سود و زیان‌های کوبا از رابطه با آمریکا

آمریکا از دهه ۱۹۶۰ میلادی برای انزوای کوبا تلاش کرده و تا به امروز تحریم های اقتصادی قابل توجهی را علیه دولت کاسترو اعمال کرده است. به گفته مقامات کوبا، این تحریم ها تاکنون بیش از 100 میلیارد دلار خسارت بر اقتصاد این کشور وارد کرده است. 

سیاست های آمریکا مبنی بر تغییر رژیم در کوبا نیز راه به جایی نبرد. از این رو دو دولت روز چهارشنبه گذشته (۱۷ دسامبر) اعلام کردند پس از گذشت بیش از نیم قرن، روابط دیپلماتیک برقرار می کنند. با وجود از سرگیری روابط میان کوبا و آمریکا، رائول کاسترو اعلام کرده که این کشور از اصول سوسیالیستی خود دست نخواهد کشید. البته در این میان دولت کوبا اقداماتی را انجام داده که از آن جمله می توان به آزادی خرید و فروش مسکن، فعالیت بخش خصوصی و آزادی تعدادی از زندانیان سیاسی اشاره کرد. آمریکا نیز متقابلا سه کوبایی را که به اتهام جاسوسی در ایالت فلوریدا زندانی بودند، آزاد کرد. البته برقراری روابط دیپلماتیک با کوبا با واکنش بعضی از جمهوریخواهان در کنگره مواجه شده که می گویند نخواهند گذاشت برای تاسیس سفارت ایالات متحده در کوبا یا در جهت بهبود روابط دو کشور، بودجه ای برای دولت فدرال اختصاص داده شود. در این باره با مسعود ادریسی، سفیر سابق ایران در کوبا گفت وگویی درباره پیامدهای برقراری روابط میان کوبا و آمریکا داشته ایم:

 

پیامدهای برقراری رابطه آمریکا و کوبا برای دو کشور چیست؟

بیش از 50 سال یعنی بلافاصله پس از پیروزی انقلاب مارکسیستی در کوبا، در زمان کوتاهی تحریم های آمریکا علیه کوبا اعمال شد. طی این سال ها تحریم ها ضررهایی را متوجه دولت کوبا کرده است. به گفته مقامات دولت کوبا تاکنون 117 میلیارد دلار اقتصاد کوبا از اعمال تحریم ها متضرر شده است. البته این تحریم ها برای آمریکای نیز ضررهایی را به همراه داشته است. کوبا همسایه جنوبی آمریکاست. تا قبل از پیروزی انقلاب کوبا، این کشور در اختیار آمریکا بود. اما پس از آن آمریکا اختیارت خود را در کوبا از دست داد. با این حال پس از روی کار آمدن رائول کاسترو و همچنین دولت اوباما، هر دو به این نتیجه رسیدند که خصومت و دشمنی راه حل مناسبی نبوده و راه به جایی نخواهد برد. به همین دلیل نیز شاهد تغییراتی پس از قدرت گرفتن رائول کاسترو هستیم به نحوی که یک سری اصلاحات اقتصادی و اجتماعی شکل می گیرد که از آن جمله می توان به آزادی خرید خودرو، تا حدودی آزاد شدن مشاغل خصوصی و همچنین خرید و فروش مسکن اشاره کرد. اینها چراغ سبزهای دولت رائول کاسترو به اوباما بود. در مقابل دولت اوباما نیز به این نتیجه رسید، هرچند تحریم ها ضربه هایی را به اقتصاد کوبا وارد کرده اما خطرش به اندازه فروپاشی رژیم نیست. بنابراین اوباما در نطق خود اعلام کرد این سیاست تقریبا شکست خورده و باید با بازگشایی سفارت در این کشور، به اهداف خود دست یابد.

