تشدید تلاش جمهوری‌خواهان آمریکا برای جلوگیری از توافق با ایران

در حالی که تنها حدود دو ماه تا پایان ضرب‌الاجل تعیین شده برای دستیابی ایران و گروه ۱+ ۵ به توافق نهایی هسته‌ای ‌مانده، یکی از مباحث مهم مطرح در این زمینه، این است که آیا در صورت ‌توافق نهایی، کنگره آمریکا در مقابل آن کارشکنی خواهد کرد یا خیر؟ این موضوعی است که این روز‌ها ذهن خود مقامات دولت آمریکا را نیز مشغول کرده است.

خبرگزاری «آسوشیتدپرس» در مطلبی تحلیلی به بررسی رویکرد کنگره آمریکا و دولت این کشور به موضوع مذاکرات هسته‌ای ایران پرداخته و از چالش‌هایی که ممکن است، کنگره برای توافق هسته‌ای ایران پدید آورد، سخن گفته است. 

در این مطلب به طور خلاصه آمده است: ضرب‌الاجل پایان نوامبر در حال نزدیک شدن است و وزیر خارجه آمریکا، مذاکرات هسته‌ای با ایران را در حالی پیگیری می‌کند که یک چشمش به ایران و چشم دیگرش به تحولات سیاسی داخلی در آمریکاست، زیرا فشار‌ها در داخل برای دستیابی به توافقی که عدم تبدیل ایران به یک دولت هسته‌ای را تضمین کند، افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، احتمال پیروزی جمهوری‌خواهان در انتخابات سنا نیز دل‌مشغولی دوچندانی برای کری است. 

جان کری، کا‌ترین اشتون و محمد جواد ظریف، هفته آینده در وین گرد هم خواهند آمد. انتظار می‌رود دور جدید مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱ +۵ نیز به فاصله اندکی پس از آن برگزار شود. هر دو طرف، ‌‌تنها هفت هفته فرصت دارند تا به توافقی دست یابند که در ازای اعمال محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌های این کشور را کاهش دهد. ناکامی در دستیابی به این هدف، می‌تواند به معنای از هم پاشیدن کل فرایند مذاکرات باشد. 

اما در این میان، نگرانی که در طرف ایرانی هست، اینکه هر گونه توافق ‌میان دو طرف، می‌تواند با مخالفت نمایندگان کنگره آمریکا روبه‌رو شده و فرصت محقق شدن پیدا نکند. این احتمال، به ویژه در صورتی که جمهوری‌خواهان در انتخابات سنا پیروز شوند، تقویت می‌شود. 

اما در ‌کنگره، هرچند فشار‌ها بر اوباما بر سر راهبردش در قبال ایران، زمانی از سوی هر دو حزب بود، اینک رویکرد دو حزب در این زمینه با یکدیگر تفاوت کرده است. جمهوری خواهان از اینکه یک سال پس از توافق مقدماتی ـ که مورد مخالفت آن‌ها بود ـ هنوز پیشرفتی در مذاکرات حاصل نشده، ناراضی هستند. آن‌ها تلاش کردند در حاشیه برخی قوانین غیرمرتبط، ‌‌تحریم‌های جدیدی ‌علیه ایران ‌تصویب کنند که البته با مخالفت دموکرات‌ها، این هدف به دست نیامد، ولی‌ در مقابل، دموکرات‌ها که خود پیشتر درگیر اختلاف با دولت بودند، اکنون از مقابله با آن خودداری می‌کنند. 

چند تن از دستیاران سناتورهای دموکرات آمریکایی که نخواستند نامشان فاش شود، گفته‌اند که بخشی از تغییر پدید آمده در رویکردشان به سبب درک این مسأله است که رویکرد «پلیس خوب، پلیس بد» که دولت و کنگره نقش‌های آن را در مقابل ایران بازی می‌کردند،‌‌ دیگر جواب نمی‌دهد. 

به عبارت دیگر،‌‌ در صورتی که ایرانی‌ها به این جمع‌بندی برسند که اوباما نخواهد توانست توافق نهایی را به تأیید کنگره برساند، انگیزه چندانی برای موافقت با درخواست‌های غرب برای محدود کردن برنامه هسته‌ایش نخواهد داشت. دوره ریاست جمهوری اوباما در ِژانویه ۲۰۱۷ به پایان می‌رسد و در صورت ‌همراهی نکردن کنگره در حال حاضر در راستای کاهش تحریم‌ها، هرگونه امتیازی که به ایران داده شود، ‌‌در آن زمان ‌برگشت‌پذیر خواهد بود. 

مقامات آمریکایی می‌گویند، دیپلمات‌های این کشور در جریان مذاکره با طرف ایرانی، تلاش کرده‌اند نگرانی ایران را از بابت نقش‌آفرینی منفی کنگره کاهش دهند. با این حال، ‌کنگره می‌تواند جلو‌ دادن امتیازات بیشتر از سوی اوباما به ایران را بگیرد و این موضوعی است که ایرانی‌ها یقیناً در هنگام مذاکرات به آن توجه دارند. 

تقریباً همه اقدامات تحریمی وضع شده علیه ایران، قابلیت استفاده از بخشودگی رئیس جمهور را دارند؛ افزون بر این، هر گونه تحریمی که از طریق دستور‌های اجرایی اوباما یا رؤسای جمهور پیشین علیه ایران وضع شده،‌‌ می‌تواند با فرامین جدید ملغی شود؛ برای نمونه، آمریکا در مقابل گزارش‌های منتشره درباره اینکه میزان صادرات نفت ایران از سقف تعیین شده در توافق مقدماتی هسته‌ای فرا‌تر رفته، واکنشی از خود نشان نداد. 

با این حال، در صورتی که رئیس‌جمهور بخواهد هر یک از تحریم‌های متنوع وضع شده علیه ایران را برای همیشه ملغی کند، به کمک کنگره نیاز خواهد داشت. 

به تازگی نامه‌ای که در آن نسبت به پیشنهادهای جدید آمریکا به ایران در مذاکرات ابراز نگرانی شده بود، ۳۱ امضا از جمهوری خواهان را جمع کرد؛ اما امضای هیچ دموکراتی پای آن نبود. با ‌وجود این، هفته گذشته بیش از ۳۵۰ عضو مجلس نمایندگان ـ که بسیاری از آن‌ها دموکرات بودند ـ با امضای نامه‌ای،‌‌ از سطح همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انتقاد کردند. 

فعال شدن جمهوری خواهان علیه دولت بدین سبب است که آن‌ها بر این باورند، موضع آمریکا در مذاکرات در حال ضعیف شدن است و آن را بخشی از ضعف کلی سیاست خارجی اوباما ‌می‌‌دانند. آن‌ها می‌خواهند به تیم مذاکره کننده آمریکایی فشار وارد کرده و از این طریق، نگذارند‌ اوباما برای جلوگیری از مواجهه احتمالی با یک اکثریت جمهوری خواه در سنا در سال آینده،‌‌ اقدام به امضای یک «توافق بد» با ایران کند. به هر حال، مقامات آمریکایی نزدیک به مذاکرات می‌گویند، دولت آمریکا تلاش کرده به ایرانی‌ها اطمینان دهد که توان دفاع از توافق را دارد.