اسنادی درباره نحوه حمایت دولت ترکیه از داعش (بخش نخست)

از زمانی که گروه داعش توانست با اقدامات تروریستی خود در سوریه و سپس عراق، توجه گسترده ای را در سطح بین المللی به خود جلب کند، بحث از ماهیت رویکرد دولت ترکیه نسبت به این گروه، همواره یک مبحث بسیار جدی در محافل مختلف بوده است. دانشگاه کلمبیا تحقیقی را در این زمینه انجام داده و جنبه های مختلف پیوند دولت ترکیه با داعش را مورد بررسی قرار داده است.

 موسسه مطالعات حقوق بشر دانشگاه کلمبیا، به تازگی در پژوهشی به بررسی پیوندهای موجود میان دولت ترکیه و گروه تروریستی داعش پرداخته که نتایج آن در قالب گزارشی در روزنامه «هافینگتون پست» منتشر شده است. سرپرستی تیم پژوهشی این دانشگاه را در تحقیق مذکور، دیوید فیلیپس، مدیر «برنامه صلح و حقوق» در دانشگاه کلمبیا بر عهده داشته است.

متن این گزارش که به دلیل مفصل بودن در دو بخش منتشر می شود، از این قرار است:

آیا ترکیه با داعش همکاری می کند؟ اتهاماتی که در این زمینه متوجه ترکیه است، طیفی گسترده، از همکاری نظامی و انتقال اسلحه گرفته تا حمایت لجستیکی و مالی و تأمین خدمات درمانی را شامل می شود. چشم بستن بر روی حملات داعش علیه کوبانی، اتهام دیگری است که علیه ترکیه مطرح می شود.

برنامه صلح و حقوق دانشگاه کلمبیا، تیمی از محققان آمریکایی، اروپایی و ترکیه ای را برگزید تا با بررسی رسانه های ترکیه و جهان، اعتبار این اتهامات را مورد بررسی قرار دهند. این گزارش بر پایه منابع فراوانی تهیه شده و اتهامات موجود علیه ترکیه در حوزه های مذکور را مورد بررسی قرار می دهد.

اتهام نخست: ترکیه برای داعش تجهیزات نظامی فراهم می کند

1- یک فرمانده داعش در تاریخ 12 اوت به روزنامه «واشنگتن پست» گفت: «بیشتر مبارزانی که در ابتدای جنگ به ما پیوستند و همچنین ارسال تجهیزات برای ما، از طریق ترکیه بوده است». 

2- کمال قلیچداراوغلو، رهبر حزب جمهوری خواه خلق ترکیه (CHP) با استناد به یک بیانیه دفتر دادستانی آدانا متعلق به 14 اکتبر 2014، اظهار داشت که ترکیه برای گروه های تروریستی اسلحه فراهم می کند. وی همچنین متن مصاحبه های رانندگان کامیونی که از ترکیه برای داعش اسلحه می برند را منتشر کرد. به گفته قلیچداراوغلو، دولت ترکیه ادعا می کند که کامیون های مذکور حامل کمک های انسان دوستانه برای ترکمن ها بوده، اما ترکمن ها می گویند هیچ کمکی به دست آن ها نرسیده است. 

3- به گفته بولنت تزجان، قائم مقام حزب جمهوری خواه خلق، سه کامیون در تاریخ 19 سپتامبر برای بازرسی در آدانا متوقف شدند. این کامیون ها در فرودگاه اسن بوغای آنکارا با بار اسلحه بارگیری شده بودند. رانندگان کامیون ها را تا لب مرز آورده بودند و قرار بوده از آنجا، یک مأمور سازمان اطلاعات ترکیه آن ها را تحویل گرفته و به داعش و دیگر گروه ها در سوریه تحویل دهد. این اتفاق بارها رخ داده است. زمانی که کامیون ها متوقف شدند، مأموران اطلاعاتی تلاش کردند جلوی بازرسی آن ها را بگیرند. بازرسان در این کامیون ها موشک، اسلحه و مهمات پیدا کردند.

