نظر اعراب نسبت به برنامه هسته ای ایران چیست؟

ناراحتی گسترده ای در میان پایتخت های سراسرجهان عرب از این که توسط دولت اوباما در مذاکرات با گروه 5+1 با ایران، در حاشیه قرار گرفته اند، وجود دارد.

 آنها شک و تردید بسیاری درباره قصد ایالات متحده دارند، نگرانی آنها درباره نقش منطقه ای ایران است که در کوتاه مدت خودش را در دستیابی به توافق هسته ای نشان می دهد. با تمدید مجدد مذاکرات با ایران، رسانه ها به طور ویژه بر واکنش های رژیم اسرائیل و رهبران سیاسی واشنگتن تمرکز کردند. اما جهان عرب به ایران و برنامه هسته ای اش چگونه نگاه می کند؟ ایرانی ها چه ارزیابی از سیاست های دولت خود دارند و چه انتظاری از حرکت رو به جلو دارند؟

در تلاش برای پاسخ به این سوالات مرکز تحقیقات زاگبی، نظرسنجی هایی را در شش کشور عرب و ایران انجام داده است. نتایج این تحقیق نشان داد که شکاف عمیقی میان ایران و همسایگان عربش وجود دارد و عدم ارتباط خطرناکی از یک سو میان اعراب و ایران و از سوی دیگر درباره نقش منطقه ای جمهوری اسلامی وجود دارد. به طور خلاصه آن چه که ما از جهان عرب فهمیدیم این است که آنها به طور روز افزونی درباره سیاست های ایران و نیات هسته ای اش شک دارند و به خروجی فرآیند مذاکرات با گروه 5+1 اعتمادی ندارند.

هم زمان ما نظر ایرانی ها را هم جویا شدیم و متوجه شدیم که آنها به طور فزاینده ای از اقدامات کشورشان در منطقه و حق دستیابی به سلاح هسته ای دفاع می کنند. آنها حاضرند هرگونه هزینه اقتصادی و انزوای بین المللی را برای دستیابی به اهداف هسته ای شان بپردازند. همان گونه که پیش از این گفتیم نظر اعراب نسبت به ایران در شش سال اخیر تغییرات زیادی داشته است. در سال های 2006 تا 2008 بسیاری از اعراب از ویرانی لبنان توسط اسرائیل و اشغال عراق توسط ایالات متحده سرخورده شده بودند و ایران به خاطر مقاومت در برابر غرب محبوبیت بالایی در میان اعراب داشت. ولی به خاطر حمایت از حزب الله لبنان و دولت بشار اسد در سوریه در این سال ها اوضاع مثل گذشته نیست.

در سال 2008 ایران بیشترین میزان محبوبیت ایران در بسیاری از کشورهای عرب میان 70 تا 80 درصد بود. سال 2011 در اکثر این کشورها این میزان به 60 تا 70 درصد کاهش یافت. در بررسی ای که ما در سال 2014 انجام دادیم، وقتی از اعراب درباره «کمک ایران به صلح و ثبات منطقه» پرسیدیم، بین 74 درصد تا 88 درصد از اردنی ها، مصری ها، سعودی ها و اماراتی ها نظری منفی در این باره داشتند. حتی 57 درصد از عراقی ها نقش منطقه ای ایران را منفی می دانستند. همچنین اکثریت قابل توجهی از اعراب این کشورها معتقدند که سیاست های ایران تاثیری منفی در سوریه، عراق، بحرین و یمن داشته است.

برخلاف اعراب، 98 درصد از ایرانی ها معتقدند که کشورشان نقشی مثبت در خاورمیانه ایفا می کند و سیاست های دولتشان تاثیر مثبتی در عراق (77 درصد) سوریه (72 درصد) لبنان (68 درصد) بحرین (58 درصد) و یمن (52 درصد) دارد. به جز شهروندان کشورهای لبنان و عراق که رابطه شان با ایران را مثبت می دانند، اکثریت اهالی اردن، مصر، عربستان سعودی و امارات می گویند که روابط خوبی با ایران ندارند.

درباره برنامه هسته ای ایران، اکثریت قاطع کشورهای عربی معتقدند که ایران به دنبال ساخت سلاح هسته ای است. در حالی که در نظرسنجی اوایل امسال اکثریت اعراب از راه حل مذاکره برای حل مشکل هسته ای ایران حمایت می کردند، در نظرسنجی جدید اکثریت اعراب این کشورها اعتمادی به نتیجه بخش بودن مذاکرات برای حذف تهدید احتمالی برنامه هسته ای ایران ندارند.

در مقابل وقتی از ایرانی ها درباره ساخت سلاح هسته ای پرسیده شد، 87 درصد آنها گفتند که چون کشورشان، کشور بزرگی است، حق داشتن چنین تسلیحاتی را دارد. آنها می گویند چون دیگر کشورها سلاح هسته ای دارند، ما هم حق داشتن آن را داریم. این میزان حمایت از داشتن سلاح هسته ای در نظرسنجی سال 2013، 68 درصد بود. علاوه بر این دو سوم مردم ایران می گویند حاضر به پرداخت هزینه تحریم و انزوای بین المللی برای ادامه پیشرفت برنامه هسته ای شان هستند.