شش محور مورد تأکید رهبر انقلاب درباره انقلاب فرهنگی

 رهبر انقلاب در حکم آغاز دوره‌شان برای اعضای شورای انقلاب فرهنگی بر نکات کلیدی تأکید کردند؛ اما این نخستین سخنان ایشان در این حوزه نبود و ایشان در سه دهه اخیر تأکیدات ویژه‌ای در این حوزه داشتند که باید با دقت ‌بازخوانی شود.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در آستانه‌ آغاز دوره‌ جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی، با صدور حکمی بر مدیریت راهبردی چالش‌های حوزهٔ فرهنگ با «استفاده کامل و کارآمد و هم‌افزا از همه‌ فرصت‌ها و ظرفیت‌ها»، «مهار تهدید‌ها و آسیب‌ها با نگاه حکیمانه و معقول» و «مواجهه‌ هوشمندانه با معارضه‌های مهاجمان و ستیزه‌گران» به‌ عنوان تکالیف اصلی شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کردند. 

ایشان بر مأموریت‌های خطیری در هفت محور ‌تأکید کردند که تحقق و اجرای سریع و کامل تصمیمات و مصوبات و پیگیری آن‌ها تا ‌نتیجه کامل، جبهه‌بندی جدی میان هواداران فرهنگ انقلابی و اسلامی و معارضان عنود، ایفای نقش حلقات مکمل و تسهیل‌گر و الهام بخش در فعالیت‌های خودجوش و فراگیر مردمی عرصه فرهنگ، باز مهندسی ساختار فعالیت‌ها و مدیریت‌های فرهنگی، بازآرایی و هم‌افزایی همه ظرفیت‌های نرم افزاری و سخت افزاری و منابع انسانی حوزه فرهنگ را متناسب با شرایط موجود، پیگیری جدی پیشرفت و شتاب حرکت علمی و فناوری کشور در چهارچوب نقشه جامع علمی کشور، مهندسی فرهنگی و تحول و نوسازی در نظام آموزشی و علمی کشور و تشکیل منظم و بموقع جلسات شورای عالی و حضور فعال و با مطالعه و سازنده اعضا‌ به ویژه رؤسای محترم قوا اهم این محور‌ها بود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اما پیش از این و در سال‌های گذشته نیز در بیاناتشان درباره انقلاب فرهنگی بر مباحث کلیدی ‌تأکید کردند که «تابناک» شش محور مورد تأکید رهبری در این باره را ‌بازخوانی می‌کند؛


توجه به مسائل جزئی؛ یکی از مشکلات شورای انقلاب فرهنگی دهه ۶۰

[در مورد] مصوبات [شورای عالی انقلاب فرهنگی]؛ بله، من هم کاملا اعتقادم بر همین است که به کلیات و مسائل اهم، مسائل بنیانی و زیرساختی باید پرداخته بشود؛ همچنان که در این چند سال اخیر بخصوص به این معنا توجه شده. 

ما قبلها از این جهت ناراحت بودیم که در شورا چیزهای جزئی گاهی وقت طولانی‌ می‌گرفت؛ همان وقت در سال‌های دهه‌ ۶۰ که خود بنده هم در شورا بودم، همین مشکل را داشتیم که گاه‌ سرِ یک فرد و یک شخص مبالغی وقت گرفته می‌شد؛ کارهای اساسی می‌ماند زمین؛ لکن خب بحمدالله حالا این‌جور نیست. (1392/09/19 بیانات در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی)


قانون بودن مصوبات شورای انقلاب فرهنگی طبق دستور امام (ره)

شورای عالی انقلاب فرهنگی یکی از آن ابتکارات واقعا بابرکت امام بزرگوار بود. اول ستاد انقلاب فرهنگی بود، بعد مسأله‌‌ شورای انقلاب فرهنگی که به ایشان پیشنهاد شد، بدون هیچ گونه لِمَ‌و‌بمَ‌ای (۱) پذیرفتند و حکم مستحکمی دادند. 

بعد من از ایشان ـ رئیس جمهور بودم ـ سؤال کردم مصوبات ما [قانون باشد]، ایشان گفتند بایستی به مصوبات عمل بشود؛یعنی حکم قانون به مصوبات دادند. یکی از آن کارهای مهم امام بزرگوار این بود. (1392/09/19 بیانات در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی)


تأکید امام بر عملی شدن مصوبات شورای انقلاب فرهنگی

رئیس این شورا، رئیس‌جمهور، یعنی رئیس قوهٔ مجریه است و برای قانون هم رئیس قوهٔ مقننه و عناصری از مجلس شورای اسلامی در این‌جا حاضرند. بنابراین، حالت منتظره‌یی وجود ندارد و اهداف باید تحقق پیدا کند؛ اصلاً فلسفهٔ حضور رؤسا و مسئولان همین است؛ والّا بنده خوب می‌دانم که برای یک شورایی که می‌خواهد برنامهٔ کلان بریزد، رؤسا و شخصیت‌هایی که مشغول کارهای اصلی دیگر هستند، خیلی نمی‌توانند وقت بگذارند و همت صرف کنند؛ شخصیت‌های حقیقی بایست در چنین شورایی وقت بگذارند و بحث کنند. 

