باغ اکبریه بیرجند
باغ اکبریه بیرجند در انتهای خیابان معلم، روستای اکبریه، واقع در استان خراسان جنوبی قرار گرفته است. این باغ با وسعتی در حدود 45069 متر مربع با شماره 2326 در 20خردادماه سال 1378 هـ.ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این باغ در بستری کوهستانی واقع شده و متشکل از 2 بنا است که قدیمیترین آن ساختمانی متعلق به حشمت الدوله پدر ابراهیم شوکتالملک که تاریخ احداث آن به اواخر دورة زندیه و اوایل دوره قاجاریه (1364ـ1300 هـ . ق) بر میگردد.
برای دیدن و آشنایی با مکان ها به ادامه مطلب بروید...
ارگ کلاه فرنگی بیرجند
ارگ کلاه فرنگی در شهر بیرجند یکی از بناهایی است که در اوایل دوره قاجاریه ساخته شده و به لحاظ ویژگی معماری آن از جمله بناهای شاخص و جالب این بنا در شش طبقه و به شکل زیگورات ساخته شده و در گذشته به حسام الدوله معصوم خان خزیمه تعلق داشته که از حکام منطقه بود.
بند دره ی بیرجند
این مکان تاریخی در فاصله هشت کیلومتری جنوب شهرستان بیرجند در منطقه‌ای کوهستانی از رشته کوه باقرانواقع شده است. وجه تسمیه این بند احتمالاً بعه خاطر گذشتن آب این سد از روستاهای دره بالا و پایین می‌باشد. احداث این سد به اواخر دوره‌ی زندیه و اوایل دوره‌ی قاجاریه مربوط می شود.
قلعه بیرجند
قلعه بیرجند( پایین شهر)، بزرگترین و قدیمی ترین بنای تاریخی بیرجند به شمار می رود و بر فراز بلندترین نقطه غربی تپه ماهورهای شهر ساخته شده است. بنای مذکور با وسعتی بالغ بر 3000 مترمربع در دوره صفویه احداث شده و در واقع هسته اولیه شهر بیرجند محسوب می شود. البته برخی نیز بنای این قلعه را به پیش از آن دوره نسبت می دهند. قلعه بیرجند از خشت و گل و چینه ساخته شده و از دوره صفویه تا قاجاریه مردم این شهر را در مقابل تهاجم دشمنان به ویژه ترکمن‌ها و ازبک‌ها محافظت می‌کرده است.
باغ و عمارت رحیم آباد بیرجند به دلیل خصوصیات ویژه معماری و تزئینی و نحوه طراحی باغ ایرانی از جایگاه ویژه ای برخوردار است . این مجموعه از باغ ، استخر ، عمارت اصلی ، انبارهای متعدد ، حوض خانه ، اتاق های خدمه و نگهبانی ، اصطبل ، حصار و برج های نگهبانی شکل گرفته است. عمارت اصلی در دو طبقه ساخته شده که طبقه همکف شامل انبارها و بخش خدماتی است. طبقه اول عمارت شامل چند تالار وسیع و اتاق های متصل به یکدیگر است . اصلی ترین بخش این عمارت را تالار آیینه آن تشکیل می دهد . عمده ترین تزیینات بکار رفته در اتاق ها و تالارها ، گچبری و آیینه کاری است.
باغ و امارت شوکت آباد در بیرجند، دهستان باغران ، روستای شوکت آباد قرار دارد و از جنبه معماری فضاهایدرست شده در باغ و عمارت شوکت آباد دارای ویژگیهای خاصی هستند که در دیگر نمونه های مشابه آن کمتر می توان یافت بطوریکه فضا سازی در این باغ با هماهنگی خاصی انجام پذیرفته است که بیانگر وجود طرح و نقشه از قبل تعیین شده برای ساخت این بنا می باشد . در مجموع بناهای احداث شده به صورت متراکم بوده و در جبهه جنوبی مخصوص حاکم و خانواده او بوده است که بعضی از فضاهای داخلی جهت تشریفات و پذیرایی از میهمانان مورد استفاده قرار می گرفته است .
آبشار چهاده ی بیرجند
یکی از جاذبه های گردشی و تفریحی شهرستان بیرجند آبشار چهارده نام دارد که مردمان پاک و ساه دلی در آن زندگی می کنند.
دلیل نام گذاری این روستا به چهارده این است که 14 آبشار کوچک در اطراف روستا قرار دارد.مجموعه آبشار هایی که در روستای چهارده واقع در ارتفاعات باقران قرار دارند.
