داعش،ابزار اجرایی طرح خاورمیانه جدید

محمدعلی مهتدی،تحلیل گر ارشد مسایل منطقه در گفتگو با دیپلماسی ایرانی با اشاره به حضور داعش در لبنان تاکید می کند که داعش صرفا یک ویترین بوده و یک ملیشیا نیست زیرا یک گروه مسلح نمی تواند در منطقه پخش و همزمان هم در سوریه، هم در عراق و هم در لبنان با این میزان امکانات گسترده ای که در اختیار دارد،عمل کند.

گروه تروریستی داعش سعی دارد دامنه حضور خود را پس از سوریه و عراق به لبنان نیز گسترش دهد. عملیات های ترور و انفجار به نوعی اعلام موجودیت این گروه است. البته گروه های دیگری با عناوین متفاوت دیگر _ البته با تفکر داعش _ در لبنان دست به اقدامات تروریستی زده بودند که نمونه آن را می توان به انفجار بمب در کنار سفارت ایران در بیروت توسط گروه عبدالله عزام مشاهده کرد. اما اینبار گروه داعش پس از انفجار بمب در کنار هتل دی روی و صدور اطلاعیه حضور خود در لبنان را به صورت رسمی اعلام کرد. اما اوضاع لبنان با آنچه در عراق می گذرد متفاوت است. مردم لبنان با تجربه پشست سر گذاشتن 16 سال جنگ داخلی دیگر خواهان جنگی دیگر در کشور نیستند. از سویی دیگر دولت این کشور توانسته به توافق ملی با همه گروه های سیاسی دست یابد؛ از این رو به گفته کارشناسان داعش نمی تواند آنگونه که در عراق و سوریه رفتار کرد در لبنان نیز عمل کند. در خصوص فعالیت های داعش در لبنان، زمینه گسترش آن ، تبعات سیاسی و غیرسیاسی و اهداف انتقال بخشی از توان داعش به بیروت با محمدعلی مهتدی ، تحلیل گر مسایل خاورمیانه گفتگویی داشتیم که در زیر می خوانید:

انفجار انتحاری در هتل "دی روی" موجب شد تا داعش به طور رسمی حضور خود در لبنان را اعلام کند.به نظر می رسد داعش که فعالیت های خود را از سوریه اغاز کرده و به عراق رسانده بود اکنون موفق به نفوذ امنیتی در لبنان هم شده است. چه وی‍ژگی های مشترکی میان این سه کشور وجود دارد که آنها را به نخستین قربانیان این گروه تروریستی تبدیل کرده است ؟

دو مقدمه برای این پرسش وارد می شود. اول اینکه داعش صرفا یک ویترین بوده و یک ملیشیا نیست. زیرا یک گروه مسلح نمی تواند در منطقه پخش و همزمان هم در سوریه، هم در عراق و هم در لبنان با این همه امکانات گسترده ای که دارد، عمل کند. به عبارتی ما با یک ارتش رو به رو هستیم که از خارج یعنی از طرف کشورهای غربی و  هم برخی کشورهای عربی و غیر عربی در منطقه حمایت می شود. مجموعه افراد داعش تکفیری و وهابی بوده و عده ای هم مزدورانی هستند که با دریافت پول های هنگفت اجیر شده اند. دیگر آنکه گرچه این گروه دست به عملیات های تروریستی زده و عده ای بی گناه کشته می شوند اما اینگونه عملیات ها تغییر گسترده و عمیقی در این کشورها ایجاد نمی کند. تنها روند همزیستی و سازندگی را مختل می کند و در بدترین شرایط ممکن است به هرج و مرج منجر شود. به نظر می رسد هدف کسانی که به داعش کمک می کنند، یعنی کشورهای منطقه ای و قدرت های بین المللی، ایجاد هرج و مرج  و نا آرامی در منطقه است. این موضوع انسان را به یاد شعاری می  اندازد که توسط نومحافظه کاران آمریکایی دوره جرج بوش بیان می شد که می گفتند برای تغییر منطقه خاورمیانه و ایجاد یک خاورمیانه جدید باید هرج و مرج خلاق ایجاد کرد.

