امیدوارم دولت در مذاکرات به توافق برسد/ ما هم به قدرت نگاه داریم، اما قدرت برای ما اصل نیست

حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمد خاتمی در دیدار اعضای شورای مرکزی فرهنگیان با بیان اینکه سیاست و فرهنگ در ارتباط وثیق با یکدیگر هستند اظهار کرد: سیاست های مختلف مبتنی بر یک سلسله اصول و ارزش های فرهنگی، فکری و معنوی هستند و سیاست هم به نوبه خود بر فرهنگ اثر می گذارد همچنانکه فرهنگ در ایجاد روش، سلوک و منشی که افراد در درون سیاست دارند، موثر است.

وی ادامه داد: هیچ سیاستی نیست که مبتنی بر یک سلسله ارزش ها، اصول و معیارهایی نباشد که آنها فرهنگی هستند و هیچ سیاستی هم نیست که در عرصه فرهنگ در جامعه اثرگذار نباشد. سیاست ناشی از یک سلسله اصول فرهنگی است و بعد خود سیاست هایی که مستقر می شوند، تاثیرات مهمی در فرهنگ جامعه دارند و به تسامح می توان گفت که نوعی دیالکتیک در اینجا برقرار است.

مهم ترین بخش فرهنگ نگاهی است که انسان به «هستی» و «انسان» دارد

سید محمد خاتمی با ذکر این مطلب که تمدن ها هم مبتنی بر فرهنگ هستند افزود: کدام تمدن است که مسبوق و مبتنی بر اصول فرهنگی نباشد؟ گفت: مهم ترین بخش فرهنگ نگاهی است که انسان به «هستی» و «انسان» دارد. وقتی این نگاه عوض شد، خود به خود به دنبالش تمدن تازه پدیدار می شود و در درون تمدن هم سیاست به وجود می آید.
رئیس موسسه بین المللی گفت و گوی فرهنگها و تمدنها؛ با بیان اینکه «تمدن بزرگ اسلامی حول محور یک متن یعنی قرآن کریم تحقق پیدا کرده است» افزود: البته این به آن معنا نیست که همه اندیشه ها مستقیما از قرآن گرفته شده است بلکه فرهنگ و تمدن های دیگر هم اثر داشتند. بینش اسلامی بود که جان و ذهن خود را بر روی فرهنگ های دیگر باز کرد و بر فرهنگ های دیگر تاثیر گذاشت اما اصل قضیه این بود که متن و پیامبری آمد و دیدگاه انسان را نسبت به جهان و انسان عوض کرد و به دنبال آن یک تمدن بسیار درخشانی ایجاد شد. گرچه آن ارزش هایی که می بایست مبنای سیاست درست باشد، بعد از پیامبر مورد غفلت و حتی بعد از مدتی مورد معارضه قرار گرفت و آنچه که به نام سیاست در دنیای اسلام رخ نمود هیچ سنخیتی با ارزش ها و منش پیامبر، نداشت و خلاف آن بود اما این یک نوع ارتجاع بود.
وی یادآوری کرد: در دوران جدید نیز چند قرن قبل از اینکه رنسانس و انقلاب های بزرگ رخ دهد، دیدگاه انسان غربی نسبت به هستی، عالم و آدم عوض شد و در اواخر قرون وسطا به نوع دیگری به انسان و جهان و هستی نگاه کردند و در نتیجه تمدن جدید به وجود آمد.
سید محمد خاتمی با تشریح اهمیت فرهنگ بیان کرد: آن چنان که قرآن کریم می فرماید اولا رسالت انحصاری پیامبر، بلاغ است. حقیقت، اصول و معیارهای فکری و رفتاری است که پیامبر مامور به ابلاغ آنهاست، بینش توحیدی، استواری جامعه مطلوب الهی بر عدل و اخلاق، اهتمام به فضیلت های فردی و جمعی و... و پیامبر این همه را ابلاغ می کند. از سوی دیگر قرآن به صراحت می گوید، پیامبر را فرستادیم تا تعلیم کتاب و تزکیه کند؛ یعنی پیامبر آمده تعلیم و تربیت کند که مهم ترین کار و رسالت فرهنگی است.

