-
جمعه, ۷ آذر ۱۳۹۳، ۱۱:۰۸ ب.ظ
-
۱۲۰
روزنامه «گالف نیوز» در مطلبی به بررسی رویکرد آتی کنگره آمریکا در قبال مذاکرات هسته‌ای ایران پرداخته و می‌نویسد، با پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات میان دوره‌ای سنا، این گمانه در سطح وسیعی مطرح می‌شود که احتمالاً کنگره ضمن موضعی تند‌تر در این زمینه، در تلاش برای جلوگیری از توافق نهایی میان ایران و ۱+ ۵ برخواهد آمد. کنگره جدید که تحت سیطره جمهوری خواهان است، از سوم ژانویه آغاز به کار می‌کند.
در نوزدهم اکتبر، نیویورک تایمز با انتشار گزارشی از افزایش تنش‌ها میان کاخ سفید و کنگره بر سر موضوع هسته‌ای ایران خبر داد. در این گزارش آمده بود، کاخ سفید یک تصمیم بسیار مهم اتخاذ کرده است: در صورتی که توافق نهایی با ایران به دست آید، اوباما هر کاری که بتواند برای جلوگیری از تأثیرگذاری کنگره بر آن انجام خواهد داد.
در این گزارش به نقل از برنادت میهان، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا آمده بود، کنگره به هر حال در سیاست‌های آمریکا در قبال ایران نقش دارد، اما در حال حاضر اعضای کنگره خواستار ایفای نقشی برجسته‌تر و فرا‌تر از رایزنی و مشاوره صرف هستند.
اکنون مشخص شده که اوباما قصد دارد از اختیار ریاست جمهوری برای بخشودگی تحریم‌ها استفاده کرده و آن را درباره بخشی از تحریم‌های موجود علیه ایران به کار ببرد. در این میان، در بیستم نوامبر، ۴۳ عضو جمهوری خواه سنا با ارسال نامه‌ای برای اوباما، درباره سیاست‌هایش در قبال ایران به وی هشدار داده و تأکید کردند در صورت وارد نکردن کنگره به روند مذاکرات، هیچ گونه توافقی که توسط دولت آمریکا حاصل شود، مورد تأیید کنگره قرار نخواهد گرفت.
چند روز بعد و پس از اعلام تمدید مذاکرات نیز چند تن از سناتورهای عضو کمیته روابط خارجی، شامل جان مک کین، لیندسی گراهام و کلی آیوت با انتشار بیانیه مشترکی اعلام کردند: «ما بر این باوریم که تمدید مذاکرات باید با افزایش تحریم‌ها و همچنین لزوم ارسال توافق نهایی به کنگره برای تأیید آن همراه شود».
بر اساس برنامه اقدام مشترک ایران و ۱+ ۵، (توافق نامه ژنو)، ایالات متحده باید از وضع تحریم‌های جدید علیه ایران خودداری کند. در ماه ژانویه، اوباما علناً تهدید کرد در صورت وضع هر گونه تحریم جدید از سوی کنگره، آن را وتو خواهد کرد. وضع هر تحریم جدیدی از سوی آمریکا، به معنای تخطی از اصول برنامه اقدام مشترک خواهد بود.
اما سؤال اینجاست که به طور کلی، کنگره برای ضربه زدن به تلاش‌های دولت آمریکا جهت حصول توافق با ایران، چه راه‌هایی را مدنظر دارد؟
باید اشاره کرد که از الان تا پایان سال جاری میلادی، احتمال اینکه تندروهای جمهوری خواه بتوانند طرح تحریم جدیدی را علیه ایران مطرح نمایند، بسیار اندک است. هری رِید، رهبر کنونی اکثریت سنا این اختیار را دارد که از مطرح شدن چنین طرحی در صحن سنا جلوگیری کند. وی قبلاً نیز این کار را کرده و در ماه ژانویه از مطرح شدن طرحی که توسط مارک کرک و رابرت منندز علیه ایران تدوین شده بود، جلوگیری کرده است؛ اما با روی کار آمدن اکثریت جمهوری خواه در سنا، میچ مک کانل جمهوری خواه، جای رید را خواهد گرفت.
