چرا ایران به دنبال توافق است؟

 در حالی که به دوشنبه، پایان ضرب الاجل توافق هسته ای ایران نزدیک می شویم 5 دلیل تمایل ایران برای توافق و 5 مانع دستیابی آن را بررسی می کنیم:

دلایلی که ایران به دنبال توافق است

1- ایران به دنبال رفع تحریم هاست: تحریم هایی بین المللی که با هدف توقف ایران از از دستیابی به تسلیحات هسته ای علیه این کشور اعمال شده است دسترسی ایرانی ها به 120 میلیارد دلار سرمایه خارج از کشور و 44 میلیارد دلار درآمد نفتی اش را محدود کرده است. ایران به دنبال برقراری مجدد روابط تجاری سودآور با ایالات متحده و اروپا است.

2- اروپا به دنبال تجارت با ایران است: کشورهای اروپایی از سال 2010 به دلیل تحریم های درآمد 350 میلیارد دلاری خود از راه صادرات به ایران را از دست داده اند. آن گونه که تریتا پارسی، رئیس شورای ملی ایرانیان امریکایی که مدافع روابط نزدیک بین ایران و امریکا است می گوید، اروپایی ها از زمان انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری میانه رو در ایران "دیوانه وار هئیت های نمایندگی به ایران ارسال می کنند."

3- جوانان ایرانی به دنبال فرصت های شغلی بیشتر و تماس با غرب هستند: رفع تحریم ها به دانشجویان و کارآفرینان ایرانی اجازه سفر و تحصیل به اروپا و ایالات متحده را می دهد که می تواند به آنهایی که ایده های شگفت آوری دارند اما به سرمایه دسترسی ندارند کمک کند.

4- ایران می خواهد قدرت منطقه ای بزرگتری شود: درآمد بیشتر و روابط گرم تر با غرب به ایران اجازه می دهد بازیگر بزرگتر در منطقه باشد؛ هدفی که روحانی به دنبال آن است. مارک دوبویتز، کارشناس تحریم در موسسه دفاع از دموکراسی می گوید که پایان تحریم های تسلیحاتی ایران به این کشور کمک می کند به "یکی از قدرت های نظامی منطقه تبدیل شود که شاید تنها اسرائیل همتراز آن باشد."

5- ایران می خواهد بخشی از برنامه هسته ای خود را حفظ کند: قدرت های جهانی به دنبال مهار تولید سوخت و همین طور تحقیقات هسته ای ایران هستند اما ایران به دنبال گسترش راه های موثرتر تولید سوخت برای مصارف پزشکی و راکتورهای خود است. دوبویتز می گوید که بهره وری بالاتر به معنای این است که ایران می تواند در تاسیسات هسته ای به مراتب کوچک تری که قابل مخفی کردن باشد سوخت تولید کند و این ایران را قادر می کند تا اگر بخواهد به صورت مخفیانه بمب بسازد.

دلایلی که مانع از توافق می شود

میزان برنامه غنی سازی ایران حل نشده است: ایران 19 هزار سانتریفیوژ دارد که می تواند اورانیوم مورد نیاز راکتورها، ایزوتوپ های پزشکی یا بمب را تولید کند؛ از این میزان 10 هزار عدد در حال استفاده هستند. کشورهای غربی به دنبال این هستند که تعداد سانتریفیوژهای ایران را به 5 هزار یا کمتر کاهش دهند تا تولید سریع و مخفیانه تسلیحات هسته ای را برای ایران دشوار کنند.

2- مدت توافق مورد مناقشه است: ایران می خواهد که توافق نهایی پیش از پایان ریاست جمهوری روحانی یعنی 6 سال - در صورت انتخاب مجدد وی - تمام شود. ایالات متحده می خواهد که این توافق 25 سال طول بکشد. جوفی جوزف، رئیس سابق منع اشاعه شورای امنیت ملی دولت اوباما می گوید: "آنها چیزی که می خواهند را به دست نمی آورند؛ اما آنها در کمترین حالت 12 تا 15 سال را می پذیرند." دو طرف همچنین بر سر زمان رفع تحریم های هم اختلاف نظر دارند. دوبویتز می گوید: "ایران به دنبال این است که تحریم ها فورا لغو شوند در حالی که دولت اوباما از تعلیق مشروط آن سخن می گوید."

3- کنترل برنامه هسته ای ایران در اختیار مخافظه کاران است: برنامه هسته ای ایران در اختیار محافظه کاران این کشور است و بعید است که آن را رها کنند. سازمان تحقیقات هسته ای سازمان ملل در گزارشی در 7 نوامبر اظهار کرد که ایران "هیچ توضیحی که بتواند به شفافیت سوال های ما درباره با آزمایش چاشنی هسته ای کمک کند ارائه نکرده است."

4- کنگره جمهوری خواهی که می تواند مانع توافق شود: سنای جدید امریکا در کنترل جمهوری خواهانی است که خواهان افزایش فشار به ایران برای کسب امتیازات بیشتر مانند پایان تمام و کمال غنی سازی اورانیوم در این کشور است. کاخ سفید می گوید چنین اقدامی باعث شکاف در ائتلاف جهانی علیه ایران می شود. دوبویتز می گوید: "سنایی که در اختیار جمهوری خواهان است قطعا زندگی را برای اوباما پیچیده می کند."

5- اسرائیل و اعراب خلیج فارس از توافقی که برنامه هسته ای ایران را حفظ می کند هراسانند: عربستان سعودی گفته است در صورتی که برنامه هسته ای ایران تغییر نکند آنها هم به دنبال توسعه توانایی هسته ای خود حرکت می کنند. بنیامین نتانیاهو هم گفته است در صورت نیاز و برای پیشگیری از توانایی تولید تسلیحات هسته ای ایران علیه این کشور اقدام نظامی انجام خواهد داد.