آیا جمهوری‌خواهان خواهند توانست جلوی توافق هسته‌ای را بگیرند؟

با پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات میان دوره ای سنای آمریکا، اینک این پرسش که سرنوشت مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 چه خواهد بود و آیا توافق نهایی میان طرفین از سوی کنگره مورد پذیرش قرار خواهد گرفت یا خیر، به محل بحث جدی تبدیل شده است. در این میان، به نظر می رسد اتفاق نظر کلی بر این است که باید در تحلیل این موضوع رویکردی واقع بینانه را در پیش گرفت.

روزنامه آمریکایی «واشنگتن تایمز» در مطلبی به بررسی تأثیرات احتمالی پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات میان دوره ای سنا بر سرنوشت مذاکرات هسته ای ایران پرداخته و می نویسد با وجود این پیروزی، نباید انتظار داشت که جمهوری خواهان از اکثریت لازم برای مخالفت کامل با توافق هسته ای ایران برخوردار شده باشند.

این روزنامه که خود از مطبوعات نزدیک به جمهوری خواهان به شمار می رود، می نویسد کنترل حزب جمهوری خواه بر هر دو مجلس کنگره، ابزار جدیدی را برای اعمال فشار بر دولت اوباما در موضوعات داخلی و خارجی در اختیار آن ها قرار داده، اما منابع نزدیک به کنگره و همچنین تحلیلگران می گویند در صورتی که اوباما واقعاً مصمم به نهایی کردن توافق هسته ای ایران باشد، بعید است جمهوری خواهان قدرت لازم برای سد کردن راه وی را در اختیار داشته باشند.

یک دستیار ارشد در کنگره آمریکا در این زمینه می گوید: «کنگره ای که تحت کنترل جمهوری خواهان باشد، از انعطاف بیشتری در زمینه رأی دادن به لغو یا ادامه تحریم های ایران برخوردار خواهد بود، اما رئیس جمهور هنوز قدرت وتو را در اختیار دارد و همچنین می تواند از اختیار خود در اعطای معافیت های تحریمی نیز استفاده کند».

این دستیار ویژه که نخواسته نامش فاش شود، می گوید حتی در شرایطی که جمهوری خواهان اکثریت سنا را در اختیار گرفته اند، محتمل نیست که این حزب بتواند 67 رأی لازم برای لغو وتوی رئیس جمهور را جمع آوری کند. وی می گوید: «جمهوری خواهان چنین آرایی را نخواهند داشت». 

این موضوع به ویژه از آنجا اهمیت می یابد که طی هفته های اخیر، گزارش هایی منتشر شده مبنی بر اینکه کاخ سفید قصد دارد بدون در نظر گرفتن موضع کنگره، اقدام به امضای توافق نهایی با ایران و برداشتن تحریم های موجود علیه این کشور کند. بر اساس قوانین موجود، رئیس جمهور نمی تواند بدون تأیید کنگره تحریم ها را به طور دائمی لغو کند، اما می تواند بدون کسب چنین تأییدی بیشتر تحریم ها را به حال تعلیق درآورد.

در این گزارش ها آمده بود با توجه به اینکه کنگره احتمالاً خواستار باقی ماندن تحریم های ایران خواهد شد، رئیس جمهور هر اقدامی که لازم باشد را انجام خواهد داد تا از رأی گیری کنگره درباره آن جلوگیری کند. 

با این حال، اوباما در سخنرانی چهارشنبه خود نشانه ای از تصمیم به دور زدن کنگره در موضوع تحریم های ایران را از خود بروز نداد. وی گفت: «آنچه من می خواهم، این است که ببینم آیا در حقیقت توافقی صورت خواهد گرفت یا خیر. اگر ما به توافقی برسیم که من اطمینان داشته باشم جلوی دستیابی ایران به سلاح هسته ای را خواهد گرفت و بتوانیم جهان و افکار عمومی را نیز در این زمینه قانع کنیم، آنگاه زمان تعامل با کنگره فرا می رسد». 

اوباما افزود: «من فکر می کنم ما خواهیم توانست استدلالی قوی را برای کنگره مطرح کنیم مبنی بر اینکه این بهترین راه برای جلوگیری از ظهور یک ایران هسته ای است». 

در این میان، کارشناسان امنیت ملی آمریکا درباره اینکه در کنگره تحت کنترل جمهوری خواهان، چه میزان رأی در مخالفت با توافق هسته ای ایران جمع خواهد شد، با یکدیگر اختلاف نظر دارند. آن ها می گویند این موضوع همچنان به عنوان یک پرسش بی پاسخ باقی مانده است، زیرا هیچ کس به جز حلقه کوچکی در داخل دولت اوباما نمی داند که قرار است توافق نهایی با ایران به چه شکل باشد. 

با این حال، آنچه درباره آن تقریباً اتفاق نظر وجود دارد، این است که جمهوری خواهان هر کاری که از دستشان بربیاید را انجام خواهند داد تا در مقابل توافق هسته ای ایران مانع ایجاد کنند. این امر به ویژه از آن جهت است که رژیم اسرائیل نسبت به حصول توافق میان ایران و 1+5 ابراز نگرانی کرده و جمهوری خواهان نیز تمایل زیادی به در نظر گرفتن ملاحظات این رژیم درباره ایران دارند.