آینده سوریه تاریک است

در گفت وگوهایم با روزنامه نگاران و مسئولان عالی رتبه اماراتی قبل از آن که وارد بحران – جنگ سوریه شویم، یکی از آنها درباره ترکیه و نقش آن در جهان عرب صحبت کرد و گفت: «نمی خواهیم ترکیه در ثبات مصر دخالت کند یا به عبارتی دیگر آن را ضعیف کند، برای این که این موضوع تهدیدی برای ثبات کل جهان عرب است. در حالی که جهان عرب نیاز به خلاص شدن از دخالت کشورهای غیرعربی دارد و باید کشورها و ملت های عربی به طور جدی و صادقانه با یکدیگر همکاری کنند.»

یکی از همکارانم پرسیدم که اعراب و شاید بتوان گفت جهان باید برای شکست داعش در عراق و شام چه کنند؟ جواب این بود: «سوریه عامل اصلی و بزرگ نگرانی ماست. در حال حاضر فکر نمی کنم ممکن باشد که اوضاع بهبود یابد. فرایند سیاسی الآن کمکی به حل مشکلات آن نمی کند. گروه های تروریستی ای هستند که بخش وسیعی از مناطق سوریه را اشغال کرده اند. اوضاع در سوریه و عراق و لبنان بی ثبات است. و ضرورت دارد که الآن همه به خصوص اعراب با یکدیگر همکاری کنند تا جلوی خسارت های بیشتر را بگیرند، شاید این مساله بتواند با تفاهم به یک راه حل موقت منجر شود. اما راه حل از جانب ما نخواهد بود. قطعا مردم سوریه مستحق آن هستند که به راه حل نهایی و ثبات برسند. اما اوضاع از لحاظ داخلی و خارج پیچیده و بغرنج است. پناهندگان سوری در لبنان و داخل خود سوریه و اردن و کشورهای دیگر پخش شده اند. هزاران تروریست خارجی نیز در داخل سوریه و عراق می جنگند. ایران در هر دو کشور دخالت کرده، حزب الله هم همین کار را کرده است. ما برای چند سال آینده راهی برای خروج از این بحران نمی بینیم. تنها راه حال دولت موقت انتقالی است. بنابراین اوضاع بسیار پیچیده است. در عین حال صف بندی های منطقه ای و بین المللی مهم وجود دارد. در این جا سوالی که مطرح می شود این است که: نقش رئیس جمهور بشار اسد در هر گونه راه حل انتقالی چیست؟ پاسخ به این سوال بسیار سخت است. در عراق امروز شاید بتوانیم آغاز یک خط انتقالی یا آغاز یک طرح جدید را ببینیم. اما چنین چیزی را در سوریه نمی بینیم. امیدواری به بهبود اوضاع در سوریه چندان زیاد نیست. اوضاعش بیش از این ناآرام خواهد شد. شاید حتی نوعی پوسیدگی به وجود آید. شاید حکومت آن دچار خستگی و فرسایش شود. در سوریه افراد عاقل بسیاری هستند که باید با آنها همکاری کرد. همچنین باید با اروپا و امریکا برای رسیدن به یک راه حل روشن هر چند موقت به تفاهم رسید، برای این که اختلافاتشان خیلی پیچیده است و امور را پیچیده تر هم خواهد کرد و این مساله می تواند به همه جهان خسارت بزند. به هر حال، تصویری که از سوریه داریم و شاید دیگران هم داشته باشند خیلی تاریک است.»

همکار دیگرم دوباره به سراغ مصر و اخوان المسلمین رفت و پرسید که آیا الآن اوضاع به سمت ایجابی است یا سلبی؟ از او جواب پیش رو را بشنوید: «در مورد مصر ما خوش بینیم. در سه ماهه دوم سال جاری نسبت گردشگری آن 70 درصد افزایش یافت. این نشانه خیلی بزرگی نیست و شاید کافی هم نباشد اما مهم است. بهبودی اوضاع در مصر آغاز شده است. کارخانه ها دوباره شروع به کار کرده اند و به زودی زود کنفرانس سرمایه گذاری در مصر برگزار می شود. نقشه راهی که عبدالفتاح السیسی کشیده است اکنون اجرا می شود. قانون اساس وضع و تصویب شد. رئیس جمهور انتخاب شده و پارلمان نیز در تابستان آینده انتخاب خواهد شد. شهروند مصری نسبت به کشورش خوش بین است. اما این به آن معنا نیست که مشکلاتی که مصر با آنها روبه رو خواهد شد، آسان خواهند بود. باید به رشد اقتصادی و اجتماعی و صنعتی غیر از آن چه اکنون دارد برسد. مصر عقب گرد خواهد داشت، ما کاملا از این موضوع مطمئنیم. و این یک قمار عربی است. ما نمی خواهیم جهان عربی شکوفایی داشته باشیم که بزرگترین کشور عربی جزء آن نباشد. اما مساله اخوان یک موضوع ملی مربوط به استقلال کشورها است، این به کشورهای دیگر مربوط است که آنها را وارد فهرست تروریستی خود بکنند یا نکنند. هستند کسانی، از جمله کشورهای بزرگ، که می گویند اخوانی ها به سراغ سلاح نخواهند رفت یا جنگ مسلحانه علیه دولت مصر به رغم مخالفتی که با آن دارند، آغاز نخواهند کرد، برای همین باید که کانال های ارتباطی را با آنها باز کنیم و نگذاریم که به دلیل قلع و قمع و تندروی ای که علیهشان می شود به سمت تروریسم بروند، احکام شدیدی که علیه برخی از آنها صادر شد بدون دلیل یا بدون هر گونه دلیل قاطعی بود، آنها در مواضعشان محق نیستند. ما می دانیم که هر کشوری که بر رسیدن اسلام گرایان معتدل به قدرت در کشورهای عربی شرط کرده باشد، او را حداقل به 30 سال زندان محکوم می کنند، برای این که می گویند با این کار ثبات برقرار می ماند یا بر این اساس می توانند اسلام گرایان تندرو را هم دور کنند. اما به نظر ما این دیدگاه صحیح نیست. شاید اخوانی های مصر مثل تروریست های سینا یا تروریست هایی که از لیبی و جاهادی دیگر به مصر می آیند سلاح برندارند اما همچنان اندیشه های افراطی دارند. اکثر رهبران شبکه های تروریستی از میان آنها آمده اند. یکی از بارزترین قطب های آنها که اندیشه های بسیاری دارد و از شهره و شخصیتی قدیمی برخوردار است مورد احترام بخش گسترده ای از تروریست ها است. تبلیغات فکری این مسئولان سبب شد تا جهادی ها بگویند از آنها تبعیت می کنند و به سمت قتل و ترور می روند. با علم بر این که تجربه اسلام گرایی در ترکیه نیز امریکا را بر آن داشت تا بر اخوان المسلمین قمار کند.