ترویج گسترده سبک زندگی غربی در ایران اسلامی!

وجه اشتراک همه این محصولات که روزانه ده‌ها بار در شبکه‌های سیما تبلیغ می‌شود غیربومی بودن آنها است و هر چند مسئولین این مؤسسه می‌گویند سعی شده محتوا بررسی و بومی‌سازی شود، این محصولات باید به دقت بررسی گردند.

سید محمود خسروشاهی*: یکی از مباحثی که چند سالی است به آن پرداخته می‌شود و تاکنون اقدامات خوبی نیز در مورد آن انجام شده، ترویج سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی است؛ امر مهمی که با توجه به فرهنگ غنی ایرانی و تعالیم گسترده و دقیق اسلامی، شایسته‌ بود که از نخستین سال‌های انقلاب به آن بهای بیشتری داده می‌شد. چرا که با مراجعه به  کتب و نرم‌افزارهای موجود، متأسفانه مشاهده می‌شود که متون آماده‌شده و کارهای انجام‌گرفته هنوز در مقابل حجم گسترده‌ای از اطلاعات ترجمه شده  غربیها که در اختیار خانواده‌ها قرار گرفته، ناچیز است.

با این حال و علی‌رغم تأخیر در این مهم، با پیشرفت وسایل ارتباط جمعی، استفاده از فضای مجازی ،نشریات خانوادگی و  رسانه ملی می‌توان با انتشار کتاب و  تولید نرم‌افزار و ساخت فیلم‌ و سریال‌های مختلف با استفاده از منابع معتبر دینی و بومی تا حدی این عقب افتادگی را جبران کرد. هم‌چنین راه اندازی سایت‌های متعدد زیر نظر مراکز معتبری که به جوانب مختلف زندگی بر اساس آموزه‌های دینی اشراف داشته باشند نیز می‌تواند به پیشبرد این مهم کمکی مضاعف بنماید.

تا آن زمان ، آنچه در حال حاضر در جامعه ایرانی با آن روبرو هستیم این واقعیت است که تربیت فرزندان و حتی تعریف نوع روابط بین افراد خانواده بر اساس ملاک و معیار غربی، روزبه‌روز در حال گسترش بوده و حتی بعضی تبلیغات صدا و سیما نیز به آن دامن می‌زند.

در اینجا از باب نمونه و هشدار به چند مورد از کتب، نرم‌ افزارها و بسته‌های آموزشی که در تیراژ وسیعی منتشر و با تبلیغات گسترده مورد استقبال خانواده‌ها قرار گرفته و به فروش می‌رسد، اشاره می‌کنم:

الف: مدتی است تبلیغ وسیعی در شبکه‌های مختلف تلویزیونی درباره "یک بسته آموزشی برای والدین" پخش  می‌شود. این بسته آموزشی شامل نکات و آموزش‌هایی برای تربیت کودکان، از بدو تولد تا پنج سالگی است. پیش رفتن با علم و برنامه خوب است، اما من از باب کنجکاوی به سایت این مؤسسه مراجعه کردم و دیدم که محصولات آنها ـ طبق معرفی خودشان ـ به این شکل است:

1) DVD مهارت‌های رفتار با فرزندان: این DVD مجموعه‌ای از فیلم‌های آموزشی است که توسط یکی از مؤسسات معتبر آموزشی کودکان در استرالیا تهیه شده و زیر نظر متخصصین این حوزه در کشور به فارسی برگردانده شده است.

2) کتاب از تولد تا پنج سالگی: تهیه ‌کننده: موسسه NHS انگلستان. (هشدار: امتیاز این کتاب در سایت به این شکل نوشته شده است: این کتاب توسط مؤسسه بهداشت ملی انگلستان تهیه شده است و به دلیل اهمیت بسیار زیادی که دانستن نکات موجود در این کتاب دارد، توسط دولت انگلستان به تمامی پدرها و مادرها اهدا می‌شود.)

3) کتاب کودک فعال، مغز سالم: کشور ناشر: آمریکا

4) کتاب مهارت‌های فوق‌العاده: کشور ناشر: آمریکا

5) مجموعه آزمون‌های پایش تکامل کودک: کشور ناشر: آمریکا

6) تنها بازی محصول تانگرام است. حتی این بازی پیشنهادی برای بچه‌ها هم داخلی نیست. (بازی تانگرام یک بازی فکری است که چندین قرن پیش توسط مردم چین ابداع شد ه است.)

7) تنها بخش این بسته  که در داخل تهیه شده است مجموعه DVD شامل شش ساعت فیلم آموزشی ـ مشاوره‌ای توسط متخصصان و روانشناسان برجسته کشور در حوزه رشد و تکامل کودکان است.