برقراری روابط کوبا و آمریکا به طور حتم پیامدهایی را برای دو کشور به همراه دارد. در حال حاضر کوبایی های زیادی در آمریکا زندگی می کنند که برخی از آنها مخالف دولت فعلی کوبا بوده و حتی مناصب پارلمانی بالایی دارند. نفع این گروه در تداوم و تشدید تحریم هاست. طبیعی است اینگونه افراد با سیاست دولت اوباما مخالف باشند و سعی کنند از طریق کنگره، اجازه لغو تحریم ها را ندهند و فشارها را بر دولت بیشتر کنند. به همین دلیل اوباما مقداری با مشکل مواجه خواهد شد. باید به تدریج شاهد بود تا تحریم های کوبا لغو شود. لغو یکجای تحریم ها امکان پذیر نیست و روند لغو بخشی از تحریم ها نیاز به تصویب کنگره دارد و در این میان نیز برخی در مجلس نمایندگان به دنبال جلوگیری از لغو آنها هستند. از سوی دیگر در کوبا مردم و دولت از سیاست جدید استقبال می کنند و خوشحال هستند. آنها به دنبال تسریع در اعمال سیاست رابطه با آمریکا و لغو تحریم ها هستند.

اگر دولت کوبا خواهان عادی سازی روابط با آمریکا است باید دست به اقداماتی صریح تر و سریع تر در راستای خواسته های آمریکایی بزند. دولت کوبا مبتنی بر اقتصاد کاملا دولتی و مارکسیستی است که باید آن را تبدیل به اقتصاد بازار آزاد کند. اگر این روند به سرعت انجام شود، تبعات منفی در پی خواهد داشت و احیانا ناآرامی های اجتماعی را شاهد خواهیم بود. همچنین دولت تحت فشار آمریکا باید راه حلی برای عمده زندانیان سیاسی در کوبا داشته و به تدریج فکری برای آزادی آنها بکند. اینها تبعات منفی برقراری رابطه با آمریکا برای دولت کوباست. اما در مجموع به نظر می رسد، در این معادله هرچند دو طرف امتیازهایی را به دست می آورند اما منافع دولت کوبا بیشتر خواهد بود. ضمن آنکه هیمنه آمریکا که بیش از 50 سال تحریم ها را بر کوبا اعمال کرد، نه تنها در سطح کوبا بلکه در کل آمریکای لاتین شکسته می شود، زیرا ونزوئلا نیز با تحریم هایی البته نه با شدت کوبا از سوی آمریکا مواجه است که با برقراری رابطه آمریکا با کوبا و لغو تدریجی تحریم ها می توانند نسبت به برداشتن تحریم ها امیدوار باشند. در مجموع مردم آمریکای لاتین که با سیاست های آمریکا به خصوص در قبال کوبا مخالفت بودند، می توانند نسبت به پایداری دولت کوبا و حمایت های منطقه ای از آن در سطح آمریکای لاتین امیدوار باشند مبنی بر اینکه در آینده شاهد کوبای بهتری خواهند بود.

 

تا چه حد اقدام دولت رائول کاسترو در راستای تلطیف فضای سیاسی در مقابل اعتراض داخلی صورت گرفته است؟

به طور طبیعی تفاهم با آمریکا بر فضای سیاست داخلی کوبا اثرگذار خواهد بود. این تفاهم بر روی نوع تفکر اثر می گذارد. اکنون دولت کوبا درباره زندانیان سیاسی یا آزادی های سیاسی در کوبا تفکراتی دارد که به ناچار برای عادی کردن روابط خود با آمریکا باید به برخی از خواسته های آمریکا تن دهد. دولت کوبا باید فضای سیاسی را بازتر کرده و به تدریج به دنبال آزاد کردن زندانیان سیاسی باشد. اینها تبعات رابطه با آمریکا است که می توان متصور بود.

 

کوبا به عنوان نماد نظام های سوسیالیستی آمریکای لاتین معرفی می شد. آیا برقراری ارتباط با آمریکا را می توان پایان این نماد و حذف دولت های سوسیالیستی در آمریکای لاتین دانست؟

به نظرم برقراری ارتباط کوبا با آمریکا موفقیتی برای این نوع دیدگاه ها به حساب آید. تا به امروز آمریکای لاتین از کوبا به خاطر دیدگاهش در مقابل آمریکا حمایت می کرد. با وضعیتی که اکنون برای کوبا پیش آمده دیگر کشورهای آمریکای لاتین تصور می کنند که بر اثر پافشاری در مقابل خواسته های آمریکا می توانند امتیازاتی بگیرند. این به عنوان یک پیروزی تلقی خواهد شد.