خداوند به جبر انسان را وادار نکرده که راه خاصی را برود

خاتمی با اشاره به آیات قرآن کریم، اظهار کرد: خداوند به جبر انسان را وادار نکرده که راه خاصی را برود اما خداوند برای این انسان، پیامبر را فرستاده تا تربیت کند و انسان با عقل خودش که متکی به وحی است و با اراده خودش راه درست را برود.
وی افزود: پیامبر تذکر می دهد که جامعه مطلوب جامعه ایست که عدل بر آن حکومت کند. جامعه مطلوب جامعه ایست که اخلاق در آن رایج باشد، اما خود مردم باید به قسط برخیزند. اگر جامعه تربیت شد و ارزش قسط را فهمید، اگر ارزش عبودیت و بندگی خدا را که عین آزادیست فهمید، آن جامعه، آزاد، با کرامت و عادلانه خواهد بود. کار عمده پیامبران، کار فرهنگی است.

عمق حرکت امام حسین (ع) یک حرکت فرهنگی بود
خاتمی، عمق حرکت امام حسین (ع) را یک حرکت فرهنگی دانست و بیان کرد: گرچه امام حسین در بدترین وضع رویارویی با دشمن قرار گرفت و جنبه سیاسی هم در آن دخالت داشت اما حضرت می گوید معالم دین خدا گم شده و زیر پا گذاشته شده است. منظور از معالم، نشانه های راه است از جمله قسط و اخلاق.
رییس بنیاد باران ادامه داد: مهمترین بد اخلاقی این است که انسان تحقیر شود و برای انسان حق و حرمت قائل نباشند، انسان حق نداشته باشد که حق خود را بشناسد و از آن دفاع کند و اسلام برای مبارزه با اینهاست. اینها معالم دین است و امام حسین می فرماید علامت های راهنما در جامعه لطمه دیده و او قیام می کند که معالم دین را زنده کند.
وی با بیان اینکه «معروف یعنی نیکی، خیر و زیبایی و منکر یعنی زشتی و بدی» افزود: امام می فرماید، نمی بینید که به معروف عمل نمی شود، جلوی منکر گرفته نمی شود من آمده ام تا امر به معروف و نهی از منکر کنم. و مهم ترین منکر را حکومت بیداد و مهم ترین معروف را عدالت می داند و این نشان می دهد که فرهنگ مساله بسیار مهمی است و باید به آن توجه شود.
خاتمی در بخشی از سخنانش با اشاره به آنچه جامعه از انقلاب اسلامی و تشکیل جمهوری اسلامی می خواست، بیان کرد: ما جمهوری اسلامی خواستیم، یک گام بالاتر از آنچه مشروطیت می خواست. مشروطیت حاکمیت مردم و مهار کردن استبداد و جباریت را می خواست که متاسفانه موفق هم نشد. اصل این بود که مردم هستند و حق دارند و حرمت دارند. مملکت شایسته این است که پیشرفت داشته باشد و از عقب افتادگی نجات یابد. مشروطیت را بنیان نهادند و ما یک گام جلوتر رفتیم؛ جمهوریت یعنی خود مردم مستقیما روی کار بیایند و کار کنند و حکومت ها نماینده های آنها باشد. البته جمهوری اسلامی یعنی معالم دین هم در آن حاکم شود که مهم ترین مساله عدل، اخلاق و آزادی است. توحید یعنی رها شدن از بند بندگی و بردگی و عوامل زمین گیر کننده انسان در جنبه فردی و اجتماعی و متصل شدن به خیر مطلق؛ آزادی و قدرت مطلق که خداست.

در اسلامی که ما می گوییم اخلاق حاکم است

وی توضیح داد: در ذات نظام دینی، آزادی، حرمت و کرامت انسان نهفته است و جمهوری اسلامی که ما می خواهیم هم جمهوری است، یعنی حق با مردم است، رای مردم تعیین کننده است و حکومت نماینده مردم است و نیز اینکه در آن آزادی، مسوولیت و تلاش برای پیشرفت وجود دارد. در اسلامی که ما می گوییم اخلاق حاکم است.