وجه اشتراک همه این محصولات که روزانه ده‌ها بار در شبکه‌های سیما تبلیغ می‌شود غیربومی بودن آنها است و هر چند مسئولین این مؤسسه می‌گویند سعی شده محتوا بررسی و بومی‌سازی شود، این محصولات باید به دقت بررسی گردند. با این حال بدیهی است خوراک اصلی این کتاب‌ها از کتب انگلیسی و امریکایی تأمین می‌شود و حتی به عنوان امتیاز این بسته‌ها نوشته شده که دارای مجوزهای کیفیت از نهادهای متعدد اروپایی و آمریکایی از جمله مؤسسه بهداشت ملی انگلستان می‌باشند!! این مسأله نمی‌تواند خبر خوبی باشد و با اطمینان می‌توان گفت اینکه والدین از ابتدای به دنیا آمدن فرزندان، نسل جدید را با متد غربی‌ها هدایت کنند، سرانجامش به زندگی ایرانی ـ اسلامی ختم نخواهد شد.

ب: انجمن روان‌پزشکی کودکان و نوجوانان ایران  هم بسته‌هایی آموزشی برای خانواده‌ها تهیه کرده‌ است که مشخصات آن به این شکل است:

1) برنامه "فرزندپروری سازنده" که در دانشگاه کوئینزلند استرالیا طراحی و اجرا شده است.

2) بسته آموزشی "بهبود رابطه‌ والد ـ کودک از طریق بازی" توسط گری.ال.لندرث و سو.سی.براتون، تهیه و منتشر شده است.

3) "انتخاب‌های درست" که یک بسته چند رسانه‌ای برای آموزش مهارت‌های اجتماعی به نوجوانان است و توسط لیندا، هربرت فورد تهیه شده است.

4) بسته آموزشی "کمک! من یک نوجوان دارم" که توسط لیندا هربرت فورد تهیه شده است.

5) تنها محصول بومی این انجمن نیز "آموزش روانشناختی در اختلال دو قطبی" یک بسته آموزشی است که توسط دکتر جواد محمودی قرائی، دکتر زهرا شهریور و خانم فیروزه ضرغامی تهیه شده است.

ج: علاوه بر اینها، با مروری بر کتابهای منتشرشده از سوی انتشارات «ص»، که از ناشران فعال در زمینه‌های روان‌شناسی تربیتی و خانوادگی است، می‌بینیم که این کتاب‌ها نیز امیدوارکننده نیست. دقت به کتب و موضوعات انتخابی نیز باعث تأسف است و بدتر آنکه هر کدام از این کتب بارها و حتی گاهی پانزده بار تجدید چاپ، و ظاهراً از آن استقبال شده است.

از میان ده‌ها عنوان کتاب چاپ‌شده تنها به چند مورد از آنها اشاره می‌کنم و مشاهده می‌کنید که روش آشنایی کودکان با خدا را نیز از یک نویسنده غربی ترجمه و چاپ کرده‌اند، همین‌طور مسائل تربیتی دختران و پسران و حتی آموزش دستشویی به کودکان...

بعضی عناوین چاپ‌شده عبارت‌اند از:

1) بازسازی زندگی پس از طلاق، دکتر بروس فیشر/ دکتر رابرت آلبرتی

2) کلیدهای پرورش مهارت دوست‌یابی، دکتر میشل بربا

3) راهنمای کامل تربیت کودک الیزابت پنتلی

4) راهنمای بهبود روابط خواهر و برادرها، بت اسپانگین/ ویکتوریا ریچاردسون

5) کلیدهای آموزش و مراقبت از سلامت جنسی در کودکان و نوجوانان، دکتر کریستال دفریتاس

6) کلیدهای شناخت و رفتار با دخترها، دکتر نانسی اسنایدرمن/ پگ استریپ

7) کلیدهای تربیت و رفتار با پسرها، استیو بیدالف

8) آموزش دستشویی رفتن به کودکان، مگ زویبک

نگرانی آنگاه بیشتر می‌شود که باید بگویم این موارد تنها بخش کوچکی از حجم وسیع اطلاعات ترجمه‌شده غربی است که وارد کشور شده و مورد استقبال خانواده‌ها واقع شده است.

در این زمینه حرف بسیار است اما هدف من در اینجا تنها تذکر و هشداری به مسئولان فرهنگی کشور بود و صحبت‌های تفصیلی بماند برای وقتی دیگر.

لازم به ذکر است که در کنار تولید محصولات مشابه ایرانی ـ اسلامی، باید کتب چاپ‌شده و بسته‌های آموزشی رایج در بازار توسط محققان و فضلای حوزه و دانشگاه مورد بررسی دقیق علمی و دینی قرار گرفته و در صورت مسأله‌دار بودن و عدم تطبیق با فرهنگ کشور بدون هیچ ملاحظه‌ای از ادامه توزیع آنها جلوگیری شود و از این پس نیز در صدور مجوز به کارهای مشابه، هوشیاری بیشتری صورت گیرد.

در پایان و برای رعایت انصاف باید از زحمات سیما فیلم در تولید تله فیلمهایی با موضوع زندگی اسلامی – ایرانی ، از انتشارات بوستان کتاب در تولید نرم افزار و انتشار چندین کتاب مفید در این زمینه و از سایتهای http://www.islamiclife.ir/،http://emag.saza.ir/ و http://www.hoviatema.ir/ که در فضای مجازی فعال هستند، تشکر و قدردانی کرد.

* مدیر اجرایی مرکز بررسی‌های اسلامی