بنابراین، علت حضور رؤسا و وزرا و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و بقیهٔ رؤسا و مسؤولان کشور که اینجا هستند، از زمانی که این شورا در زمان امام ـ رضوان‌ اللَّه‌ تعالی‌ علیه ـ تشکیل شد، به‌ خاطر همین بود که این شورا حرفی بر کاغذ نباشد؛ فقط اظهارنظر و ابراز دلسوزی نباشد، بلکه تحقق پیدا کند و اجرا شود؛ امام هم عیناً همین را تصریح کردند و تعبیری به این مضمون بیان کردند که مصوبات این شورا باید عملی شود؛ بنده هم بر این معنا همیشه تأکید کرده‌ام. (بیانات در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی 1384/10/13) 


تبدیل ستاد انقلاب فرهنگی به شورای انقلاب فرهنگی به پیشنهاد رهبری به امام(ره)

شورای عالی انقلاب فرهنگی جزو نهادهای قطعی نظام است. خب، قبل از این شورا، ستاد انقلاب فرهنگی بود، که امام یک عده‌ای از دوستان را برای مسئله‌ی دانشگاه‌ها معین کرده بودند. بنده رئیس جمهور بودم، مسئول بودم، حضور داشتم، می‌آمدیم، می‌رفتیم؛ به این نتیجه رسیدیم که این کافی نیست. ما بایستی اینجا را‌ هم دایره‌اش را وسیع‌تر کنیم، هم مسئولیتش را بیشتر تبیین کنیم‌ و هم ضمانت بدهیم. آن وقت رؤسای سه قوه و بعضی دوستان دیگر را وارد کردیم و «شورای عالی انقلاب فرهنگی» را به امام ـ رضوان اللَّه تعالی علیه ـ پیشنهاد کردیم، ایشان هم تأیید کردند. خب، چند سال ادامه داشت و روزبه‌روز تکمیل شده. 

این شورایی که امروز ما داریم، نسبت به آن شورایی که ما آن وقت داشتیم، کامل‌تر، قوی‌تر، مجرب‌تر و پخته‌تر است. علاوه بر این، کارهایی که در این شورا انجام می‌گیرد، خیلی گسترده‌تر است و دایره‌‌ وسیع‌تری دارد. آن وقت بیشتر توجه ما به دانشگاه‌ها بود و اندکی هم به آموزش و پرورش و بخش دیگر؛ امروز دایره خیلی وسیع‌تر است. (بیانات در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی1390/03/23 )


امام فرمودند: مصوّبات شورای انقلاب فرهنگی لازم‌الاجراست

در زمینهٔ فرهنگ عمومی و مسائلی که مربوط به فرهنگ عمومی است، جایی لازم است که متصّدی شناخت و بحث و تصمیم‌گیری و ابلاغ برای اجرا ـ به مراکز خودش ـ باشد و آن همین شورای انقلاب فرهنگی است و انصافاً هیچ جایگزینی هم ندارد. این یک نکته که خواستم عرض کنم جایگاه شورا، خیلی مهمّ است. 

البته مکرّراً سؤال می‌شود که از لحاظ نفوذ قانونی این مصوّبات، ما در چه وضعیتی هستیم؟ آیا از لحاظ قانونی، حکم قانون دارد؟ این هم قبلاً عرض شد که بله؛ ما در زمان امام سؤال کردیم، ایشان فرمودند؛ بعد هم همین معنا از طرف ما تأیید شد که مصوّبات این شورا لازم‌الاجراست و به هر جا که ابلاغ شد، دستگاه‌های اجرایی موظفّند اجرا کنند. نمی‌شود گفت که حالا ما تصمیمی می‌گیریم، بعد یک زمان هم مجلس یک تصمیم می‌گیرد. بله؛ طبیعی است که این هست. 

البته اینجا دستگاه قانونگذاری نیست؛ نمی‌خواهیم تعبیر قانون کنیم. کمااینکه در آن سؤالی هم که از امام شد و جوابی که ایشان فرمودند، اسم قانونگذاری نیامده، چون مرکز قانونگذاری در قانون اساسی، یکجاست، لیکن منافاتی ندارد که مصوّبات اینجا در یک حوزه و در سطح خاصی لازم‌الاجرا باشد، همان‌گونه مصوّبات دولت در یک محدوده لازم‌الاجراست. (بیانات در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی 1376/11/04)


طرح دفتر جذب نخبگان در شورای عالی انقلاب فرهنگی

دفتر جذب نخبگان را هم خود ما مطرح کردیم. بنده آن وقت رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی بودم و در آنجا ایجاد دفتر جذب نخبگان مطرح شد. آن وقت مشکل ما مشکلی بود که امروز در کشور وجود ندارد. آن سال‌ها ما پزشک به قدر لازم نداشتیم. استاد دانشگاه به قدر لازم نداشتیم. بارهای سنگینِ کاری زمین مانده بود. مراد از جذب نخبگان، آن بود. 

در همهٔ بخش‌های مختلف ما مشکل داشتیم؛ مشکل تحصیل‌کرده و دانشمند و عالم و استاد داشتیم. امروز خوشبختانه‌‌ همان تلاش‌ها به نتیجه رسیده و نتیجه‌اش چیزی است که شما‌ها دارید بیان می‌کنید. کشور بحمداللَّه بخش‌های علمیِ محض، بخش‌های تجربی، بخش‌های علوم مختلف و پیشرفت‌های گوناگون را شاهد است. 

البته همان‌ طور که شما‌ها مکرر گفتید، بنده هم عقیده‌ام این است که ظرفیت، خیلی بیش از اینهاست. من این نکته را روی شواهد علمی و قطعی عرض می‌کنم، نه روی خطابیات.(1384/07/21 بیانات در دیدار اساتید دانشگاه‌)