آیا از نظر فرهنگی ما برای زندگی کردن در متن جمهوری آمادگی داریم و می توانیم یکدیگر را تحمل کنیم؟

وی با بیان اینکه یکی از مسایل مهمی که نظام های دموکراتیک دنیا از آن رنج می برند، بد اخلاقی است، گفت: هم بد اخلاقی در عرصه های داخلی خودشان و هم بد اخلاقی در عرصه های بین المللی. ما جمهوری اسلامی می خواهیم که اخلاق بر آن حاکم باشد و مهم ترین مساله اخلاق، حرمت نهادن به دیگری و حق دیگری را شناختن است و برای همه انسان، زن و مرد، حق قائل بودن و تلاش کردن برای اینکه حق شان ادا شود. اینها ارزش های فرهنگی است که اگر باشد ما پیشرفت می کنیم.
خاتمی در ادامه این پرسش را مطرح کرد که آیا از نظر فرهنگی ما برای زندگی کردن در متن جمهوری آمادگی داریم و می توانیم یکدیگر را تحمل کنیم؟ در این مساله نباید تنها متوجه حکومت ها باشیم، قدرت در دست حکومت هاست و همیشه این نگرانی درست وجود دارد که حکومت ها به سوی یک نوع دیکتاتوری میل کنند ولی در جامعه و خانواده و فرزندانمان در مساله تعلیم و تربیت هم باید همزیستی، تحمل و مسؤولیت مشترک را برقرار کنیم. آیا ما این برنامه را داشته ایم که فرزندانمان را اجتماعی و جمهوری خواه و البته در چارچوب جمهوری اسلامی بار بیاوریم؛ اگر همه جامعه این ارزش ها را بخواهند و همه در عرصه باشند، چه کسی می تواند مانع آنها شود و حق آنها را بگیرد.

ضرورت حضور کاندیداهای شایسته در انتخابات آتی

رییس بنیاد باران با تاکید بر ضرورت حضور خانم ها و معلمان و کاندیداهای شایسته در انتخابات آتی یادآور شد که حضور پررنگ تر زنان در مجلس آینده می تواند در حل مسایل و مشکلات زنان جامعه موثر باشد و زنان بهتر می توانند از حق خود و حق جامعه دفاع کنند.

باید روحیه مثبتی که در زنان فراوان است در جامعه تقویت شود

خاتمی با بیان اینکه جامعه ما به روحیه مثبت زنانه نیاز دارد گفت: مگر مشکل کشورها و جهان امروز خشونت نیست؟! اتفاقا ما باید روحیه لطافت، مهربانی، با هم و در کنار هم بودن را در دولت و در عرصه بین المللی تزریق کنیم. وقتی جامعه بسیار مردانه می شود باید انتظار داشت، خشونت و سختی بیشتری در آن باشد. در کنار اینکه زن و مرد باید مسایل اخلاقی را رعایت کنند یکی از راه های درمان مشکلاتی که امروز در جامعه و منطقه و جامعه بین المللی وجود دارد، این است که روحیه مثبتی که در زنان فراوان است در جامعه تقویت شود.
رییس جمهور پیشین ایران، موضوع مهم را برگزاری یک انتخابات سالم، خوب و پر رونق دانست و افزود: سخت گیری ها و تنگ نظری ها در مورد صلاحیت ها کاهش یابد و علی رغم جو تبلیغاتی نادرستی که این سالها به صورت یکطرفه حاکم بوده، زمینه حضور پرشور ملت فراهم شود.

جریان اصلاح طلبی در متن جامعه ما جریان دارد

وی با طرح این پرسش که «مگر جریان اصلاح طلبی یک جریان سیاسی وابسته به چند شخصیت حقیقی یا حقوقی است که در جامعه اگر حذف یا امتیاز آن را لغو کنند، از بین برود؟» گفت: جریان اصلاح طلبی در متن جامعه ما جریان دارد. اصلاح طلبی به دین پایبندی دارد اما قرائتی از دین که متناسب با روزگار ماست، دینی که حق انسان را به رسمیت می شناسد، دینی که برای زن و مرد و برای انسان حق و حرمت قائل است و دینی که می گوید رای مردم معتبر است و باید مبنای عمل قرار گیرد؛ ما از این دین با همه وجود دفاع می کنیم.
خاتمی با اشاره به اینکه گاهی عنوان دین کار را سخت می کند، اظهار کرد: امروز این جریان متعصب و آدم کش و تروریستی که در دنیا هست، بسیار اظهار باور به دین می کنند، ظواهر را انجام می دهند منتها با بعضی از صورت هایی که در گذشته وجود داشته و توجهی به محتوا ندارد و می خواهند جامعه را برگردانند به آنجا که امکان پذیر نیست. خداوند این جامعه را رشد داده و به این مرحله رسیده است. انسان امروز در سیر تکاملی خودش که خدا خواسته است، به اینجا رسیده است. شما نمی توانید آنها را برگردانید.
به گزارش روابط عمومی دفتر حجت الاسلام والمسلمین سید محمد خاتمی؛وی ادامه داد: در دوران مشروطیت بودند کسانی که به نام دفاع از دین از استبداد طرفداری می کردند و در مقابل نهضت مشروطیت ایستادند و با حسن نیت هم این کار را کردند منتها اینها می خواستند جامعه را به عقب برگردانند. امروز هم می گوییم که جامعه ما به ماقبل مشروطیت بر نمی گردد. باید سعی کنیم معیارها و ارزش های دینی به نحوی که بتواند جوابگوی انسان امروز باشد در جامعه ما مورد توجه قرار گیرد.
خاتمی با بیان اینکه «باید این رشد فکری را به جوانان بدهیم و بگوییم که ما چه می خواهیم» گفت: معالم فرهنگی که باید در جمهوری اسلامی ما باشد، معالم فرهنگی که در انقلاب ما و حرکت پیامبر و ائمه و بسیاری از صحابه بزرگوار ایشان بود، باید آن معالم را حفظ کنیم و به معالمی که امروز بتواند جوابگوی نیازها و پرسش های بشر امروز باشد توجه کنیم.