آبشار گیوک بیرجند
آبشار گیوک نیز از آبشارهای جالب توجه در حومه بیرجند می باشد که در نزدیکی روستای گیوک در پنج کیلومتری جاده بیرجند به کرمان واقع است. این آبشار در انتهای دره ای سرسبز واقع شده و در سال های اخیر به دلیل ایجاد سد گیوک از زیبایی آن کاسته شده است ولی هنوز هم میعادگاه صدها علاقمند به طبیعت در ماه های مناسب سال است. برای دسترسی به این آبشار از ابتدای جاده بیرجند به خوسف و در کنار شهرک صنعتی، مسیری فرعی به سمت جنوب واقع شده که پس از گذشتن از روستاهای دهنو، زینی و نوکند، به گیوک منتهی می شود. این محل دارای سد و آبشاری زیباست که با تابلوهایی مشخص شده است.
ارگ بهرستان
ارگ بهارستان مجموعه ی بناهایی است که در کوشه ی شهید کوشه ای بیرجند واقع می باشد مهمترین بخش بنا کوشک آن است که در سه طبقه و به صورت هشت ضلعی ساخته شده است. نما ی خارجی این بخش دارای تزیینات آجر کاری با طرح های هندسی شبه بنا های دوره ی زندیه شیراز می باشد.
یخچال بهلگرد
یکی از سالمترین نمونه یخچالها در محدوده شهرستان بیرجند است این مکان در فاصله ی 20 کیلو متری بیرجند قرار دارد و تخریب هایی که در آن صورت گرفته تنها محدود است به تخریب قسمتی از پوشش مخزن و اطاقهای کارگران و بنیان و اصل بنا در سلامت کامل می‌باشد.این یخچال نیز همانند سایر یخچالهای این منطقه بوده و از فرم معماری و مصالح همانند آن ها برخوردار می‌باشد.
سنگ نگاره ه ی مزار کوچ
سنگ نگاره لاخ مزار بیرجند، در مجاورت روستای کوچ و در فاصله ی 29 کیلومتری جنوب شرقی بیرجند، واقع است. این سنگ نگاره که در اردیبهشت ماه 1371 توسط هیئت بررسی و شناسایی میراث فرهنگی استان خراسان کشف شد، به اعتبار محتوا و ویژگی های خاص فرهنگی در همان ابتدای امر مورد توجه قرار گرفت.مجموعه نگاره های لاخ مزار کوچ در روستای کوچ بیرجند جزو معتبرترین اسناد تاریخی مربوط به جنوب خراسان به حساب می آید.
بند عمر شاه
بند تاریخی و زیبای امیر شاه در فاصله دو کیلومتری جنوب غرب بیرجند و در داخل رشته کوه باغران بنا شده است . این سد از سازه های آبی متعلق به دوره قاجار است ، این سد در دوره قاجار و زمان حکمرانی حشمت الملک علم بنا شده است.
بند امیر شاه از نظر ساختمانی ، هم می‌تواند جزو سدهای قوسی و هم پایه‌ای محسوب شود؛ چرا
که بدنه قوسی این سد در وسط دارای دو پایه یا پشت بند است که دیواره را در مقابل فشار آب مخزن
حمایت می‌کند. این بنا در ادوار جدیدتر تعمیر و مرمت شده است .
مزار شهدای باقریه
آستانه مبارکه شهدای باقریه در ابتدای ورودی شهر بیرجند و در جنب پایانه مسافربری قرار دارد که همه روزه پذیرای زوار است ولی بیشتر زائران در عصر روزهای چهارشنبه و به مناسبت‌های خاص به این مکان مشرف می‌شوند.از این مکان به مزار دره ی شیخان نیز یاد می شود.
"شیخان" مزار غریبی است که تاریخی بلند و داستانی شگفت دارد، منابع تاریخی می گوید؛ که سید حامد ا... علوی بزرگ زاده‌ای از نوادگان امام محمد باقر(ع) با گروهی از افراد خاندان خود از مدینه به ری و از آن جا به خراسان می آیند، آنان در جریان قیامی خونین علیه خلیفه جبار عباسی به این سرزمین می رسند و با اهل و عیال در کوه‌ها و بیابان‌های منطقه پراکنده می شوند.
مزاری که چهارشنبه های بیرجند را رنگی دیگر می بخشد
مسجد چهار درخت
مسجد چهار درخت در محل میدان چهار درخت (قدیمی ترین میدان بیرجند) و در مجاورت مسجد عاشورا قرار دارد. مجموعه باغ و عمارت های اکبریه بیرجند نیز شامل: باغ، عمارت، سردرب ورودی، اصطبل، حمام، خمخانه، تالار تشریفات، استخر و... است. مهم ترین بخش این بنا؛ کوشک آن است که در سه طبقه و به صورت هشت ضلعی ساخته شده است. نمای خارجی این بخش دارای تزیینات آجرکاری با زره های هندسی شبیه بناهای دوره زندیه شیراز است. بخش مرکزی این بنا که از لحاظ معماری جالب ترین بخش مجموعه است در دو طبقه ساخته شده و اکنون به موزه باستان شناسی و مردم شناسی تبدیل شده است.