4- روزنامه «جمهوریت» گزارش داده که فؤاد آونی، یک فعال توئیتری که گزارش تحقیق درباره فساد مالی در ترکیه را نیز منتشر کرده بود، از وجود فایل های صوتی خبر داده که تأیید می کند ترکیه برای گروه های تروریستی وابسته به القاعده کمک های مالی و نظامی ارسال کرده است. در این فایل های صوتی، اردوغان به نیروهای مسلح ترکیه فشار می آورد که وارد جنگ با سوریه شوند. اردوغان درخواست می کند که هاکان فیدان، رئیس سازمان اطلاعات ترکیه، بهانه ای برای حمله به سوریه پیدا کند.

5- هاکان فیدان به داوود اوغلو، نخست وزیر ترکیه، یاسر گولر، از مقامات ارشد وزارت دفاع و فریدون سینیراوغلو، از مقامات وزارت خارجه ترکیه گفته: «اگر نیاز باشد، من چهار نفر را به سوریه خواهم فرستاد و از طریق شلیک هشت موشک به سمت خاک ترکیه، بهانه ورود به جنگ را فراهم خواهد کرد. من آن ها را وامی دارم به مقبره سلیمان شاه حمله کنند». 

6- اسناد مربوط به تاریخ 19 سپتامبر نشان می دهد که بندر بن سلطان، شاهزاده سعودی، منابع مالی لازم برای انتقال اسلحه به سوریه از طریق ترکیه را فراهم کرده است. یک هواپیمای آلمانی، محموله ای از سلاح را به فرودگاه اتی مسقوط در ترکیه آورده و در آنجا، این محموله در سه کامیون قرار گرفته که دو تای آن ها برای داعش ارسال شده است. 

اتهام دوم: ترکیه حمایت حمایت لجستیکی و مسیر حمل و نقل در اختیار داعش گذاشته است

1- بر اساس گزارشی که 13 ژوئن در روزنامه «رادیکال» منتشر شده، معمر گولر، وزیر کشور ترکیه فرمانی را بدین مضمون امضا کرده است: «ما با در نظر گرفتن منافع منطقه ای خود، به شبه نظامیان جبهه النصره در مبارزه شان علیه PYD، شاخه سوری سازمان کارگران کرد ترکیه (PKK) در داخل مرزهای خود یاری می رسانیم... هاتای یک منطقه راهبردی برای مبارزینی است که از طریق خاک ما به سوریه می روند. حمایت لجستیکی از گروه های اسلامی افزایش خواهد یافت و آموزش نظامی، خدمات بیمارستانی و عبور امن آن ها در هاتای رخ خواهد داد... سازمان اطلاعات و دفتر امور مذهبی، امور اقامت مبارزان در اقامتگاه های عمومی را هماهنگ خواهند کرد». 

2- روزنامه «دیلی میل» در تاریخ 25 اوت 2014 گزارش داد که بسیاری از شبه نظامیان پس از عبور از ترکیه، در سوریه و عراق به داعش پیوسته اند؛ اما ترکیه برای متوقف کردن آن ها تلاشی نکرده است. این گزارش نشان می داد که چگونه نظامیان خارجی، به ویژه از کشور انگلیس، از طریق خاک ترکیه به سوریه و عراق می روند. آن ها مرز ترکیه را «دروازه جهاد» می خوانند. سربازان ترکیه یا عبور این افراد را نادیده می گیرند و یا افراد مذکور با پرداخت مبلغ ناچیز 10 دلار اجازه عبور از مرز را پیدا می کنند.

3- شبکه خبری اسکای نیوز اسنادی به دست آورده که نشان می دهد دولت ترکیه پاسپورت شبه نظامیان خارجی که قصد دارند با عبور از مرز ترکیه به سوریه رفته و به داعش ملحق شوند را مهر می کند.

4- شبکه خبری بی بی سی با برخی روستانشینان ترک مصاحبه کرده که می گویند اتوبوس هایی شبانه به روستاهای آن ها می آیند و شبه نظامیان را برای مبارزه علیه کردها در سوریه و عراق – و نه مبارزه با ارتش سوریه – به دو کشور مذکور انتقال می دهند.

5- یک مقام ارشد مصری در تاریخ 9 اکتبر 2014 اظهار داشت سازمان اطلاعات ترکیه، تصاویر ماهواره ای و دیگر انواع اطلاعات را در اختیار داعش می گذارد. 