توسعه فرهنگی با توسعه سیاسی، اقتصادی و علمی دست در گریبان هم هستند

رییس جمهور اسبق کشورمان اظهار کرد: از تشکیلات انجمن اسلامی این توقع است که بیشتر به مساله توسعه فرهنگی بیاندیشد، البته من معتقدم که توسعه فرهنگی با توسعه سیاسی، اقتصادی و علمی دست در گریبان هم هستند. ما توسعه پایدار و همه جانبه می خواهیم ولی اگر معلمان و اصحاب فرهنگ روی تخصص های خود یعنی رشد ارزش های اخلاقی، اجتماعی و ارزش هایی که متناسب با زمان است مانند احداث مدارس، نشست های گوناگون با اصحاب فکر و فرهنگ جوانان و... کار کنند، موفق تر خواهند بود.
وی بیان کرد: اصلاحات اگر حرفی دارد برای این ست که همین نظام تقویت شود و اگر خدای ناکرده انحرافی هست، اصلاح شود. دیگرانی می خواهند این نظام برافتد ما می گوییم این نظام باید باشد و البته باید اصلاحات لازم را بپذیرید، وگرنه بسیاری از مسایلی که گفته می شود این عین نظام است، خودش ضربه به نظام می زند.
خاتمی با بیان اینکه ما به قدرت هم نگاه داریم اما نه اینکه برای ما قدرت اصل باشد افزود: حتی به این صورت نگاه می کنیم که قدرت به گونه ای باشد که حق حرمت مردم را نگاه دارد و ما هم به عنوان بخشی از خادمان ملت بتوانیم با امنیت و آزادی بیشتر کارمان را کنیم نه اینکه به محض اینکه خواستیم روزنامه منتشر کنیم و نشست و انجمنی داشته باشیم، هیاهو شود و بعضی از جریانات کج فکر و تندرو بخواهند اینها را بهم بزنند. ما قدرتی می خواهیم که حقی که قانون و شرع به ما دادند، استفاده کنیم و با مردم صحبت کنیم.

سیاسی کردن حجاب سبب می شود که بروز و ظهور بد حجابی به عنوان یک اعتراض سیاسی مطرح شود

