی در مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 همچنان «ظرفیت غنی سازی ایران» و تعداد سانترفیوژهای فعال در کشورمان پس از توافق جامع و «ترتیب، توالی و چگونگی رفع تحریم ها» محسوب می شود.

بر پایه چنین اختلافی ریابکوف، نزدیک ترین زمانی که احتمالا ایران و گروه 1+5 می توانند توافق سیاسی را امضا کنند، پایان ماه مارس (نیمه اول فروردین ماه) خواهد بود.