خبر بد مذاکرات چیست؟

 ایران و شش قدرت جهانی بیش از هر زمان دیگری به توافق هسته ای نزدیک شده اند. وضعیتی که می تواند به کاهش توانایی ایران برای رسیدن به سلاح هسته ای و پایان دادن به تحریم ها علیه ایران و کاهش تنش ها و جلوگیری از جنگی جدید در خاورمیانه منجر شود.

خبر بد چیست؟ اختلاف های مهمی همچنان باقی مانده است. به نظر می رسد رسیدن به توافق تا 24 نوامبر غیرمحتمل باشد. دو طرف خواستار تمدید مذاکرات هستند اما مخالفت های کنگره و تندروهای ایرانی می تواند منجر به فرپاشی مذاکرات شود. با شروع مذاکرات نهایی میان وزرای خارجه در وین از فردا، نگاهی به افق مذاکرات پیش رو می اندازیم.

طرفین چه می خواهند؟

شش قدرت جهانی خواستار حذف توانایی ایران برای ساخت سلاح هسته ای هستند. کارشناسان می گویند تهران در عرض 3 ماه می تواند سلاح هسته ای بسازد. ایالات متحده و متحدینش خواستار افزایش این زمان به حدی هستند که بتوانند در صورت لزوم واکنش نشان دهند. گری سیمور که تا سال گذشته در مذاکرات با ایران حضور داشت می گوید: «هدف آمریکا این است که زمان گزیر ایران به ساخت سلاح هسته ای را به یک سال یا بیشتر برساند.»

تهران می گوید که قصد ساخت سلاح هسته ای را ندارد و تنها هدفش مقاصد صلح آمیز از جمله تامین سوخت هسته ای است. آنها نه تنها خواهان حفظ برنامه ی کنونی شان بلکه توسعه ی آن در آینده ی نزدیک هستند. هم زمان خواستار پایان تحریم های بین المللی مربوط به برنامه هسته ای هم هستند.

اختلاف اصلی چیست؟

برنامه ی غنی سازی اورانیوم ایران. غنی سازی هم می تواند به منظور تولید سوخت هسته ای و هم شکافت مواد هسته ای برای ساخت کلاهک هسته ای باشد. ایالات متحده و متحدینش خواستار محدود شدن بیشتر این برنامه هستند، اما ایران تا کنون از قبول آن اجتناب کرده است.

آیا تاکنون پیشرفتی حاصل شده است؟

بله. ایالات متحده در ابتدا خواستار این شده بود که ایران خروجی برنامه هسته ای اش را به 1500 سانتریفیوژ کاهش دهد. دیپلمات ها به آسوشیتدپرس گفته اند که واشنگتن در حال حاضر با 4500 سانتریفیوژ موافقت کرده است، البته ایران در مقابل باید امتیازهایی بدهد. یکی از آنها کاهش ذخایر گاز اورانیوم است، که در آغاز فرآیند غنی سازی به سانتریفیوژها تزریق می شود. همانند کاهش تعداد سانتریفیوژها، این مسئله هم منجر به کاهش احتمال رسیدن به بمب هسته ای می شود.

ایران اساساً مشکلی با این ایده ندارد. اما دیپلمات ها می گویند که در حال حاضر با روسیه درباره ی امکان ذخیره کردن اورانیوم های اضافی صحبت شده است. سیمور که هم اکنون در مرکز بلفر دانشگاه هاروارد حضور دارد در این باره می گوید: «واشنگتن با هر اقدامی که منجر به رسیدن زمان گریز هسته ای ایران به یک سال شود، موافق است.»

شانس رسیدن به توافق تا 24 نوامبر؟

بعید است. ایران در ابتدا گفته بود که خواستار 10 هزار سانتریفیوژ فعال است. دیپلمات ها به آسوشیتد پرس گفته اند که در حال حاضر آنها با 8 هزار سانتریفیوژ موافقت کرده اند. اما هنوز این میزان بالاتر از اندازه ای است که ایالات متحده خواستار آن است. همچنین تهران خواستار محدودیت بر سر غنی سازی فقط برای چند سال است. بعد از برداشته شدن این محدودیت خواهان غنی سازی اورانیوم در سطح 200 هزار سانتریفیوژ امروزی است. واشنگتن در مقابل خواستار محدودیت بر سر غنی سازی برای بیش از یک دهه است.

از جمله اختلافات دیگری که باقی مانده آینده ی کاربری سایت غنی سازی زیرزمینی ایران است که در برابر بمباران مقاوم است و راکتور هسته ای که توان تولید پلوتونیوم برای چند بمب را دارد. اما دیپلمات ها می گویند اگر بر سر غنی سازی توافقی به دست بیاید، این مسائل به سرعت قابل حل است.

اگر مهلت مذاکرات تمام شود، چه خواهد شد؟

طرفین برای جلوگیری از ایجاد بن بست و رسیدن به گزینه ی مقابله ی نظامی، با تمدید مهلت مذاکرات موافق هستند. اما گذشتن از مهلت 24 نوامبر موجب ایجاد شک و تردید در کنگره ایالات متحده خواهد شد. دولت آمریکا ممکن است برای آرام کردن کنگره تحریم های جدید را به خاطر عدم پیشرفت در مذاکرات، بررسی کند. اما این مسئله می تواند موجب تقویت موضوع تندروهای ایرانی شود و در نتیجه تهران میز مذاکره را ترک خواهد کرد.