اتهام سوم: ترکیه به تروریست های داعش آموزش نظامی داده است

1- شبکه خبری «سی ان ان ترک» در تاریخ 29 ژوئیه گزارش داد که قلب ترکیه، مناطقی همچون «دوزجه» و «آداپازاری» به مراکز تجمع تروریست ها تبدیل شده است. برخی ویدئوهای مربوط به این موضوع در یکی از سایت های طرفدار داعش در ترکیه منتشر شده است. بنا بر گزارش سی ان ان ترک، در صورتی که نیروهای امنیتی ترکیه می خواستند، می توانستند جلوی این تحولات را بگیرند. 

2- ترک هایی که به یکی از گروه های وابسته به داعش پیوسته بودند، در تاریخ 28 ژوئیه 2014 در استانبول یک گردهمایی برگزار کردند.

3- یک فایل ویدئویی، افراد وابسته به داعش را نشان می دهد که در اومرلی، محله ای از استانبول، نماز جماعت می خوانند. در واکنش به این ویدئو، تانریکولو، نماینده پارلمان ترکیه و عضو ارشد حزب جمهوری خواه خلق، وزیر کشور را مورد سوال قرار داد و پرسش های ذیل را مطرح نمود: «آیا صحت دارد که اردوگاه یا اردوگاه هایی در استانبول به یک گروه وابسته به داعش اختصاص داده شده است؟ ماهیت این گروه وابسته چیست؟ افراد تشکیل دهنده آن چه کسانی هستند؟ آیا این شایعه صحت دارد که همان مکانی که به عنوان اردوگاه در اختیار آن ها قرار داده شده، برای آموزش نظامی نیز مورد استفاده قرار می گیرد؟»

4- کمال قلیچداراوغلو در تاریخ 14 اکتبر به دولت ترکیه هشدار داد که منابع مالی در اختیار گروه های تروریستی نگذارد و این گروه ها را آموزش ندهد. وی گفت: «این درست نیست که گروه های مسلح در خاک ترکیه آموزش ببینند. شما جنگجویان خارجی را به ترکیه می آورید، پول در جیبشان و اسلحه در دستشان می گذارید و از آن ها می خواهید در سوریه مسلمانان را بکشند. ما به آن ها (دولت) گفتیم که کمک به داعش را متوقف کنند. احمد داووداوغلو از ما می خواهید سند ارائه دهیم. همه می دانند که آن ها به داعش کمک می کنند».

5- بر اساس گزارش سازمان اطلاعات اردن، ترکیه تروریست های داعش را برای مأموریت های ویژه آموزش می دهد. 

اتهام چهارم: ترکیه خدمات درمانی در اختیار تروریست های داعش می گذارد

1- یک فرمانده داعش در تاریخ 12 اوت 2014 به واشنگتن پست گفت: «ما به طور معمول، برخی مبارزان – حتی اعضای بلندمرتبه دولت اسلامی (داعش) – را برای درمان به بیمارستان های ترکیه می فرستیم». 

2- روزنامه «طرف» در 12 اکتبر 2014 گزارش داد که دنگیر میر محمد فیرات، یکی از بنیانگذاران حزب عدالت و توسعه (حزب حاکم ترکیه) گفته ترکیه از گروه های تروریستی حمایت می کرده و هنوز هم از آن ها حمایت می کند و در بیمارستان هایش آن ها را درمان می کند. وی اظهار داشته: «به منظور تضعیف تحولات جاری در روجاوا (کردستان سوریه) دولت ترکیه گروه های افراط گرا را مسلح کرده و به آن ها امتیاز می دهد... دولت به زخمی ها کمک می کند. وزیر بهداشت جمله ای شبیه به این گفته که مداوای زخمی های داعش یک وظیفه انسانی است». 

3- روزنامه طرف در گزارش دیگری می نویسد یکی از فرماندهان ارشد داعش و دست راست البغدادی، به همراه تعدادی دیگر از اعضای این گروه در بیمارستان سانلی اورفای ترکیه تحت درمان قرار گرفته اند. دولت ترکیه هزینه درمان آن ها را پرداخت کرده است. منابع مطلع به این روزنامه گفته اند شبه نظامیان داعش در بیمارستان های سرتاسر جنوب شرقی ترکیه تحت درمان قرار می گیرند. از زمان آغاز حملات هوایی ائتلاف علیه مواضع داعش، هر روز شمار بیشتری از شبه نظامیان برای درمان به این بیمارستان ها فرستاده می شوند. این روزنامه نام هشت تن از افرادی که از طریق مرز سانلی اورفا برای درمان وارد ترکیه شده اند را نیز ذکر می کند.