تصمیم معقول آمریکا سرما را از مذاکرات دور می‌کند

هوای سرد پایتخت اتریش برای دومین روز نیز میزبان مذاکرات ایران و 6 کشور غربی بود. آخرین دور مذاکرات هسته‌ای بار دیگر هوایی سرد را تجربه می کند. ایران و 1+5 در 24 نوامبر سال گذشته نیز در هوای سرد شهر ژنو آخرین دور مذاکرات را در گام اول پشت سر گذاشتند؛ با این تفاوت عمده که سردی هوای ژنو نتوانست گرمای مذاکرات را مغلوب کند و طرفین توانستند با دست یابی بر توافقی موقت تحت عنوان برنامه اقدام مشترک در ژنو بر سردی فضا غلبه کنند.

در دو روز گذشته اما در وین سکوت خبری فضا را فراگرفته است. در حالی که طرفین پشت درهای بسته در ساختمان هتل کوبورگ مشغول مذاکرات فشرده فنی و کارشناسی و گفتگوهایی در سطح معاونان هستند، جمع زیاد خبرنگاران داخلی و خارجی که با گذشت هر روز از مذاکرات و نزدیک شدن به نقطه پایان به تعداد آنها افزوده می شود، به چادر تعبیه شده از سوی دولت اتریش که جایگزین محل استقرار خبرنگاران در ای سی جی با همان امکانات شده است، پناه می‌برند تا شاید راهی برای فرار از سرمای موجود پیدا کنند.

تنها بازار شایعات است که در زیر چادر سفید رنگ بین خبرنگاران موج می‌زند. خبرهای حضور وزرای خارجه در وین که به نظر تنها راه چاره فرار از فضای سنگین موجود است تا شایعات تمدید مذاکرات به اشکال گوناگون مهمترین مباحثی است که خبرنگاران در جمع های چند نفره مشغول گفتگو درباره آن هستند.

دومین روز مذاکرات با گفتگوهای دو جانبه سید عباس عراقچی و مجید تخت روانچی معاونان وزیر امور خارجه کشورمان با همتایان خود از کشورهای آلمان، فرانسه، انگلیس و روسیه آغاز شد. بعد از ظهر نیز عراقچی و روانچی با ویلیام برنز و وندی شرمن پشت میز مذاکره نشستند و گفتگوهای دو جانبه به تنها خبرهای رسمی موجود تبدیل شد.

تنها در حوالی ظهر مرضیه افخم، دقایقی در جمع خبرنگاران داخلی حاضر شد و توانست نشستی صمیمانه با خبرنگاران در لابی هتل ماریوت داشته باشد. افخم اما در مقابل حجم سئوالات خبرنگاران تنها گفت که مذاکرات به صورت فشرده ادامه دارد و طرفین تمام موضوعاتی را که در گذشته طبقه بندی شده است بار دیگر مرور می‌کنند.

افخم هر گونه تحلیلی که در رسانه‌های خارجی مطرح شد را تکذیب کرد؛ اخباری که اغلب از تمدید مذاکرات خبر و تحلیل‌هایی درباره نحوه تمدید ارائه می دهند.

خط خبری تمدید که در همه اخبار خارجی ها به آن اشاره ای وجود دارد به نظر خط هدایت شده ای است که شاید طرف مقابل به دنبال آن باشد. با توجه به باقی ماندن تنها 7 روز از ضرب الاجل پایان مذاکرات و در حالی که بارها از سوی اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان بر لزوم اراده سیاسی و کاهش زیاده خواهی های طرف مقابل تأکید شده است، به نظر می‌رسد طرف غربی تنها راه حل نجات خود از افکار عمومی را در تمدید مذاکرات می داند.

اما بحث تمدید در حالی مطرح است که تیم ایرانی مانند همیشه بر ادامه مذاکرات و نشستن پشت میز مذاکره تا لحظه آخر تأکید دار ، هر چند که خط قرمزها و اصول باید حفظ شود.

