چالش‌های پیش‌روی سعودی‌ها

به نقل از ان بی سی نیوز، این متحد آمریکا طی ماه های اخیر با چالش های جدی روبرو بوده، از تهدیدات تروریستی و شاخ و شانه کشیدن های ایران گرفته تا تاثیرات اقتصادی کاهش قیمت نفت.

در مورد جانشینی و جانشینان چه می دانیم؟ 

ولیعهد یا جانشین ملک عبدالله برادر نانتی او سلمان بن عبدالله عزیز، معاون اول نخست وزیر است. سلمان بن عبدالله عزیز 79 ساله وزیر دفاع سابق عربستان، یکی از پسران حصه السدیری است که گفته می شود از همسران مورد علاقه پادشاه بوده است. او و برادرانش به عنوان هفت سدیری معروف هستند و جزو حلقه داخلی نخبگان این کشور محسوب می شوند.

برخی می گویند این ولیعهد محافظه کارتر از عبدالله خواهد بود و احتمالا برخی اصلاحات سیاسی و اجتماعی محدودی که از سوی پادشاه فعلی انجام شد را به حالت سابق برمی گرداند، از این میان می توان به اقداماتی که در پذیرش زنان در مجلس این کشور انجام شده، اشاره کرد.

سلمان دهه 80 زندگی خود را پشت سر می گذارد و خبرهای بسیاری در مورد وخامت سلامت وی به گوش می رسد. طی ماه مارس بود که ملک عبدالله در اقدامی غیرمعمول که بسیاری را متعجب کرد، مقرن بن عبدالعزیز، یکی دیگر از برادران ناتنی که سابقا رئیس اطلاعات عربستان بود را به عنوان معاون دوم نخست وزیر منصوب کرد که پس از پادشاه و ولیعهد بالاترین مقام محسوب می شود. 

مقرن در دهه 60 زندگی خود نیز گزینه ای جوان نیست با این حال می تواند یک تغییر نسلی را به دنبال داشته باشد. و درست مانند ولیعهد سلمان، به طور کامل مشخص نیست که وی چه سیاست هایی را دنبال خواهد کرد.

چالش های بیشماری پیش رو است؟

فردریکو وهری از برنامه خاورمیانه در بنیاد کارنگی برای صلح بین المللی می گوید: «سعودی ها در آب های پرتلاطم منطقه گرفتار شده اند و با فضای خصمانه و ناشناخته ای روبرو هستند و هنوز با پیامدهای بهار عربی مقابله می کنند. آنها چالش های بی شماری پیش رو دارند.»

وی معتقد است افراط گرایان داعش که بخش های قابل توجهی از سوریه و عراق را اشغال کرده اند و طمع شان نسبت به بخش های محروم جامعه عربستان، تهدید بسیار بزرگی برای این تاسیسات محسوب می شود.

وهری در ادامه افزود: «آنها احتمال جذب شدن جوانان سعودی به داعش را جدی می گیرند.» 

عربستان متولی دو نمونه از مقدس ترین شهرهای جهان اسلام یعنی مکه و مدینه است و حکمران جدید عربستان به احتمال زیاد باید به معامله با وهابی های به شدت محافظه کار این کشور و تامین مالی آنها ادامه دهد.

جیم فیلیپ، محقق ارشد امور خاورمیانه در بنیاد میراث گفت: «گمان می کنم نسل قدیمی تر عربستان باید کاملا آگاه باشد که پایه های مشروعیتش به شدت توسط شبه نظامیان اسلام گرای تندرو به چالش کشیده شده و باید اقداماتی برای تعدیل حمایت ها از چنین گروه هایی در عربستان صورت بیگرد.»

چالش دیگری که حکمران جدید با آن مواجه خواهد بود چگونگی هدایت این اقتصاد متکی به نفت در دوره افت قیمت های انرژی است. قیمت نفت طی شش ماه گذشته تقریبا 60 درصد کاهش یافته است. بر اساس گزارش فایننشال تایمز، پیش بینی می شود عربستان مخارج دولتی خود را طی سال جاری 18 درصد کاهش دهد.

وهری گفت: «مقامات سعودی مخارج شان در منطقه، کمک های خارجی به مصر را تعدیل خواهد کرد اما یارانه ها و مزایای رفاهی را هیچ تغییری نخواهند داد.»

ایران همچنان یکی از چالش های حکمران جدید عربستان سنی خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران بر دولت شیعه عراق، حزب الله لبنان و حوثی های شیعه در یمن مسلط است.

موسی شتیوی، مدیر مرکز مطالعات استراتژیک دانشگاه اردن در اینباره گفت: «عربستان قادر نبوده مکانیزمی را به کار بگیرد که به واسطه آن با نفوذ ایران در منطقه مقابله کند و در این مرحله نیز به دلیل نیروهای ایران در منطقه  مصالحه این کشور با آمریکا، نمی تواند چنین کاری کند.»

در مورد آمریکا چطور؟ 

گرم شدن روابط ایران و آمریکا- به دلیل مذاکرات مداوم در مورد برنامه هسته ای ایران- بسیاری از مقامات سعودی را ناامید کرده است. اما احتمال اینکه چنین مسئله ای منجر به تغییرات جدی در این اتحاد شود، اندک است.

جین کینینمونت، محقق ارشد و معاون برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در چتم هاوس مستقر در لندن گفت: «آنها در این مورد به آمریکایی ها اعتماد نمی کنند چراکه آنها هم معتقدند آمریکایی ها تصمیم درستی نگرفته اند.»

سلمان شیخ، مدیر مرکز بروکینگز دوحه با اشاره به اینکه روابط ایران و عربستان تاریخچه ای طولانی دارد اما با گذشته تفاوت پیدا کرده می گوید: «از میزان استحکام روابط دولت ایران و خانواده سعودی بی اطلاعم اما در دوره تعیین کننده ای برای یک دهه آینده قرار داریم.»