بنابراین آیا آنچه می گذرد، هرج و مرج خلاقی است که آمریکا و صهیونیست به دنبال آن بودند؟ این را وضعیت منطقه مشخص می کند. اما در مورد لبنان به طور اخص، وضعیت متفاوت است. داعش برای انجام عملیات، نیازمند فضای اجتماعی سنی است که از آنها حمایت کند. حال آنکه جامعه اهل تسنن لبنان چنین حمایتی از داعش نمی کنند. زیرا بخش بسیار مهم از جامعه اهل سنت لبنان طرفدار مقاومت بوده و از آن حمایت می کنند. حتی آن بخشی که از مقاومت حمایت نمی کند، راضی نیستند که همزیستی آنها با بقیه فرقه های مذهبی و دینی توسط گروه های وهابی و تکفیری از بین برود. بنابراین داعش قادر نیست آنگونه که در عراق عمل کرد، در لبنان نیز عمل کند. از طرفی دستگاه های امنیتی لبنان یعنی دستگاه امنیت پلیس، امنیت عمومی و امنیت ارتش، همکاری بسیار گسترده ای با یکدیگر دارند و این هکاری و دقت امنیتی باعث شده تا به امروز،  بسیاری از این عملیات تخریبی و ترور و انفجار خنثی شود. نمونه آن هم مساله هتل لروا در شهر بیروت بود که دستگاه امنیتی توانست عملیات تروریستی را کشف و دو نفر را بازداشت کند. بنابراین حضور داعش در لبنان چندان موثر نیست و در این مدت اخیر هم وحدت ملی گروه های سیاسی و هم وحدت دستگاه امنیتی لبنان باعث شده که بسیاری از طرح های تروریست ها در این کشور به شکست بیانجامد.

تا چه اندازه همراهی حزب الله لبنان با دولت سوریه و در نهایت برد دولت در تحولات میدانی این کشور منجر به حملات امروز داعش به لبنان شده است ؟ تا پیش از این حزب الله لبنان ادعا می کرد که دخالت های این گروه در سوریه منجر به عدم سرایت داعش به لبنان شده است. آیا حزب الله در داخل لبنان هم برای مهار فعالیت های داعش دست به سلاح خواهد شد ؟

این اتهام به حزب الله وارد می شود مبنی بر اینکه دخالت های حزب الله در سوریه موجب بسیج شدن گروه های تکفیری و رفتن آنها به سوریه شده است. این یک نکته انحرافی تبلیغاتی است. زیرا قبل از مداخله حزب الله در سوریه، گروهای تکفیری اعزام شده و وارد صحنه سوریه شده بودند و دست به قتل عام می زدند. از این رو حضور حزب الله در سوریه، بعد از  حضور نیروهای تکفیری بوده و این حضور نیز با هدف مقابله با نیروهای تکفیری صورت گرفت. درست نیست بگوییم دخالت حزب الله باعث واردن شدن تکفیری ها به صحنه سوریه شده است. کسی که گذشته بحران در سوریه و لبنان را دنبال می کند، متوجه می شود که قدرت های منطقه ای و بین المللی با هدف ضربه زدن به محور مقاومت در سوریه بحران ایجاد کرده اند. آنها تصور می کردند از طریق دامن زدن به اختلافات شیعی و سنی می توانند سوریه را به هم بریزند و ارتش این کشور را از هم متلاشی کنند. آنها گروه هایت تکفیری را به سوریه اعزام کردند تا جنگ داخلی بین علویان و اهل تسنن و بقیه گروه های مذهبی ایجاد کنند. بنابراین حضور حزب الله به هیچ عنوان زمینه تحولات نبوده، بلکه برای خنثی کردن و مقابله با عملیات تروریستی صورت گرفته و موفق هم بوده است.

لبنان در حال حاضر توانسته به توافق ملی برای تشکیل دولت دست یابد، حضور داعش چه پیامی برای تثبیت دولت آشتی ملی خواهد داشت؟

حضور داعش به شکل میدانی آنقدر مهم نیست، بلکه آنها هسته ای پنهان هستند که با هدف انجام ترور و عملیات انفجار وارد لبنان شدند. شاهدیم که طی هفته های اخیر، عملیات های کشف و تا حدودی خنثی شد. این را نمی توان حضور داعش فرض کرد. گروه های تکفیری پیش از این در لبنان تحت عنوان گروه شیخ عبدالله عزام، عملیات انجام می دادند. با این حال گرو های تکفیری با هر نامی که باشند، مهم نیست. آنها از سوی برخی کشورهای عربی حمایت می شوند و در عین حال حمایت برخی کشورهای غربی را نیز دارند. اما قدرت حزب الله و دستگاه امنیتی لبنان آنقدر هست که مانع عملیات های گروه های تکفیری شوند. البته بعید نیست که بتوانند برخی از طرح های خود را اجرا و دست به عملیات ترور و انفجار بزنند. اما عملیات ترور و انفجار باعث می شود که ملت لبنان، گروه ها و جوامع مختلف لبنانی بیشتر به اهمیت وحدت ملی پی ببرند و زمینه را کاملا برای گسترش حضور تکفیری ها تنگ تر کنند.