در همین راستا بود که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان روز سه‌شنبه در بدو ورود به فرودگاه وین در جمع خبرنگاران اظهار داشت: مذاکراتی که ما تاکنون داشتیم همگی مذاکرات حساسی بوده‌اند، این دور هم مذاکره‌ای است که می‌تواند راه را برای رسیدن به توافق نهایی هموارتر کند.

وی با ذکر این نکته که رسیدن به توافق در این مذاکرات بسیار بعید است، توضیح داد: به خاطر اینکه موضوعاتی که هنوز باقی مانده و باید حل و فصل شوند، موضوعات بسیار زیادی هستند.

ظریف گفت: همانطور که رئیس جمهوری کشورمان مطرح کرد در مورد اصل موضوعات تفاهم کلی وجود دارد، اما آنچه در چند دور اخیر در موردش بحث و گفت‌وگو شده است، در مورد  جزئیات است، مواردی مانند حجم غنی سازی، نحوه و زمانبندی رفع تحریم‌ها که بسیار با اهمیت و حیاتی هستند.

وزیر خارجه ایران گفت: ما امیدواریم که طرف مقابل با پذیرفتن واقعیاتی که در صحنه منطقه‌ای و بین‌المللی است و هم واقعیات برنامه هسته‌ای که ایران دارای یک برنامه پیشرفته صلح آمیز هسته‌ای است، بتواند به یک راه حل دست پیدا کند که به نفع همه است و ما تمام تلاش خود را به کار خواهیم برد که از این چند روز مذاکره در وین برای حل مشکلات بهترین استفاده را ببریم.

اما در حالی که وزیر امور خارجه امکان توافق در این دور از مذاکرات را تا پیش از ضرب الاجل تعیین شده بعید می داند برخی از تحلیل‌ها حاکی از آن است که احتمال یک توافق موقت میان ایران و کشورهای 1+5 وجود دارد، آنچه ریانوستی به نقل از یک منبع دیپلماتیک غربی گزارش داده است که احتمال دارد ایران و گروه 1+5 بار دیگر به توافقی موقت بر سر برنامه هسته‌ای ایران دست یابند.

اینکه دست یابی به توافق موقت جدید تا چه اندازه می‌تواند محتمل باشد البته مبحث پیچیده ای است که در میان تحلیل‌های ارائه شده به درستی به آن پرداخته نشده است. هر گونه توافق موقت جدیدی میان ایران و کشورهای 1+5 نیازمند شکلی از تمدید برای توافق ژنو است که سقف آن تا یک سال تعیین شده و با توجه به اقدامات صورت گرفته از سوی طرفین پیچیدگی های بسیاری را در پی خواهد داشت.

از سوی دیگر در صورتی که در مقابل تحلیل توافق موقت، عدم توافق را با توجه به اظهارات مطرح شده در نظر بگیریم، این امر نیز جدای از تبعات سیاسی که برای طرفین در پی خواهد داشت به شکلی به مفهوم توقف توافق ژنو و ایجاد وضعیت جدیدی است که مطلوب هیچ یک از دو طرف نخواهد بود. ایران بر اساس توافق ژنو دست به اقداماتی از جمله کاهش غنی سازی تا سقف 5 درصد و اقدامات دیگری کرده است که همگی در زمره نگرانی‌های 1+5 بوده و در صورت عدم توافق ایران هیچ الزامی به ادامه روند مذکور ندارد که قطعا طرف مقابل باید در برابر افکار عمومی و داخلی خود نسبت به این امر پاسخگو باشد، از سوی دیگر برداشته شدن برخی از تحریم ها و بازگشت بخشی از اموال بلوکه شده ایران نیز در حالی که توافقی حاصل نشود به ضرر طرف مقابل خواهد بود چراکه بازگشت به شرایط قبل از توافق عملا غیرممکن است.

به هر جال به نظر می رسد تحلیل های موجود هنوز هیچ سندیت رسمی ندارد. دو طرف در همه اظهارات خود تأکید داشته اند که مذاکرات همچنان تا 3 آذر ماه ادامه خواهد داشت و هنوز هیچ فکری درباره تمدید مذاکره نداشته اند.