رییس بنیاد باران با طرح این پرسش که «واقعا امروز مهم ترین مساله ما بد حجابی است؟» گفت: البته هیچ کس بد حجابی را تأیید نمی کند، اما سیاسی کردن حجاب سبب می شود که بروز و ظهور بد حجابی به عنوان یک اعتراض سیاسی مطرح شود که اگر حساسیت های نابجا برداشته شود این مسایل نیز حل می شوند؛ آنچه برای ما مهم است حقی است که از زن در روستاها، شهرها و خانواده ها ضایع می شود. اگر زنان ما احساس کنند که جمهوری اسلامی و اصحاب فرهنگی برای رفع ظلم هایی که بر زنان وارد می شود، مدافع آنها هستند، بسیاری از مسایل در جامعه حل می شود و می توانیم به تناسب موقعیت هایی که داریم این رویکردها را داشته باشیم و به صورت برنامه در بیاوریم و انجام دهیم.
وی ادامه داد: البته در کنار آن، مساله سیاست مطرح است یعنی کسی حق ندارد که شما را از شرکت در سرنوشت اجتماعی خودتان محروم کند و شما هم حق دارید، بگویید و تلاش کنید که زمینه ای فراهم آید تا این حق را اعمال کنید و وقتی که اعمال کردید این حق شما محفوظ شود و از آن حفاظت و حراست شود. حکومت باید از حق و رای مردم حراست کند.
وی با بیان اینکه همه ما خواستار ایرانی سربلند، پیشرفته و ایرانی هستیم که زن، مرد، جوان، کارگر، کارفرما در امنیت زندگی کنند و مسیر به سوی توسعه با نگاه به عدالت در جامعه باشد، گفت: در چشم اندازی که در زمان ما تدوین و تأیید شد و به تصویب رسید، آمده است که ما توسعه را به عنوان یک اصل مهم در جامعه در نظر گرفتیم. عقب ماندگی اقتصادی، علمی، فرهنگی و سیاسی بدبختی است که باید آن را از بین ببریم و توسعه یابیم. البته توسعه ای که نگاهش به عدالت اجتماعی باشد.
خاتمی گفت: باید برویم به سوی اینکه بگوییم حقوقی را خداوند و قانون اساسی به ما داده است از این حقوق دفاع می کنیم و از کسانی که قدرت در دستشان است می خواهیم که رعایت کنند و ملت و دولت در کنار هم نه در مقابل یکدیگر بتوانند مسیر را پیش بروند. هر چه آزادی و قدرت انتخاب مردم بیشتر باشد و هر چه مردم احساس کنند که تواناتر هستند، امنیت در جامعه زیادتر می شود، امکانات جامعه بالفعل تر می شود و دولت و حکومت باید زمینه کار مردم را در عرصه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی فراهم کنند.

باید با فاجعه ننگین و درد آور اسیدپاشی برخورد شود.

وی اظهار امیدواری کرد که بخش های فرهنگی با توجه به رواج بد اخلاقی و خشونت در جامعه در این زمینه ها فعال تر شود. امروز فاجعه ننگین و درد آور نظیر اسیدپاشی که اصلا به انگیزه های آن کاری ندارم، گسترش پیدا کرده و زنگ خطری برای همگان است و باید به عنوان یک مساله مهم با آن برخورد شود.
خاتمی بیان کرد: متاسفانه در منطقه نیز به نام اسلام بدترین شکل های خشونت در حال اعمال شدن است. اگر آنها خلافت اسلامی را مطرح می کنند، امام (ره) جمهوری اسلامی را مطرح کردند. الگویی که در آن مردم اصل هستند، مردم حق دارند، حکومت وابسته به مردم است، مسوول در مقابل مردم است، در آن آزادی فکری، عدالت و اخلاق است.
اتفاقا الان جایی است که باید حداقل از قرائتی که ما از جمهوری اسلامی داریم، دفاع کنیم.

باید همه بزرگان و دلسوزان را قانع کنیم

وی با بیان اینکه اصلاح طلبان وفادار به دین، حق و حرمت مردم برای دنیا حرف دارند افزود: در داخل نیز باید همه بزرگان و دلسوزان را قانع کنیم که این دیدگاه و بینش است که در زمان ما می تواند اسلام را تقویت کند و مانع خشونت های وسیع شود. می تواند هزینه های حاصل از خشونت را برای جامعه و منطقه ما کاهش دهد.
خاتمی با توضیح اینکه «وقتی می گوییم ملایم هستیم به این معنا نیست که در مقابل منافع ملی خود کوتاه بیاییم» گفت: در کدام دوران بیشتر از منافع ملی دفاع شد و منافع ملی مورد توجه قرار گرفت، در عین حال از تنش زدایی حدالامکان سعی شد، جلوگیری شود. حرمت و عظمت ما این نیست که مدام با دنیا جنگ کنیم، هر چقدر بتوانیم مانع جنگ و ستیز برای حفظ منافع شویم، این گام مهمی است.
وی اظهار امیدواری کرد که دولت در مذاکرات هسته ای موفق باشد و بتواند هم حق مردم را استیفا کند و هم بسیاری از فشارها را بردارد و به توافقی مطلوب برسد؛ و نیز تهدیدها کمتر و به فرصت تبدیل شوند