دعوا در درون کاخ سفید بر سر کوبانی

بر سر کمک رسانی به کوبانی اختلافات سنگینی در درون کاخ سفید از یک سو و میان واشنگتن با آنکارا از سوی دیگر به وجود آمد که در نهایت امریکا در اعتراضی به سیاست اردوغان از رسیدن ترکیه به کرسی شورای امنیت جلوگیری کرد.

شهروندان کوبانی، شهر کردی سوری نزدیک به مرزهای سوریه با ترکیه، با صلابت و شجاعت در برابر حملات داعش ایستاده اند. آنها به رغم کمبود تسلیحات و سنگ اندازی های فراوان ترکیه که مانع از رسیدن کمک یا حداقل تسهیلات به کردها به خصوص در مراحله اولیه نبرد می شد، توانستند جلوی پیشروی های داعش را بگیرند و اجازه ندهند که این شهر سقوط کند. ترکیه به دلایل مختلف غیر قانع کننده ای حاضر به کمک به کردها نمی شد. از سوی دیگر تردیدهای باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا که حاضر نبود تصمیمی بگیرد که به اشغال این شهر منجر شود، باعث شد تا داعشی ها از فرصت سوء استفاده کرده و هر آن چه می خواهند را با زنان و مردان و کودکان و پیرمردهای کوبانی انجام دهند.  

این روزها تردید صفتی همیشگی برای رئیس جمهوری بزرگ ترین قدرت جهان حداقل از لحاظ نظامی و پیشرفت تکنولوژیک است. اما در نهایت، و بعد از گذشته هفته ها از این جنگ نابرابر داعش سرانجام از این شهر بیرون رانده شد و با وجود این که بر بخش هایی از کوبانی مسلط شده بود، آقای کاخ سفید از تردید دست برداشت و بعد از مشورت با دیگر اعضای پیمان بین المللی مبارزه با داعش که خود رهبری آن را بر عهده دارد، و همچنین بعد از فشارهای بسیار به ترکیه و رئیس جمهوری آن، رجب طیب اردوغان، کمک های نظامی به کوبانی سرازیر شدند و ترکیه نیز موافقت کرد که نیروهای پیشمرگ کرد عراقی به همراه نیروهای ارتش آزاد به کمک اهالی شهر کوبانی بروند و از خانه و کاشانه آنها دفاع کنند.

سوال این است که چه شد چنین اتفاقی افتاد؟ یعنی چه عاملی سبب شد که اوباما دست از تردید بردارد؟

جواب این سوال را گزارش های یکی از مراکز اصلی پژوهشی امریکایی به خوبی داده است و می نویسد که دو جبهه در این زمینه دخالت داشته اند. یک جبهه، ستاد نیروهای مشترک امریکا و فرماندهی مرکزی ارتش این کشور بود که توانستند اوباما را قانع کنند که با ارسال کمک های نظامی به کوبانی موافقت کند. بنا به این گزارش در داخل کاخ سفید دعواهای سنگینی میان مقام های عالی رتبه امریکایی در این زمینه جریان داشته است، فرماندهی این جبهه داخلی را سوزان رایس، مشاور امنیت ملی امریکا و دریک شوالیه، معاون وزیر دفاع این کشور بر عهده داشته اند. آنها در ابتدا با هر گونه کمک تسلیحاتی به کردهای کوبانی علی رغم این که در مضیقه بودند و ذخایر تسلیحاتی آنها رو به پایان بوده و در آستانه فروپاشی بوده اند، مخالفت می کنند. اما طرحان نظامی وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) وارد میدان می شوند و گوی سبقت را می ربایند و با آغاز جلسات فوری مشورتی خود با دولت کردستان عراق و دولت ترکیه بر طرح کمک رسانی و ارسال سلاح و مهمات به کردهای کوبانی توافق می کنند. برای همین علی رغم مخالفت رایس و شوالیه سلاح های مورد نیاز کردهای کوبانی با هماهنگی امریکایی ها از طریق نیروهای پیشمرگه در شمال عراق تامین می شود.

در این گزارش همچنین به دعوای سیاسی ای اشاره می شود که البته به دور از چشم رسانه ها میان ستاد نیروهای مسلح امریکا و افسران عالی رتبه این کشور بر سر لزوم ارسال کمک های نظامی به کوبانی محاصره شده در می گیرد. آنها بر این اعتقاد بودند که در این مرحله نباید اولویت امریکا تنها محدود به سوریه و عراق باشد بلکه باید اولویت تعقیب داعش و شکست آن باشد.

اما بهانه های سیاسی ای که طرفداران کمک به کوبانی آوردند، که از جمله آنها می توان به چاک هیگل، وزیر دفاع و جان کری، وزیر امور خارجه اشاره کرد، این بود که آنها توانستند مخالفان کمک به کوبانی مثل رایس و شوالیه و سامانتا پاور، نماینده ایالات متحده در سازمان ملل را قانع کنند که سقوط کوبانی می تواند فجایع سنگینی به دنبال داشته باشد و چیزی شبیه "رواندا" را رقم بزند که در آخر امریکا مجبور شد برای جلوگیری از ادامه نسل کشی در نیمه های دهه نود خود در این کشور دخالت کند. آنها همچنین می گفتند که اگر اوباما از کمک رسانی به کوبانی خودداری کند و اجازه دهد که این شهر سقوط کند، این مساله همیشه در یاد جهان به عنوان شکستی در سیاست خارجی امریکا ثبت خواهد شد.

اما این یک جبهه دعوا بود، جبهه دیگر را آن طور که این گزارش از آن یاد می کند، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه و احمد داوود اغلو، نخست وزیر او رقم زدند. به اعتقاد بسیاری از مقام های عالی رتبه امریکایی آنها در جنگ کوبانی طرف داعش را گرفتند. در اثبات این ادعا به حملات هوایی جنگنده های ترکیه به مواضع کردها در خاک ترکیه اما در نزدیکی سوریه اشاره می شود که باعث خشمگین شدن باراک اوباما شد و سبب شد تا به فکر طرحی برای نجات کوبانی بیفتد. برای همین در تلافی این سیاست تخریبی ترکیه تصمیم گرفته شد که ترکیه از کرسی غیر دائم شورای امنیت محروم شود. در حالی که ترکیه و نمایندگان آن در سازمان ملل ماه ها بود که رایزنی های فشرده ای را در کمال آرامش آغاز کرده بودند تا بتوانند اعضای سازمان ملل را راضی کنند که به سود کشورشان برای تصاحب این کرسی رای دهند. قبل از تحولات کوبانی ترکیه توانسته بود در این زمینه به نتایج مطلوبی برسد اما تحرکات واشنگتن در بعد از این حادثه و تغییر نظر شماری از متحدان اروپایی امریکا نسبت به اعطای کرسی شورای امنیت به ترکیه سبب شد تا این کشور نتواند این کرسی را مجددا به دست آورد. هم زمان اوباما به تقاضای اردوغان برای تسلیم فتح الله گولن که در امریکا اقامت دارد برای محاکمه در دادگاه آنکارا به دلیل نقشش در تحریکات مردمی علیه او مخالفت کرد.