در چنین شرایطی و در فضای حاکم در وین به نظر می رسد بخش عمده‌ای از نحوه ادامه کار به حضور جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا در وین منوط شود .

وزیر امور خارجه آمریکا در چند روز اخیر دیدارها و گفتگوهای متعددی در راستای مذاکرات هسته ای ایران داشته است . پس از سفر نا گهانی بن علوی، وزیر امور خارجه عمان به ایران که اخبار غیر رسمی از سفر وی حاکی از پیامی از سوی آمریکا برای ایران بود ، جان کری روز چهارشنبه در لندن دو بار با بن علوی دیدار کرد .

از سوی دیگر جان کری قرار است امروز در پاریس با لوران فابیوس همتای فرانسوی خود و همچنین سعود الفیصل، وزیر امور خارجه عربستان دیدار کند، دیدارهایی که به نظر می رسد موضوع اصلی آنها در راستای مذاکرات هسته ای ایران باشد.

به هر حال نتیجه اصلی این دیدارها و رایزنی ها به احتمال زیاد روز جمعه با حضور کری در وین مشخص خواهد شد. در صورتی که حضور وزیر خارجه آمریکا در مذاکرات هسته ای وین همراه با تصمیمات و اراده جدید در موضوعات مورد اختلافی به ویژه بحث تحریم‌ها که به نظر می‌رسد مسئله اصلی اختلاف میان دو طرف است، باشد، روند مذاکرات شکل دیگری به خود خواهد گرفت .

هر گونه تصمیم معقول از سوی آمریکا این امکان را ایجاد خواهد کرد که طرفین با جدیت بیشتری پشت میز مذاکره بنشینند و اماده توافق شوند ، هر چند که این توافق کمی دیرتر از 3 آذر ماه حاصل شود .

البته به نظر می رسد که طرف مقابل نیز پیشنهاداتی برای دست یابی به چنین مسیری داشته باشد. دو طرف طی دو روز نخست مذاکرات دهم چندین باز گفتگوهای فشرده فنی و کارشناسی داشته اند. گفتگوهای کارشناسی در حالی انجام می شود که طرفین تا پیش از مذاکرات مسقط چندین دور مذاکرات فنی برگزار کرده بودند و به نظر می‌رسید در مباحث موجود و پیشنهادهای مطرح همه موضوعات فنی مورد بررسی قرار گرفته است. مذاکرات کارشناسی فشرده در دو روز شاید حاکی از پیشنهادات جدیدی باشد.

بعد از ظهر روز گذشته برای اولین بار در طول مذاکرات یک سال گذشته ایران به صورت جداگانه با فرانسه مذاکرات فنی و کارشناسی داشتند. مذاکرات در این سطح و به صورت دو جانبه پیش از این تنها با هیأت آمریکایی صورت می‌گرفت که دلیل اصلی آن نیز از سوی تیم مذاکره کننده کشورمان موضوعات اختلافی فراوان بین ایران و آمریکا و همچنین بیشترین میزان تحریم ها اعمال شده بر علیه ایران از سوی این کشور مطرح است.

مذاکرات فنی دو جانبه با فرانسوی ها می‌تواند از یک سو تحلیل روزنامه گاردین باشد با این عنوان که فرانسه بار دیگر به دنبال کارشکنی در مذاکرات است و طرح خواسته‌های جدید و یا اینکه پیشنهادات جدیدی برای حل و فصل موضوعات اختلافی روی میز قرار داده است.

به هر حال همان طور که وزیر امور خارجه کشورمان نیز تأکید کرده همچنان حصول نتیجه در روزهای آینده به یک اراده سیاسی از سوی طرف مقابل نیاز دارد و در صورتی که غرب واقعیت ایران را در صحنه بین المللی و هسته ای بپذیرد شاید حصول توافق به کمتر از 7 روز باقی مانده نیز زمان نیاز داشته باشد و گرمای مذاکرات این بار سرمای وین را خنثی کند.