به طور کلی، کنگره جمهوری خواهان می‌تواند از چهار طریق به مذاکرات هسته‌ای ایران لطمه بزند؛ نخست، ممکن است اعضای کنگره تحریم‌های جدید و شدیدتری را علیه ایران به تصویب برسانند. دوم، آن‌ها می‌توانند با تصویب طرحی، اختیارات اوباما برای بخشودگی تحریم هار ا کاهش دهند. سوم، آن‌ها می‌توانند قطعنامه‌هایی مبنی بر عدم موافقت خود با توافق به تصویب رسانده و توانایی اوباما برای اجرای توافق را محدود نمایند. چهارم، آن‌ها می‌توانند تحریم‌هایی را با نام «تحریم‌های غیرمرتبط با موضوع هسته‌ای» علیه ایران به تصویب رسانده و به این ترتیب، درصدد محدود کردن امتیازاتی برآیند که ایران از محل تخفیف تحریم‌ها به دست آورده است.
اما با وجود این راهبرد‌ها، اکثر قریب به اتفاق تحلیلگران بر این باورند که اوباما هرگونه طرحی در این زمینه را وتو خواهد کرد. برای جلوگیری از وتوی اوباما، کنگره نیاز به کسب اکثریت آرا در هر دو مجلس نمایندگان و سنا دارد. در مقابل، اوباما نیز برای حفظ قدرت وتوی خود، نیاز به همراهی ۳۴ نفر از ۱۰۰ عضو سنا دارد. بسیاری از تحلیلگران با ارائه چهار دلیل، اظهار می‌دارند که اوباما در این زمینه موفق خواهد بود.
دلیل نخست، وضعیت آشفته خاورمیانه است؛ به عنوان مثال، ظهور گروه‌های افراطی و وضعیت بی‌ثبات موجود در عراق و سوریه. دولت اوباما و بسیاری از دموکرات‌ها به خوبی می‌دانند که ایران هم در عراق و هم در سوریه از نفوذ خوبی برخوردار است. ایران به همراه متحدان منطقه‌ای خود می‌تواند مبارزه‌ای موثر و هماهنگ را علیه داعش سازماندهی کند. موفقیت در مذاکرات می‌تواند سبب تسهیل زمینه‌های همکاری ایران و آمریکا برای مبارزه با تروریسم شود.
دوم، در صورتی که مذاکرات شکست بخورد، چرخه معیوب سابق تکرار خواهد شد. در این چرخه، آمریکا مدام تحریم‌های خود را تشدید خواهد کرد و ایران نیز برنامه هسته‌ای خود را به طور مستمر توسعه خواهد داد. اما این روند نمی‌تواند تا ابد ادامه پیدا کند و ممکن است به تقابل نظامی منجر شود. با این حال، تجربه عراق و افغانستان سبب می‌شود آمریکا خواستار ورود به جنگی دیگر نباشد.
سوم، فائق آمدن بر وتوی ریاست جمهوری امری است که به ندرت اتفاق افتاده است. طی صد ساله اخیر، کنگره تنها دو بار توانسته چنین کاری انجام دهد. مورد نخست درباره ریچارد نیکسون در سال ۱۹۷۳ و مورد دوم، درباره رونالد ریگان در سال ۱۹۸۶.
چهارم، ممکن است اروپایی‌ها کنگره آمریکا را به چالش بکشند. بر اساس برخی گزارش‌ها، یک منبع نزدیک به مذاکرات گفته اتحادیه اروپا به کنگره هشدار داده در صورتی که مسئولیت شکست مذاکرات به دوش کنگره باشد، این اتحادیه به صورت یکجانبه وارد تعامل با ایران خواهد شد؛ این بدان معناست اگر کنگره بخواهد صرفاً دستور کار سیاسی خود را به پیش ببرد، در عمل تحریم‌ها از هم فرو می‌پاشد.