دولت موقت لبنان تا چه اندازه از توان مهار گروه های تروریستی برخوردار است؟

دولت آقای تمام سلام مورد حمایت همه جریان های سیاسی لبنان است. اکنون در لنان همگی منتظر فراهم شدن زمینه انتخاب ریاست جمهوری هستند. چه بسا عملیات های تروریستی منجر به این شود که گروه های سیاسی به خود بیایند و منافع ملی را بر منافع گروهی ترجیح دهند و در مورد انتخاب یک رییس جمهور قدرتمند به تفاهم برسند. دولت کنونی نیز طی هفته های اخیر در مقابل تروریست ها با انجام عملیات هایی موفق بوده است و تصور نمی شود که داخل این دولت، تروریست ها کسانی را داشته باشند که از آنها حمایت کند.

حمایت های مالی آل سعود از داعش در سوریه به اسم اپوزسیون بر کسی پوشیده نیست. در کنار این مسایل شاهدیم که پیوندهای سیاسی نزدیک میان برخی گروه های سیاسی داخل لبنان با عربستان هستیم. آیا با سرایت داعش به داخل لبنان شاهد تیرگی در روابط بیروت_ ریاض خواهیم بود؟

بخش مهمی از جامعه لبنان اهل تسنن و طرفدار مقاومت هستند. عده زیادی هم که وابسته به مقاومت نیستند، یا همپیمان مقاومت محسوب نمی شود، با عملیات تروریستی مخالف هستند. بنابراین مشکل اصلی گروه های تروریستی در لبنان عدم وجود زمینه های مردمی برای حمایت است. این مساله موجب می شود که حامیان عرب آنها در لبنان تجدید نظر کنند و آنها هم می دانند که لبنان قادر نیستند وضعیت را آنگونه که مایل هستند، به هم بریزند و جنگ داخلی راه بیاندازند. لبنان 16 سال جنگ داخلی از سال 1975 تا 1989 را پشت سر گذاشته و فکر نمی کنم مردم این کشور آمادگی یک جنگ داخلی بی ثمر و بیهوده را داشته باشند. حامیان عرب تروریست ها این را می دانند و به همین دلیل بلندپروازی زیادی در لبنان نداشته و همین مقدار عملیات تروریستی که صورت می گیرد، با شکست رو به رو می شود. آنها می دانند که وضعیت لبنان با عراق متفاوت است. بنابراین هدف آنها بسیار محدود و در حد انفجار است. البته دستگاه های امنیتی بسیار هوشیار عمل می کنند و آنها به نتیجه نخواهند رسید.

داعش از سوریه آغاز به عراق رسید و امروز هم شاهد هستیم که در لبنان فعالیت های خرابکارانه خود را آغاز کرده است. آیا می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که هدف از فعالیت های داعش و کشورهای حامی آن در منطقه محور مقاومت و کشورهایی است که به نوعی با ایران در اتحاد هستند؟

آنچه در لبنان، سوریه و عراق شاهدیم، ناشی از یک طرح بین المللی با مشارکت دستگاه های اطلاعاتی آمریکا، اسرائیل، عربستان، قطر، اردن و ترکیه است. داعش نیز ارتشی است که از پیشتیبانی و کمک مالی و تسلیحاتی برخوردار بوده و هدف آنها نیز در درجه نخست ضربه زدن و تضعیف محور مقاومت به منظور اجرای طرح خاورمیانه جدید است. زیرا بارها در گذشته سعی کردند طرح خاورمیانه جدید را از طریق هرج و مرج خلاق اجرا کنند و آنچه اکنون در عراق روی می دهد، بخش های یک طرح بین المللی صهیونیستی برای تجزیه خاورمیانه و حفظ امنیت اسرائیل است. آنها هم در لبنان و هم در سوریه شکست خوردند و عراق هم به نظر نمی رسد با وضعیتی که پیش آمده، بتوانند موفق شوند و به محور مقاومت ضربه بزنند.

تا چه اندازه می توان ادعای برخی مقام های لبنانی در خصوص همکاری موساد با داعش در لبنان را درست و معتبر دانست ؟

تردیدی نیست. آنچه روی می دهد نتجیه برنامه ریزی هایی است که درون اتاق فکر صورت می گیرد. اتاق فکری که در آن افسران اطلاعاتی آمریکا، اسرائیل، عربستان، قطر، اردن و ترکیه حضور دارند. تنها کسی هم که از این تحولات سود می برد، اسرائیل است. اگر کشورهای منطقه دور اندیشی داشته باشند، متوجه می شوند که به ضرر آنها خواهد بود و آتشی که شعله ور شده سرانجام به ترکیه و عربستان هم خواهد رسید و تر و خشک را با هم می سوزاند.