واشنگتن به دنبال جبران شکست خاورمیانه در زمین کوبا

پس از ارتقای روابط دیپلماتیک واشنگتن و میانمار، تماس تلفنی تاریخی رئیس‌جمهوری آمریکا با «حسن روحانی» و امضای توافقنامه ژنو پس از 11 سال مناقشه، کلید «باراک اوباما» در قفل 50 ساله روابط خصمانه با «کوبا» نیز چرخید.

6 سال از حضور نخستین رئیس جمهور رنگین پوست آمریکا در کاخ سفید می‌گذرد و سیاست خارجی آمریکا در این دوران دست خوش تغییرات چشم‌گیری شد.

واشنگتن نیروهای خود را پس از نزدیک به یک دهه اشغال عراق، از این کشور بیرون کشید، روابط دیپلماتیک خود با میانمار یا برمه سابق را پس از 40 سال ارتقاء داد، پای میز مذاکرات محرمانه نخست با ایران و سپس با کوبا نشست و پس از امضای توافقنامه تاریخی ژنو، اکنون برگ دیگری از سیاست خارجی حضور دموکرات ها بر مسند قدرت را ورق زد تا سرنوشت دور بعدی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بیش از گذشته مبهم شود.

دیپلماسی و گفت‌وگو اگرچه اولویت روی میز سیاست خارجی واشنگتن در 6 سال گذشته است اما دولت آمریکا در دوران حضور اوباما در قدرت از سوی بسیاری از منتقدان به ضعف، شکست و ناتوانی در پیش برد سیاست های مورد نظر این کشور متهم می‌شود؛ متحدان آمریکا در خاورمیانه و رژیم صهیونیستی واشنگتن را به شکست در اعمال فشار علیه ایران برای کنار گذاشتن برنامه هسته ای و در مقابل، نشستن با این کشور پشت میز مشترک مذاکرات از یک سو و از سوی دیگر ترجیح معامله با دولت سوریه با گزینه حمله نظامی به این کشور متهم می‌کنند؛ 2 موضوعی که با شکست مذاکرات صلح فلسطین و رژیم صهیونیستی از یک سو و ظهور و گسترش داعش در خاورمیانه از سوی دیگر همراه شد و پایه های شکست دموکرات‌ها در انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا را رقم زد.

به گفته تحلیلگران، ظهور داعش در سوریه و گسترش حملات وحشیانه این گروه تروریستی در عراق و تهدیدات بی حد و مرز این گروه تروریستی در آمریکا و اروپا را می‌توان مفتضحانه ترین شکست اوباما در پیشبرد سیاست های منطقه ای این کشور در خاورمیانه خواند؛ تاجایی که پس از بریده شدن سردومین روزنامه آمریکایی به دست داعش، اوباما ائتلاف نظامی منطقه ای و جهانی تشکیل داد تا گروهی را شکست دهد که تا چند ماه پیش، از آن در مقابل دولت اسد در سوریه حمایت می‌کرد.

تشدید بی ثباتی در خاورمیانه و عراق، منتقدان سرسخت تر از گذشته ای را برای اوباما در کنگره دست و پا کرد؛ بسیاری از مردان کنگره آمریکا بر این باور بودند که اگر واشنگتن سربازان خود را از عراق بیرون نمی‌کشید، داعش نمی توانست با شکست نیروهای تازه کار عراق مرزهای جغرافیایی خود را گسترش دهد و خلافت تشکیل دهد و هزاران غربی را به جبهه های جهاد در عراق و شام بکشاند.

اوباما سرخورده از بخش عمده‌ای از سیاست های خود در خاورمیانه، اما همچنان بر «گفت‌وگو» تاکید کرد؛ واشنگتن مذاکرات محرمانه ای را با ایران آغاز کرد و توانست با تکیه بر دیلماسی و همزمان با روی کار آمدن دولت میانه رو حسن روحانی، به نخستین تفاهم هسته ای با ایران دست پیدا کند و در میان انتقادات و اعتراضات گسترده ای در کنگره، کشورهای عربی منطقه و اسرائیل، در مسیر خاتمه دادن به قائله هسته ای ایران قدم بردارد و برای نخستین بار پس از قطع کامل روابط با ایران پس از انقلاب 57 با رئیس جمهوری ایران تلفنی صحبت کند.

اوباما همین مسیر را در قبال کوبا هم تکرار کرد؛ از یک سال پیش با میانجگری کانادا و واتیکان مذاکرات محرمانه ای را با کوبا آغاز و چهارشنبه شب، رهبران دو کشور از سر گیری روابط دیپلمایتک را پس از 50 سال تخاصم اعلام کردند. اوباما در این باره گفت: تصمیم گرفتیم سیاست قدیمی برای انزوای کوبا را پایان بدهیم، سیاستی که نتوانست در کوبا تغییری ایجاد کند.

آمریکا در 6 سال گذشته از نقش ایده آل خود در رهبری جهان به یکی از بازیگران بین المللی تغییرموضع داد؛ تغییری که اگرچه منتقدان و مخالفان بسیاری دارد اما «دیپلماسی» و «گفت‌و گو» را پررنگ تر کرد تا دورنمایی مذاکرات برای حل پرونده هسته ای ایران روشن تر از گذشته شود و در کنار توافق برد-برد، راه برای حل دیگر اختلافات هموارتر.