"تعلیق" به جای "لغو" تحریم‌ها بهتر از تمدید مذاکرات است

یک کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به مهمترین اختلاف ایران و آمریکا در مذاکرات عمان به منظور دستیابی به توافق جامع گفت: تعلیق تحریم ها به جای لغو آن به خصوص تحریم هایی که امکان لغو آن وجود ندارد و به طور مشخص تحریم های کنگره آمریکا، در یک بازه زمانی محدود خیلی بهتر از تمدید مذاکره است.

حشمت الله فلاحت پیشه، استاد دانشگاه، با بیان این مطلب در گفتگو فرارو، درباره حل نشده باقی ماندن مهمترین اختلاف ایران و گروه 1+5 و در راس آن آمریکا برای رسیدن به توافق جامع و نهایی پیش از پایان ضرب الاجل سوم آذرماه یعنی تحریم که از یک سو آمریکا بر "تعلیق" این تحریم ها تاکید دارد و از سوی دیگر ایران خواستار لغو کامل آن است گفت: من اعتقادم بر این است تحریم پاشنه آشیل هر نوع توافق در مذاکرات ایران و گروه 1+5 چه در عمان و چه در وین است.

وی با اشاره به توافق مقدمانی ایران در ژنو3 موسوم به برنامه اقدام مشترک گفت:در توافقنامه ژنو3 که در سوم آذر ماه سال گذشته منعقد شد نقشه راهی ترسیم شد که این نقشه راه از سه ضلع اصلی برخوردار بود. این سه ضلع شامل شناسایی حق هسته ای، شفاف سازی در برنامه هسته ای ایران و پایان تحریم ها می شد.

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: در واقع وقتی این نقشه راه شکل گرفت از سه ضلع، دو ضلع آن در همان ابتدا و یا در طول یک سال گذشته تکمیل شد. از جمله با قبول ایران به شفاف سازی در برنامه هسته ای خود و همچنین تاکید ایران برای رسیدن به حق هسته ای به جای شمارش اعداد سانتریفیوژها بر نیاز خود در رسیدن به 190 هزار سو که نشان دهنده صنعتی شدن برنامه هسته ای بود و به نظر می رسد مورد موافقت هم قرار گرفته و حق هسته ای ایران از این طریق به رسمیت شناخته شده است.

وی ادامه داد: تنها ضلع باقی مانده از این نقشه راه تحریم ها است که به نوعی به پاشنه آشیل دستیابی به توافق جامع نهایی ایران و گروه 1+5 پیش از پایان ضرب الاجل تعیین شده تبدیل شده است که بر همین اساس نیز امروز یک دیپلمات روس فاش کرد، «توافقنامه جامع هسته‌ای بین ایران و گروه 1+5عملا مورد توافق قرار گرفته و تنها مسئله باقی مانده روند لغو تحریم‌ها است» که طرف آمریکایی به دلایل مسائل داخلی هنوز نمی تواند در این باره تصمیم قاطع و مشخصی اتخاذ کند.

فلاحت پیشه با اشاره به تحریم های اعمال شده علیه ایران در چارچوب موضوع هسته ای گفت: تحریم هایی که علیه ایران در چارچوب موضوع هسته ای ایران اعمال شده است دو دسته هستند که یک دسته شامل تحریم هایی می شود که در قالب قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد و ذیلماده ۴۱ فصل هفتم منشور ملل متحد وضع شده است که از طریق قطعنامه های 1737 ، 1748 و 1803 تحریم ها علیه ایران شکل یافت.

این استاد دانشگاه افزود: دسته دوم تحریم ها علیه ایران شامل تحریم هایی مازاد تحریم های شورای امنیت می شود که عمدتا توسط کنگره آمریکا وضع شده است و سرنوشت همین تحریم ها هم اکنون به دغدغه اصلی مذاکره کنندگان ایرانی تبدیل شده است.

وی تصریح کرد: دستیابی به راه حلی برای تعیین سرنوشت توسط دولت آمریکا چندان آسان نیست و در این رابطه باید کنگره تصمیم گیری کند که با توجه به پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات اخیر و احتمال نقش آفرینی آنها در دوره جدید کنگره علیه ایران، دغدغه مذاکره گنندگان درباره تعیین سریع سرنوشت تحریم ها بیشتر می شود.

فلاحت پیشه با تاکید بر اینکه تجربه رفتار کنگره آمریکا در نظام بین الملل دغدغه و نگرانی ها درباره تحریم ها علیه ایران را افزایش می دهد گفت: برای بازیابی این تجربه باید به سال های 1999 و در یک مقطع زمانی دیگر به سال 2001 و بعد مقطع زمانی سال 2003 میلادی مراجعه کرد.

وی افزود: در این سال ها ایالات متحده آمریکا در سازمان تجارت جهانی متعهد شده بود که قوانین تازه ای شکل دهد که در قالب آن این کشور به سازمان تجارت جهانی برای فقر زدایی در جهان کمک کند.  در سه اجلاس سالانه سازمان تجارت جهانی در کانکون مکزیک، دوحه قطر و دهلی هند این تعهدات برای آمریکا شکل گرفت که شامل کمک به کاهش قیمت داروهایی حیاتی به خصوص برای مردم فقیر آفریقا می شد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: با این حال با وجود تعهدی که در هر سه دوره دولت آمریکا در اجلاس های سازمان تجارت جهانی به 140 کشور عضو داده بود کنگره آمریکا زیر بار تعهدات دولت نرفت و اجازه اجرایی شدن این تعهدات به دولت را نداد. وقتی کنگره زیر بار تعهدات دولت به 140 کشور نرفت این تردید برای ایران بیشتر می شود که کنگره چطور می تواند با تعهد دولت آمریکا تنها به یک کشور یعنی جمهوری اسلامی ایران برای لغو تحریم ها در آینده همراهی کند.

