قرار است از توافق ژنو هم بیشتر عقب‌نشینی کنیم؟!

اخبار و تحلیل‌های جسته و گریخته از نتایج مذاکرات هسته‌ای اخیر ایران و 5+1 در مسقط، احتمال تمدید مذاکرات و انعقاد توافقنامه موقت دیگری شبیه به توافق زنو را افزایش داده است.

توافق ژنو که در نتیجه آن پس از زمان 6 ماهه تعیین شده، باز هم تمدید مذاکرات و این بار به مدت 4 ماه بود، انتقادات فراوانی را در داخل کشور به همراه داشت.

بر این اساس، توافق مذکور بیش از آنکه منافع دو طرف را در نظر بگیرد، صرفا بر مبنای تامین زیاده خواهی غرب تنظیم شده و عملا بسیاری از برنامه های هسته ای کشور را به حالت تعلیق درآورد.

نشانه های توافقی مشابه از اظهارات و مواضع مقامات مختلف 5+1 قابل برداشت است. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرده است برای دستیابی به یک موافقتنامه در مذاکرات هسته‌ای با ایران ممکن است به زمانی فراتر از ضرب الاجل 24 نوامبر نیاز باشد. لوران فابیوس وزیر خارجه فرانسه هم گفت که «درحال حاضر نمی‌توانم هیچ پیش‌بینی انجام دهم. تصور می‌کنم تنها در روز 24 نوامبر قادر به یک ارزیابی باشیم.»

خبرگزاری رویترز  نیز به نقل از منابعی مدعی شد که حصول توافق هسته‌ای تا روز 24 نوامبر(سوم آذر) بعید است و طرفین احتمالاً توافق موقت جدیدی مشابه توافق ژنو امضا می‌کنند.

جان کری هم مدعی شده «نگرانی‌های جامعه بین‌الملل قانونی است و هیچ توافقی بدون رفع این نگرانی‌ها امکان‌پذیر نخواهد بود. با توجه به این‌که ضرب‌الأجل 24 نوامبر به سرعت در حال نزدیک شدن است انتخاب‌ها باید هرچه زودتر انجام شود.»

از سوی دیگر، مواضع و اظهارات غربی ها نشان می دهد که ظاهرا غرب هیچ گونه حقی برای ادامه برنامه هسته‌ای ایران حتی در اندازه های محدودشده قائل نیستند و بر همین اساس به دنبال توافق دیگری شبیه ژنو خواهند بود که احتمالا در آن برنامه هسته ای کشور از برنامه فعلی نیز محدودتر خواهد شد و در مقابل حتی آرزوی دولت تدبیر و امید یعنی لغو کامل تحریم ها - و نه تعلیق موقت آنها- نیز محقق نخواهد شد!

در این شرایط، معلوم نیست اگر قرار باشد توافق دیگری شبیه ژنو - احتمالا با مدت زمان طولانی تر مثلا چندساله - میان ایران و 5+1 منعقد شود، زیاده خواهی های غرب به ویژه آمریکا تا چه حد و مرزی فراتر خواهد رفت.

لازم به یادآوری است که دولت تدبیر و امید در توافق ژنو، تعهدات فراوانی به غرب داده است که بر اساس آن برنامه هسته ای کشور تا حد زیادی به تعلیق کامل نزدیک شده است. بد نیست لیست تعهدات کشور در توافق ژنو را با هم مرور کنیم. آیا در توافق احتمالی بعدی، اشتهای آمریکا و غرب از این هم بیشتر خواهد شد؟!

تعهدات ایران در توافق پرحرف و حدیث ژنو

1. بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی صبح روز ۳۰ دی کار بازرسی از تأسیسات غنی سازی نطنز و فردو را آغاز می کنند. اجازه دسترسی آنها به تأسیسات نطنز و فردو که قبلا چند هفته یکبار بود، روزانه می شود. آنها اجازه بازرسی ماهانه از تأسیسات اراک را هم خواهند داشت (قبلا هر سه ماه یکبار بود).
2. تولید اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده باید متوقف شود.
3. فرآیند رقیق کردن نیمی از ذخیره گاز هگزافلورید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد از ۳۰ دی آغاز می شود و باید ظرف سه ماه تمام شود.
4. فرآیند تبدیل نیم دیگر ذخیره گاز هگزافلورید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد به اکسید (که قابل غنی سازی بیشتر نیست) باید ادامه یابد و ظرف شش ماه به پایان برسد.
5. کار غنی سازی در نیمی از سانتریفوژهای فعال در تأسیسات نطنز و سه چهارم سانتریفوژهای فعال در تأسیسات فردو، شامل تمام سانتریفوژهای نسل آینده، بایدمتوقف شود.
6. تولید سانتریفوژهای جدید در این شش ماه تنها برای جایگزین کردن ماشین های معیوب مجاز است.
7. تأسیسات غنی سازی ایران در این مدت توسعه نمی یابد.
8. فعالیت های تحقیق و توسعه ایران در این مدت از فعالیت های فعلی فراتر نمی رود.
9. رآکتور آب سنگین اراک سوخت گذاری نمی شود و آغاز به کار نمی کند.
10. تولید سوخت و آزمایش های بیشتر برای رآکتور اراک متوقف می شود.
11. انتقال سوخت و آب سنگین به رآکتور اراک انجام نمی شود.
12. تأسیساتی برای بازیافت پلوتونیوم از سوخت مصرف شده رآکتور آب سنگین در اراکاحداث نمی شود (پلوتونیوم می تواند در ساخت نوعی از سلاح اتمی مورد استفاده باشد و حساسیت در مورد تأسیسات اراک از این جهت است)
13. میزان ذخیره اورانیوم ۵ درصد غنی شده ایران در پایان شش ماه نمی بایست از میزان مشخصی بیشتر شده باشد.
14. ایران برای نخستین بار اطلاعات مربوط به طراحی رآکتور اراک را در اختیار آژانس قرار می دهد.
15. اطلاعات و اجازه دسترسی کنترل شده به کارگاه های مونتاژ سانتریفوژ، کارگاه های تولید گرداننده سانتریفوژ ها، انبارها و معادن اورانیوم برای اولین بار توسط ایران ارائه می شود.