وی تاکید کرد: موضوع دیگری که در مذاکرات وجود دارد بحث فاصله زمانی است که برای اجرای توافق جامع مطرح شده است که آمریکایی خواستار لغو کامل تحریم ها در پایان اجرای توافق جامع در فاصله زمانی 10 تا 15 هستند که این نوعی تقابل عامدانه با سند چشم انداز 20 ساله ایران محسوب می شود.

فلاحت پیشه خاطرنشان کرد: بر اساس سند چشم انداز 20 ساله ایران باید در افق 1404 هجری به قدرت اول منطقه تبدیل شود. به نظر می رسد آمریکایی ها می خواهند از این تحریم ها به عنوان ترمزی برای پیشرفت ایران استفاد کند.

وی افزود: با این حال من معتقدم که طرفین به مرحله ای رسیده اند که در عرف دیپلماتیک نقطه عطف و مرحله برگشت ناپذیر محسوب می شود. این برای نخستین بار است که ایران و آمریکا تا این اندازه در رسیدن به توافق به یکدیگر نزدیک شده اند که تجربه نشان داده است که باید از فرصت به وجود آمده به خوبی استفاده کرد.

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: در گذشته و به خصوص در دولت کلینتون از فرصت به وجود آمده برای تعامل با ایران استفاده نشد که بعد ابراز پشیمانی دولتمردان سابق آمریکا را در پی داشت. من معتقدم که اگر فرصت به وجود آمده در دولت اوباما هم از دست برود او نیز نفر بعدی خواهد بود که برای از دست رفتن این فرصت ابراز پشیمانی خواهد کرد چرا که ایرانی ها این بار با عزم راسخ برای رسیدن به توافق وارد مذاکرات شده اند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در این فرصت به وجود آمده لابی های عربی و صهیونیستی به طور کامل به حاشیه رانده شده اند، تابوها شکسته شده است و دو کشور ایران و آمریکا دیگر بدون هیچ واسطه ای می توانند با یکدیگر گفتگو کنند در این شرایط برگشت به عقب نوعی کج سلیقگی برای همه طرفین به حساب می آید.

فلاحت پیشه گفت: من اعتقادم بر این است که به درستی دولت اوباما به ویژه دوره دوم ریاست جمهوری اش دولت طرح های شکست خورده معرفی می شود بر پایه همین نظریه هم شکست دموکرات ها در انتخابات کنگره رقم خورد. بر همین اساس اوباما برای آنکه بتواند یکی از طرح های اصلی خود را در زمان باقی مانده به پایان دوران ریاست جمهوری خود به سرانجام برساند حتما از خطر ریسک حق وتو برای بی اثر کردن تحریم های کنگره استفاده خواهد کرد.

وی افزود: بر این اساس معتقدم تعلیق تحریم ها به جای لغو آن به خصوص تحریم هایی که امکان لغو آن وجود ندارد و به طور مشخص تحریم های کنگره آمریکا، در یک بازه زمانی محدود خیلی بهتر از تمدید مذاکرات است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر زمان مذاکرات تمدید شود دو طرف بیش از آنکه به توافق نزدیک شوند از آن دور می شوند به خصوص آنکه فضا هم در ایران و هم آمریکا انتخاباتی تر می شود و مصلحت بینی ها جای خود را به واقع بینی ها به واسطه گسترش نگاه رقابت داخلی می دهد.

وی تصریح کرد: بر این اساس در این شرایط بهتر است به هر شکلی در همین بازه زمانی باقی مانده توافق حاصل شود چرا که معتقدم که توافق به نفع همه طرفین به خصوص جمهوری اسلامی ایران است به این دلیل که این توافق منجر به تغییر اولویت هایی سیاسی در دنیا به گونه ای می شود که ایران دست برتر را پیدا خواهد کرد.

فلاحت پیشه تاکید کرد: اولویت های آینده جهان با موضوعاتی همچون، مبارزه با تروریسم، امنیت منطقه ای و حتی دموکراسی سازی در خاورمیانه از جمله مواردی است که می تواند منجر به تغییر موازنه قدرت در منطقه شود و ایران در پی آن دست برتر را پیدا کند.

وی در ادامه درباره یکی دیگر از محاسن دستیابی به توافق جامع در بازه زمانی باقی مانده گفت: معتقدم بازی اخیر برخی کشورهای منطقه به خصوص عربستان سعودی برای کاهش 30 دلاری قیمت نفت در خلع حضور بین المللی ایران شکل می گیرد. این بازی شبیه همان بازی است که عربستان در سال 86- 1985 با سرازیر کرد نفت به بازار به یکباره قیمت نفت را به یک چهارم رساند و در دوران جنگ سرد منجر به شکست شوروری شد.

این استاد دانشگاه در خاتمه گفت: بر این اساس رسیدن به توافق جامع و نهایی و کاهش تنش های میان ایران و غرب می تواند یکی از عوامل ثبات ساز قدرت ایران در منطقه و نظام بین الملل شود و توان مانور کشورهایی منطقه همچون عربستان علیه کشورمان را به طور چشم گیری کاهش خواهد داد.